Bu haberde ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.
“Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli”ni ilk kez DÜNYA açıklıyor
Tarımda devrim niteliğinde bir değişimi sağlayacak Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli Tarım ve Köyişleri Bakanı M. Mehdi Eker tarafından 1 Haziran’da Bakanlar Kurulu’na sunuldu. Geçen hafta Başbakan Recep Tayip Erdoğan tarafından kamuoyuna açıklanması beklenen ancak gündeminin yoğun olması nedeniyle bugüne kadar açıklanmayan havza üretim ve destekleme modelini Başbakandan önce gazeteniz DÜNYA açıklıyor.
Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 3 yıldır üzerinde çalıştığı, tarımda devrim niteliğinde bir değişimi öngören Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli’ni ilk kez DÜNYA açıklıyor.
Tarımda üretim ve destekleme modelini sil baştan değiştirecek, ürün yerine havza bazında desteklemeyi öngören yeni model Tarım ve Köyişleri Bakanı M. Mehdi Eker tarafından 1 Haziran’da Bakanlar Kurulu’na sunuldu. Başbakan Recep Tayip Erdoğan tarafından kamuoyuna açıklanması beklenen ancak gündeminin yoğun olması nedeniyle bugüne kadar açıklanmayan havza üretim ve destekleme modelini gazeteniz DÜNYA ele geçirdi. Bakanlık yetkilileri tarafından sır gibi saklanan modele göre önce 190 tarım havzası saptandı. Yönetilebilir olması için birleştirmeler ile havza sayısı 30 olarak belirlendi. Hangi havzalarda hangi ürünlerin destekleneceği yapılan denemeler sonucunda karar verildi. Tarımsal destekler bundan sonra bu havzalara göre verilecek. Bazı havzalar daha yüksek oranda destek alırken bazıları daha düşük oranda destek alacak.
Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Bakanlar Kurulu’na modeli sunarken bugüne kadar tarımsal üretim ve kalkınma planlarının sadece coğrafi bölgeler ve idari sınırlar dikkate alınarak yapıldığını söyledi. Eker: “ Tarım sektöründe ülkemizin arz ve talep dengesi istenilen düzeyde sağlanamamıştır. Üretim açığı veya arz fazlası ekonomiye yük olmuştur. Tarımla ilgili çok veri üretilmiş, ancak bu veriler bir arada kullanılmadığından yapılan planlamalar eksik kalmıştır. Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli ile tarım havzalarını belirlemek, sağlıklı bir tarım envanteri hazırlamak, tarımda üretim planlamasını yapmak, bu çerçevede hangi ürünün nerede ne kadar üretileceğini belirlemek ve çiftçinin gelirini artırmayı amaçladık.” görüşünü dile getirdi.
Eker’ in verdiği bilgilere göre, tarım havzaları modeli ile geleceğe ait talep projeksiyonları yapılacak. Tarımsal destekler rasyonel, yönlendirici ve etkin kullanılacak.Arz açığı olan ürünlerde üretim artışı sağlanacak. Doğal kaynaklar korunarak sürdürülebilir kullanımı sağlanacak.
Hangi havzada hangi ürünlerin ne kadar üretileceğine yönelik; destek bütçesi, talep tahmini, dış ticaret, fiyatlar, havzaların üretim potansiyeli gibi veriler kullanılarak toplam refahı maksimize edecek sürdürülebilir üretim dağılımı yapılacak.
Bakan Mehdi Eker’ in Bakanlar Kurulu’na yaptığı sunumda, bu modelin hazırlanması için toplam 527 milyon 782 bin 613 veri kullanıldığı bu verilerin 500 milyonunun topoğrafya, 21 milyon verinin iklimle, 2.2 milyon verinin toprak ile ilgili olduğu, 160 ülkeyle gerçekleştirilen 4.5 milyon dış ticaret verisinin de kullanıldığı ifade edildi. Ayrıca, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği(TOBB), Birleşmiş Milletler Gıda Örgütü FAO, Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ), EuroStat, üniversiteler ve ilgili bakanlıkların verilerinden de yararlanıldı.
Eker, modelin uygulanabilmesi için; tarım havzalarının belirlenmesi nedeniyle Bakanlar Kurulu Kararı ile havza sınırlarının sabitlenmesine,Tarım Kanunu’nun 14.maddesinde “Tarımsal üretimin kendi ekolojisine uygun alanlarda yoğunlaşması, desteklenmesi, örgütlenmesi, ihtisaslaşması, ve entegre bir şekilde yürütülmesi için tarım hazaları Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir.Bu havzaların faaliyet ve işleyişleri ile ilgili esas ve usullerin düzenlenmesine ilişkin yönetmelik Bakanlık tarafından yürürlüğe konulur” ifadesine dayanarak yönetmelik çıkarılması gerekiyor.
Türkiye 30 havzaya bölünüyor
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 3 yılı aşkın bir süredir üzerinde çalıştığı ve 527 milyon 782 bin 613 veriyi değerlendirerek hazırladığı “Türkiye Tarım Havzalarının Üretim ve Destekleme Modeli” hazırlanırken iklim, topoğrafya ve toprak verileri dikkate alınarak önce 190 tarım havzası belirlendi. Ürün desenleri, havzaların yönetilebilir ve benzer ekolojiye sahip olması kriterleri dikkate alınarak 190 havza birleştirilerek 30 temel havza belirlendi. Havzalar, ekolojik olarak benzer özellikleri olan, ülkenin idari yapılanmasına uygun, yönetilebilir büyüklükte ve tarım ürünlerinin en uygun yetiştirilmesi dikkate alınarak belirlendi. Havzaların adlandırılması genellikle coğrafya ve bölgenin özellikleri dikkate alınarak yapıldı. Belirlenen 30 havzadan en büyük olanı 7 milyon 171 bin 254 hektar alanı ile Ankara, Eskişehir, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde ve Afyon’u içine alan “Orta Anadolu,Sakarya,Selçuklu Havzası” oldu. En küçüğü ise 784 bin 765 hektarlık alanı ile Ağrı, Iğdır ve Kars’ı kapsayan “Büyük Ağrı,Iğdır Havzası” oldu. İklim, toprak, topoğrafya özellikleri dikkate alınarak havzalar oluşturulduğu için iller coğrafi olarak bölünüyor. Aynı ilin bazı ilçeleri bir havzada yer alırken diğer ilçeleri başka bir havzada yer alıyor.
24 ürünün üretim deseni haritası çıkarıldı
Hazırlığı 3 yıl süren tarım havzaları üretim ve destekleme modeli ile ülke tarımının mevcut durumunu ortaya koyan, geleceğe ilişkin tahmin yapmayı kolaylaştıran ve yatırımcılar için yol gösterici nitelikte çok güçlü bir veri tabanı da oluşturuldu. Bu kapsamda ilk kez 24 ürünün üretim deseni haritası çıkarıldı. Arpa, ayçiçeği, buğday, burçak, çavdar, çay, çeltik, domates, elma, fasulye, fındık, fiğ, limon, mercimek, mısır, pamuk, patates, portakal, soğan, susam,üzüm, yonca, yulaf ve zeytin için hazırlanan ürün deseni haritaları havzalar dikkate alınarak üretim yoğunluğuna göre oluşturuldu. Haritalara bakıldığında ilk bakışta bu ürünlerin yoğun olarak hangi havzalarda üretildiğini görmek mümkün.
Destekler havzalara göre verilecek
Tarımsal üretim bu havza modeline göre gerçekleştirilecek. Bugüne kadar ürün bazında verilen destekler ise havza bazında verilecek. Her havza için hangi ürünlerin destekleneceği modelde tek tek belirtiliyor. Örneğin, bugüne kadar Türkiye’nin her yerinde ayçiçeğine destekleme primi veriliyordu. Havza bazlı destekleme modeli uygulamaya konulduğunda 24 havzada ayçiçeği üretimine destek verilecek. Diğer 6 havzada ayçiçeği eken çiftçiler bu destekten yararlanamayacak. Çeltik üretimi şimdiye kadar 28 havzada üretiliyor ve destekleniyordu. Bu model uygulandıktan sonra çeltik üretimi sadece 16 havzada desteklenecek. Diğer 12 havzada desteklenmeyecek. Söz konusu model ile ülkenin ihtiyacı, ihracat talebi dikkate alınarak üretim planlaması yapılması öngörülüyor. Arz açığı olan ürünlere daha çok destek verilecek, üretim fazlası olan ürünler ise desteklenmeyecek.
İlk uygulama 2010’da 16 ürünle başlıyor
Havza üretim ve destekleme modeli ilk olarak halen prim desteği verilen 16 üründe ve 2010 yılında uygulanacak. 2010 yılından itibaren arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çay, çeltik, kuru fasulye, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf ve yağlık zeytin üreten çiftçiler havza bazlı desteklerden yararlanacak. Üreticiler, hangi havzada hangi ürünlerin desteklendiğine bakarak üretime karar verecek. Bakanlık, 16 üründe 2010 yılından itibaren uygulanacak yeni destekleme modeli ile bir çok üründe daha az alanda daha yüksek oranda üretim yapılması, verimliliğin artırılmasını hedefliyor.
Tarımsal ürün tahmin projeksiyonu
Model kapsamında 1980-2008 dönemi üretim, tüketim, dış ticaret, fiyat, nüfus, Gayri Safi Milli Hasıla, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla verileri değerlendirilerek 2009-2012 dönemine ait üretim, tüketim ve ihracat talep tahmin projeksiyonları da çıkarıldı.
Modelin amacı ve hedefleri:
* Tarım havzalarını belirlemek
* Sağlıklı tarım envanteri hazırlamak
* Üretim planlamasına imkan sağlamak
* Hangi ürünün nerede ne kadar üretilebileceğini belirlemek
* Çiftçinin gelirini artırmak
* Geleceğe ait talep projeksiyonları yapmak
* Destekleri rasyonel, yönlendirici ve etkin bir şekilde kullanmak
* Arz açığı olan ürünlerde üretim artışı sağlamak
* Doğal kaynakları korumak ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak
* Havza bazlı planlama ve yönetimle ilgili sektör talebini karşılamak
* Muhtelif senaryolara göre üretimi planlamak
Modelin Kısıtları
* Geleneksel üretim alışkanlığından vazgeçme
* Havza sınırları ile il sınırlarının farklı olması
* Havzalarda farklı destek uygulanması
Modelin uygulanması ülkeye ne kazandıracak?
* Etkin üretim planlaması yapılacaktır
