Hayvansal ürünlerde piyasa düzeni…

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Hayvansal ürünlerde piyasa düzeni…

20 Eylül 2011

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: Şub 22, 2024

Bir haftalık izine bir Adana seyahati bir de manşet sığdırdık. Gazetecinin izni bu kadar olur. Siz haber peşinde koşmasanız da haber gelir sizi bulur.‘İzindeyim, yazamam’ ya da ‘acelesi yok sonra yazarım’ diyemezsiniz. Birileri sizden önce yazar haber elinizde patlar. Tarımla ilgili birçok haberi, bilgiyi ilk öğrenmenin ayrıcalığını yaşayan DÜNYA Gazetesi okurları,Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve gizli tutulan
“Hayvansal Ürünler Piyasa Düzenleme Kurumu Kurulmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı”nın tüm ayrıntılarını da herkesten önce 16 Eylül tarihli DÜNYA’ nın manşetinden okudu.Kaçıranlar, www.tarimdunyasi.net ten okuyabilir.Bakanlığın hazırladığı taslağın amaç maddesi aynen şöyle: “Bu Kanun, Türkiye’deki hayvansal ürün piyasalarının geliştirilmesi ve Avrupa Birliği Ortak Piyasa Düzenine uyum sağlanması amacıyla kurumsal altyapının oluşturulmasına yönelik olarak, Hayvansal Ürünler Piyasa Düzenleme Kurumu(HPDK), EBK( Et ve Balık Kurumu) Hayvansal ve Su Ürünleri Üretim Lisanslı Depoculuk İthalat,İhracat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi(EBK LİDAŞ), kurulmasını ve görev yetki ve sorumluluklarını düzenlemektedir”
Bu amaca uygun olarak, Et ve Balık Kurumu’nun yapısı değiştirilerek, hayvansal ürünlerde piyasayı düzenleme görevi veriliyor. Piyasa düzeni sığır, dana eti ve ürünleri, koyun ve keçi eti ve ürünleri, kümes hayvanları eti ve ürünleri, balık, süt ve süt ürünleri, bal ile yumurtada uygulanacak.
Amaç maddesinde de belirtildiği gibi, taslak kanunlaşırsa ana hedeflerden birisi Avrupa Birliği’ne uyum sağlamak olacak.
Uyum sağlanacak Avrupa Birliği’nde ortak piyasa düzeni nasıl uygulanıyor?
Avrupa Birliği’nde 1962 yılından beri Ortak Tarım Politikası’nın en önemli aracı olarak “Ortak Piyasa Düzeni” uygulanıyor. Hububat, çeltik-pirinç, şeker, zeytinyağı, sığır eti, domuz eti, koyun ve keçi eti, kümes hayvanları eti, yumurta, şarap, şerbetçi otu, kurutulmuş hayvan yemleri, tohumluklar, yağlı tohumlar süt ve süt ürünleri, keten ve kenevir, yaprak tütün, su ürünleri, taze meyve-sebze, işlenmiş tahıl ürünleri, işlenmiş meyve-sebze ürünleri, ipek böceği ve muzda ortak piyasa düzeni var. Ortak piyasa düzeninin uygulanmadığı tarım ürünü neredeyse yok.
Avrupa Birliği’nin 1962’den beri uyguladığı ortak piyasa düzenlerinin iki temel amacı var:
1- Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde tarımsal üretimi ve üreticiyi desteklemek. Ürüne göre özel politikalar geliştirerek hem üreticiyi hem de tüketiciyi korumak.
2-Dışarıdan gelecek tarım ürünlerine karşı yerli üretimi ve üreticiyi korumak.
Avrupa Birliği’nde ortak piyasa düzenlerinin temeli fiyat politikasına ve destekleme uygulamalarına dayanıyor. Birlik içinde uygulanan hedef fiyat ve müdahale fiyatı, üçüncü ülke rekabetine karşı iç piyasayı koruyucu fiyat ve destekler gibi her ürün için farklı uygulamalar söz konusu.
Bu çerçeveden bakılınca, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın hazırladığı Kanun Tasarı Taslağı hayvansal ve su ürünlerinde piyasa düzenine geçmek için atılan olumlu bir ilk adım olarak görülüyor. Fakat, bu ilk adımın aceleye getirildiği söylenebilir. Deyim yerindeyse binanın temelleri hatalı zemine inşa ediliyor. Kurulacak olan Hayvansal Piyasa Düzenleme Kurumu’nun başkan ve iki başkan yardımcısı ile bir üyesini Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı atayacak. Maliye, Ekonomi ve Hazine’nin bağlı olduğu bakanlık ise birer üye atayacak. Özel sektör, sivil toplum örgütleri, üreticiler, sanayiciler, ihracatçılar yönetimde temsil edilmeyecek. Onlara 45 kişilik Danışma Konseyi’nde yer verilecek. Danışma Konseyi’nin kararları bağlayıcı olmayacak.
Asıl büyük yanlış ise, bu denli önemli bir kurumun Et ve Balık Kurumu üzerine inşa edilmesi. Et ve Balık Kurumu’nun piyasaya müdahale edecek gücü olmadığı gibi 2010’dan beri “ithalat ofisi” gibi çalıştırıldığı için çok yıprandı. Canlı hayvan ve et ithalatı yaparak piyasaya müdahalede ne kadar başarılı olduğunu görmek için et fiyatlarına bakmak yeterli olacaktır.
Adana’da Çukurova Üniversitesi’nde yapılan 7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi’nde de hayvancılık sektörünün genel sorunlarının yanı sıra Et ve Balık Kurumu’nun çalışmaları, yeni dönemdeki işlevi tartışıldı.Çukurova Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Rüştü Kutlu’nun Bilim Kurulu Başkanı olduğu kongrenin ilk gününde moderatörlüğünü üstlendiğimiz “Türkiye Hayvancılığı; Et ve Süt Krizi” konulu panelde, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Numan Akman, Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Ulusal Süt Konseyi 2. Başkanı Prof. Dr Muhittin Özder, Banvit Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Görener, Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Genel Sekreteri Dr. Hüseyin Velioğlu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Kayhan’ın konuşmacı olarak katıldığı panelde Et ve Balık Kurumu’nun müdahale görevini yapamadığı eleştirileri yapıldı.
Özetle, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın piyasa düzenlerini oluştururken “ben yaptım oldu” anlayışından vazgeçerek üretici, tüketici, sanayici, ihracatçı ve ilgili her kesimin görüşünü alması ve sürece bu paydaşları da katması gerekir. Yoksa sonuç yine hüsran olur.
****
Bakan yardımcılığına atama…Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in yardımcılığına geçen dönem AKP Diyarbakır milletvekili olan Kudbettin Arzu atandı. Kutbettin Arzu’ya başarılar dileriz.

Tags:

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

Başka Ülkelerde Tarım,Hayvancılık: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler