Başka Ülkelerde Tarım/Almanya

Gazetemiz EKONOMİ her ay 8 sayfalık “Tarım” gazetesi yayınlıyor. Her sayıda da “Başka Ülkelerde Tarım” başlığı altında başka ülkelerdeki tarımsal durumu, ülke ile ilgili bilgileri, verileri paylaşıyoruz. Başka ülkelerde tarımsal üretim, dış ticaret, uygulamalar ve benzeri verilerin yer aldığı bu dizide bu ay Almanya’yı yazdım.

Sanayi ülkesi Almanya tarımda da söz sahibi

Almanya, başta otomotiv, makine, elektrik/elektronik, kimya olmak üzere dünyanın en önemli sanayi ülkelerinden birisidir. Almanya, aynı zamanda güçlü bir tarım ülkesi. Dünya tarım ve gıda ihracatında Amerika Birleşik Devletleri ve Hollanda’dan sonra üçüncü sırada yer alıyor.

Türkiye açısından bakıldığında tarım ve gıdada en önemli pazarlarımızdan birisi. Türkiye’nin tarım ve gıda ürünleri ihracatında 2023 verilerine göre Irak’tan sonra ikinci sırada yer alırken ithalatta 6.sırada.

Dünyada birçok ülkesinde olduğu gibi Almanya’da da tarımda temel sorunlardan birisi yaşlanan nüfus ve iklim krizinin olumsuz etkileridir. Almanya’nın çok güçlü bir gıda sanayisi var. Ayrıca dünyada tüketici bilincinin en güçlü olduğu ülkelerin başında gelir.

Kaliteli gıda üretirken doğa ve çevreyi de koruyor

Federal Almanya Dışişleri Bakanlığı Türkiye Büyükelçiliği Almanya tarımı ile ilgili özetle şu değerlendirmeyi yapıyor: “ Artık tarım sektörünün ilgi alanı çoktandır sadece kaliteli gıda maddelerinin güvenilir tedarikiyle sınırlı değil. Tarım sektörü çok daha fazlasını yapıyor. Diğer taraftan, çevrenin ve doğanın korunmasına ilişkin talepler yükseliyor. Tüm bunları dengede tutabilmek, uygulamaya dönük tarım politikasının görevidir.

Alman tarım ekonomisi, gelirinin her dört Avro’sundan birini, hatta gıda sektöründe her üç Avro’dan birini, ihracattan elde etmektedir. İki Almanya’nın birleşmesinden sonra dışsatım neredeyse dörde katlandı. Almanya ABD ve Hollanda’nın ardından dünyanın en büyük üçüncü tarım ürünleri ihracatçısıdır.

Gıda güvencesi sanayi ve enerjiden önce gelir

Tarım sektörü, gıda maddeleri üretiminin yanı sıra; toprağın ve türlerin korunmasından, endüstriyel bitkilerden kazanılan hammaddelerden enerji ve ürün elde edilmesine kadar uzanan bir yelpazede, çok yönlü görevler de üstlenmektedir. Böylece, Almanya’nın toplam enerji tüketiminde yenilenebilir enerjilerin payı yaklaşık yüzde 12 olmuştur. Araştırma ve inovasyon sayesinde, doğal maddelerin gelecekte şimdiye kadar olduğundan daha fazla kullanılması amaçlanmaktadır. Kesin olan bir şey varsa, o da şudur: Gıda güvencesi Almanya için her zaman, sanayi ve enerji için hammadde üretilmesinden önce gelir.

Almanya kırsalında 47 milyon kişi yaşıyor

Kırdan kente göç ve giderek yaşlanan nüfus nedeniyle, tarımsal alanların canlı ve yaşanabilir olarak korunması bir gerekliliktir. Tarımsal alanlardan kastedilen, Almanya’nın toplam yüzölçümünün yaklaşık yüzde 90’ıdır; ki bunun yarıdan fazlası tarım amaçlı kullanılmaktadır. Nede olsa, halen 47 milyon Alman kırsal kesimde yaşamaktadır.

Sadece Almanya’da günde 80 hektar tarımsal alan imar nedeniyle kaybedilmektedir. Tarlaların satış ve kira ücretleri kısmen aşırı bir artış göstermektedir. Federal Hükümet – eyaletlerle birlikte – bunu durdurmak amacındadır.

Ürettiği tarım ürünlerinin üçte birini ihraç ediyor

Ticaret Bakanlığı’nın Almanya ile ilgili 2023 yılında yayınladığı “Pazar Bilgileri” raporunda bu ülkenin tarım ve hayvancılığı ile ilgili şu bilgilere yer veriliyor: “
“Dünyada olduğu gibi Almanya’da da Covid 19 salgınından sonra gıda güvenliği kapsamında tarım sektörü daha da önemli hale geldi. Ülkede yaklaşık 270 bin tarım işletmesi var. Söz konusu işletmeler ülke topraklarının yaklaşık yarısını oluşturan 17 milyon hektarlık bir tarım arazisini kullanıyor.

Ülkenin tarım politikası esas itibarıyla Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası (OTP) çerçevesinde şekillenmektedir. OTP’nin temel ilkeleri tarımsal ürünlerin sağlık sebepleri hariç olmak üzere Avrupa Birliği içinde serbest dolaşımının sağlanması ve iç piyasanın da dünya fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunarak istikrarın sağlanmasıdır. Bu çerçevede, mühendislik ve endüstri ülkesi olan Federal Almanya, aynı zamanda güçlü bir tarım ülkesi olarak da bilinmektedir. Bu özelliği ile Almanya, dünyadaki en büyük dokuzuncu ve Avrupa Birliği’ndeki ikinci büyük tarım üreticisi ülke olmanın yanı sıra, ABD ve Hollanda’nın ardından dünyanın en büyük üçüncü ihracatçı konumundadır.

Ülkede üretilen tarımsal ürünlerin yaklaşık üçte biri ihraç edilmektedir. Ülkede esas olarak hayvansal ürünler, tahıllar, patates, şeker pancarı, yağlı tohumlar, meyve ve sebze yetiştirilmektedir. Ayrıca, tarım arazilerinin dörtte biri buğday yetiştiriciliği için kullanılmaktadır.

Tarımda çalışan sayısı hızla azalıyor

Her ne kadar, Almanya tarım alanlarının büyüklüğü anlamında 17 milyon hektar ile Avrupa Birliği’nin en büyük tarımsal arazilerine sahip olsa da ülkede tarım sektöründe çalışan kişi sayısı her geçen sene azalmaktadır. Federal Almanya İstatistik Kurumu tarafından hazırlanan raporda tarım sektöründe çalışanların sayısı 2021 yılında yaklaşık 550 bin kişi olarak açıklanmıştır. Söz konusu rakam süregelen bir şekilde düşüş göstermekte olup 1990’lı yıllarda 1 milyon 220 bin kişinin tarım sektöründe çalıştığı gözlemlenmiştir.

Federal Almanya İstatistik Kurumu’nun verilerine göre tarım ürünleri ihracatı Almanya’nın toplam ihracatının (2022- 13 milyar ABD Doları) yaklaşık yüzde 0,7’sini oluşturmaktadır.

Yine toplam ithalatın (2022-43,44 milyar ABD Doları) yüzde 2,76’sı ise tarım ürünlerinden oluşmaktadır. Almanya tarım ürünleri ithalatını genellikle Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gerçekleştirmektedir.

Gıda ithalatı ihracatından fazla

Gıda sektörü de Almanya ekonomisinin en önemli yapı taşlarından biridir. Yaklaşık 83 milyon tüketiciye hitap eden gıda ve içecek sektörü 5,45 milyon çalışan ve 625 bin işletme ile Almanya ekonomisinin yüzde 6,2’si oranında değer yaratmaktadır.

Almanya 2022 yılında üretilen ürünlerin yaklaşık 1/3’ünü ihraç etmiştir. 2022 yılında 81.26 milyar dolar değerinde gıda ürünü ihracatı gerçekleştirmiş bunun yanı sıra 98.44 milyar ABD doları değerinde ithalat yapılmıştır. İhracat ve ithalat gerçekleştirilen ülkelere bakıldığında Almanya’nın sektördeki ticari ortaklarının yoğunlukla AB üyesi ülkeler olduğu görülmektedir.

Hayvancılık dış ticaretinde 3.sırada

Hayvancılık ve hayvan ürünlerinin ticareti de tarım ürünlerinde olduğu gibi Almanya için oldukça önemli bir sektördür. Ülkenin hayvancılık sektörü incelendiğinde, 10,9 milyon büyükbaş hayvanın yüzde 34,6’sının süt üretimi için tahsis edilmekte, yıllık bazda yaklaşık 1,6 milyon ton tavuk tüketime yönelik yetiştirilmekte ve 1,5 milyar yumurta da organik olarak üretilmektedir. 2020 yılında Almanya 24,4 milyar ABD doları hayvan ürünü ihracatı yaparak dünyanın en büyük 3’üncü ihracatçısı olmuştur. İhracat gerçekleştirilen ülkelere bakıldığında genellikle Hollanda, İtalya, Avusturya ve Fransa gibi Avrupa Birliği ülkeleri. İthalatta ise F. Almanya’nın ihracat rakamlarına benzer şekilde 2020 yılında 23 milyar ABD doları tutarında hayvansal ürün ithal ederek dünyadaki en büyük 3’üncü ithalatçı konumunda yer aldığı gözlemlenmektedir. En çok ithalat gerçekleştirilen ülkeler Hollanda, Danimarka, Polonya ve Fransa olmuştur.”

Tarım fuarcılığında odak merkezi

Federal Almanya’da, uluslararası ticaret fuarları yeni ticari işbirliklerinin kurulmasının yanı sıra ihracat ile ithalata yönelik firmalar ile iletişime geçilmesi noktasında oldukça önemli bir yere sahiptir.

Tarım ve hayvancılık sektörlerindeki önemli fuarların listesi aşağıda sunulmaktadır:

– AGRITECHNICA: Tarım ürünleri ve tarım makineleri sektörlerindeki dünyanın en büyük fuarlarından bir tanesidir. Hannover şehrinde her sene gerçekleştirilmektedir.

– FRUIT LOGISTICA: Meyve ve sebze sektörü ile kurutulmuş meyve, işlenmiş tarım ürünleri gibi alt kategorileri olan senede bir Berlin’de gerçekleştirilen bir fuardır.

– PROSWEETS COLOGNE: Şeker ve şekerli ürünler ile tatlılar ve atıştırmalıklar konusunda her yıl gerçekleştirilen bir fuardır.

– BİOFACH: Gıda, organik gıda ve tarımsal ürünler konusunda her sene Nürnberg’de gerçekleştirilen bir fuardır.

Avrupa’nın en büyük organik pazarı

Kaynakların ve çevrenin korunması noktasında önemli bir ekosistem haline gelen organik tarımın Federal Almanya tarım faaliyetleri arasındaki payı giderek artmaktadır. İktidardaki koalisyon hükümeti tarafından 20. Yasama döneminde organik tarım alanlarının oranının arttırılması noktasında mutabakata varılmış ve 2030 yılında organik tarım alanlarının toplam tarım alanı içerisindeki payının yüzde 30’a yükseltilmesi kararlaştırılmıştır. 2022 yılında yaklaşık 15,3 milyar Avro tutarında ciro gerçekleştirilen organik tarım sektörü, Avrupa Birliği’nin en büyük pazarı konumundadır.

Özetle, Ticaret Bakanlığı raporunda da yer verildiği gibi sanayi ülkesi olan Almanya’nın tarımda da güçlü bir yapıya sahip olması tesadüfi değil. Almanya tarıma her zaman çok büyük önem veriyor. Ayrıca, kooperatifçilikte güçlü bir örgütlenme yapısı var. Son dönemde çiftçilerin hükümetin tarım politikalarına karşı yaptığı eylemlerde bunu görüyoruz.