* Biyolojik çeşitlilik, toprak ve su kaynaklarının korunması sağlanacaktır
* Verimlilik artacaktır
* Üreticinin karı artacaktır
* Arz talep dengesi sağlanacaktır
* Alımlardan doğan kamu finansman yükü azalacaktır
* Üretim planlaması ile uluslararası rekabet gücü artacaktır
* Türkiye’nin AB’ye uyum sürecinde olası gelişmelerin önemli tarım ürünleri üzerine ekonomik etkilerinin analizi yapılacaktır
Tarım Havzaları ve kapsadığı iller
1- İznik, Güney Marmara, İstanbul: (Çanakkale, Balıkesir,Bursa, Bilecik,Yalova, Sakarya, Kocaeli, İstanbul)
2- Batı Karadeniz,Karaelmas: (İstanbul, Düzce, Sakarya, Kastamonu, Sinop, Bartın, Zonguldak, Kocaeli)
3- Köroğlu, Orta Karadeniz,Ilgaz: (Kastamonu, Bartın,Zonguldak, Bolu,Karabük,Ankara, Çankırı)
4- Kaçkar, Doğu Karadeniz: (Artvin,Rize,Trabzon)
5- Palandöken,Aras,Karasu: (Ardahan, Kars, Erzurum, Ağrı)
6- Gelibolu,Trakya: (Çanakkale,Edirne,Tekirdağ,İstanbul)
7- Büyük Ağrı,Iğdır: (Ağrı,Iğdır,Kars)
8- Söğüt,Orta Sakarya:( Bursa,Bilecik,Bolu,Kütahya,Eskişehir,Ankara)
9- Çoruh,Harşit:( Gümüşhane,Trabzon,Rize,Bayburt,Artvin,Erzurum,Ardahan)
10- Otlukbeli, Kösedağ,Munzur: (Erzincan, Sivas, Tunceli,Gümüşhane,Bayburt)
11- Kıyı Ege: (Antalya,Muğla,Aydın,İzmir,Balıkesir,Çanakkale)
12- Malazgirt, Süphan,Van Gölü: (Muş,Bitlis,Van,Tunceli,Bingöl,Ağrı,Erzurum)
13- Kızıldağ,Erciyes: (Kayseri,Sivas,Yozgat)
14- Karasi,Gemlik: ( Balıkesir,Bursa,Çanakkale,Manisa)
15- İç Ege, Dumlupınar,Murat: ( Afyon,Kütahya, Uşak, Denizli,Manisa, Balıkesir, Konya,Eskişehir)
16- Gediz,Aşağı Menderes,Sultani: (Manisa,İzmir,Denizli,Aydın)
17- Meriç,Ergene,Balkan: (Edirne,Kırklareli,Tekirdağ)
18- Ilgaz,Yeşilırmak,Akdağ: (Çorum, Amasya, Tokat,Ordu,Yozgat, Samsun,Kastamonu,Çankırı,Sinop,Giresun,Sivas)
19- Fındık,Orta Karadeniz,Canik:( Samsun,Sinop,Ordu,Giresun)
20- Ilısu, Karacadağ, Hasankeyf: ( Diyarbakır,Batman,Mardin,Siirt,Adıyaman,Şanlıurfa)
21- Gündoğusu, Çölemerik:( Şırnmak, Hakkari, Van, Bitlis,Siirt)
22- GAP,Harran,Mezopotamya: (Şanlıurfa,Mardin,Adıyaman,Şırnak)
23- Antepfıstığı, Şahinbey: ( Gaziantep,Kilis,Kahramanmaraş, Adıyaman)
24- Hatay,Antakya,Asi: (Hatay,Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş)
25- Akdeniz,Çukurova,Toroslar: (Antalya,İçel,Adana, Burdur,Osmaniye,Hatay)
26- Dalaman: (Denizli,Aydın,Burdur, Antalya,Muğla)
27- Kapadokya,İncesu, Ihlara: ( Kırşehir,Nevşehir,Yozgat, Kırıkkale,Çorum, Çankırı,Niğde,Kayseri,Aksaray,Ankara
28- Orta Anadolu,Sakarya,Selçuklu: (Ankara,Eskişehir,Konya, Karaman,Aksaray,Niğde,Afyon)
29- Fırat,Harput: (Kahramanmaraş, Malatya,Elazığ,Bingöl, Adıyaman,Adana,Kayseri, Diyarbakır, Batman,Sivas,Erzincan)
30- Göller,Mevlana: Konya,Isparta,Burdur, Karaman, Antalya,İçel)
Bu haber ile ilgili yapılan yorumlar
CALISMAYI GENEL OLARAK OLUMLU BULUYORUM.
HAVZALARA GORE DESTEKLENECEK URUN DESENINI GORMEDEN DAHA FAZLA BIRSEY SOYLEMEK ZOR.ARKASI GELDIKCE FIKIR BEYAN ETMEK ISTERIM
Bu hizmeti bize sunduğunuz ve bizi, herkesten önce bilgilendiğiniz için sizlere teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim
Sayın Ali Ekber Yıldırım,
Yazınızı okudum. Bundan sonraki süreçte havzaların üretim deseninin belirlenmesi (Üretim planlaması) önem arz etmektedir. Aşağıdaki gibi bir proje hazırlamıştık. Ancak sunulacak yer bulamadık. Aşağıdaki özet bilgiler bundan sonra konuyla ilgili yazılacaklara yardımcı olabilir düşüncesiyle sunuyorum, saygılarımla Kenan
Bu projede tükenme tehdidi altında olan Beyşehir Havzasındaki suyun tasarruflu kullanımı, doğal ekosistem dengesinin korunması, yöredeki insanların hayatını sürdürülebilecekleri geliri temin edecek Sürdürülebilir Optimum Tarımsal Üretim Deseninin 8 E’ye göre belirlenmesi modeli amaçlanmaktadır. Coğrafi bilgi sistemleri uydu görüntüleri ve alçaktan algılama ile arazi kullanım haritalarının oluşturulması, yanlış arazi kullanımlarının azaltılması, bitki yetiştiriciliğinde uygun alanların ve münavebenin izlenmesi hedeflenmektedir. Proje çıktılarının sadece proje sahası Beyşehir Havzası ile sınırlı kalmaması için projede belirlenecek modelin Türkiye’nin Havza ve Alt Havzaları için diğer havzaların planlanmasında da kolayca kullanılması için Modelin Bilgisayar Yazılımı yapılarak hizmete sunulacaktır. Bunun için Tarımsal Üretim Planlamasında kullanılan Lindo, LİMDEP, QSB, gibi yazılımlardan yararlanılacaktır. Söz konusu yazılımlarda sadece Ekonomik kriter dikkate alınmışken bu projede geliştirilecek yazılım 8E ye göre geliştirilecektir.
Bu proje ile ilk defa 8 E’ye göre Tarımsal Üretim Planının belirlenmesi özgün bir çalışma olma özelliği arz etmektedir. Üretim planları 8 E’ye göre belirleneceği için küresel ısınma, kuraklık, çölleşme ile mücadele ve kırsal kesimde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesine de hizmet edilmiş olacaktır. Bu amaçla hassas tarım teknolojisinin bileşenleri; küresel konum belirleme sistemleri (GPS), coğrafi bilgi sistemleri (GIS), değişken oranlı girdi uygulama ve uzaktan algılama kullanılacaktır. Havzada verilerin toplanması ve mekansal değişikliğin ölçülmesi için Küresel Konum Belirleme Sistemleri kullanılacaktır. Gerçek zamanlı kinetik ölçme yüksek doğrulukta DGPS ile mümkün olmaktadır. Arazinin coğrafi durumuna ilişkin bilgi toplama işlemleri için GIS sistemlerinden yararlanılmaktadır.
Peker ve Kan, 2007’de 4 E (Ekonomik, Ekolojik, Eğitim, Emniyet) kriterlerine göre çiftçi ve çiftlik koşulları, yörede ilgili ürünün pazarlanmasını sağlayacak gıda marketlerinin ve/veya şirketlerinin bulunması, ürünün ihracat olanakları, konuyla ilgili yetişmiş insan kaynakları, çevre koruma kriterlerini dikkate alarak Konya’da Sürdürülebilir Tarımsal Üretim yetiştirilebilecek ürünleri (üretim desenini) Tahıllar (Buğday, Arpa), Şekerpancarı, Yem Bitkileri, Patates ve Ayçiçeği olarak belirlenmiştir. Çalışma 3 ana kriter (ekolojik, çiftçi eğitim ve tecrübesi, pazarlama olanakları) ve bu 3 kriter alt kriterinden oluşmaktadır. 3 ana kriter Ekoloji-çevre koruma (E1) ve Eğitim-çiftlik ve çiftçi koşulları (E2) ve Emniyet- ülkenin gıda ihtiyacı, pazarlama olanakları (E3) kriterleridir. Dördüncü kriter ise 3 E ye göre yetiştiriciliği uygun olan ürünlere Ekonomik kriterin uygulanmasıdır. Ekoloji (E1) için -Kimyasal Kullanımı (KK), Su kullanımı (SK), Yan Ürünler (YÜ), İşleme olanakları ve atıklar (İOA), Eğitim (E2) için -Çiftçilerin üretim tecrübesi (ÇÜT), -Depolama ve işleme olanakları ve tecrübesi (Dİ), -Girdi kullanımında makine yoğun üretim (GK) ve Emniyet ( E3) için- Türkiye’nin yıllık üretim miktarı (TÜM), Pazarlama garantisi (kooperatif veya şirketinin olması) (PG), Zorunlu gıda olması (ZG) gibi alt kriterler alınmıştır.
Bu proje sürdürülebilir optimum tarımsal üretim deseninin belirlenmesinde sadece Ekonomik kriter değil, diğer kriterlerin de (8E ve alt kriterleri) dikkate alınarak optimum ürün deseninin belirlenmesi modeli gibi literatürdeki bir boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Piyasada yaygın kullanılan LİMDEP, LİNDO, QSB gibi Bilgisayar Paket Programlarının çalışma esasları dikkate alınarak söz konusu yazılımlarda sadece Ekonomik kriterler dikkate alınmışken, bu projede geliştirilecek yazılım 8E’ye göre daha kapsamlı bir MATRİKS olacaktır.
insanların ne ekip ne ekmeyecne karar vermek için. o bölgedeki tarımın alt yapısını iyi hazırlamak lazım.öyle ankarada oturup ben böyle istedim böyle olacak demekle olmaz.örneğin hatay da amik ovasında busene 1300 000 dönüm arazinin 1100000 ü buğday ekildi. niye ekildi çünlü su yok. önce su getirirsin sonrada şunu ek bunu ek diyebilme hakkın olur.düşünebiliyormusunuz toroslara yagan karın bir damlasını denize indirmeyenler. hataya şimdiye kadar oda taşıma SUYLA DOLAN YARSELİ GÖLETİNDEN BAŞKA BİR BARAJ YAPMMAMIŞLAR.SEN HİÇBİR YATIRIM YAPMA SONRADA AHKAM KES . YOK BÖYLE BİRŞEY SAYGILARIMLA
Başarılı bir gazetecilik örneği verdiniz.Türkiyenin tarım bölgeleri yıllarca önceden biliniyor. DSİ’nin 36 havzası bulunuyor. Bunların nasıl bir yönetsel çerçeve içinde planlama ve uygulamaya geçilebileceği sorusunun yanıtı açıkta. Bu havzaların Kalkınma Ajanslarının öngördüğü bölgeleme ile ilişkisi nasıl kurulacak?
Daha da önemlisi, tarıma desteğin azaldığı ve IMF ve Dünya Bankası politikalarıyla nasıl bagdaşacağı belirsiz. Kamuoyunda ve bilimsel çevrelerce tartışılmadan böyle bir yasal düzenleme yapılması sakıncalı.
Prof. Dr. Cevat Geray
2010 yılında yürürlüğe konulacak 16 ürün içinde çok yıllık olarak sadece yağlık zeytini görüyoruz.Havza ve ürün bazlı tarımsal destekleme modeli en akıllıca belki ama ilk sancılar doğurmaya başlayan FINDIK üzerinde yıllardır çalışmalar varken bu destekleme sisteminde FINDIK ilk 16 ürün arasına konulmamış olması şüphe uyandırıcı…
ORDU GİRESUN TRABZON ilerinin demir girmez arazılerini kapsayan havzada Fındık tarımı olmazsa olmazlardan.
İster FKB ister TMO ile bu illerde üretilen fındığı taban fiyat göstererek al veya bu illerdeki fındık ekili arazilere doğrudan destekleme ver.Terme ,Bafra,Çarşamba Sakarya Düzce düzlüklerinde de 1982den beri Fındık Dikim YASAĞINI çiğneyen arazi sahipleri de ister kındık toplayıp yesinler ister söküp 2. ürünün hesabını yapsınlar.TABAN ARAZİDE FINDIK BAHÇESİ KURMAK ÜLKEYE İHANET HATTA KANUA KARŞI GELEREK TARIMDA TERÖÖÖRDÜR