İklim değişikliği ve tarımsal üretim planlaması

Mersin’de tarım konusunda örnek bir dayanışma ve işbirliği var. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Mersin Büyükşehir Belediyesi, Akdeniz İhracatçılar Birliği, Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi ve Mersin Ziraat Odası “Üretmezsek Tükeniriz” başlığı altında birkaç yıldır tarım toplantıları düzenliyor.

İlk olarak 28 Eylül 2019’da “Üretmezsek Tükeniriz/Türkiye Tarım Politikaları ve Geleceği Konferansı” düzenlendi. O dönemde ülke gündeminde dönemin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin Semerat Holding kurma çabaları vardı. Semerat adıyla bir holding kurulacak ve ülke tarımı bu holdinge bağlanacaktı. Tarım teşkilatının taşra birimleri, üretici örgütleri ve diğer yapılanmalar tümüyle kaldırılacak her şey bu Semerat Holding’e bağlanacaktı. Bu planı ortaya çıkarıp yazdığımda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kendisine yapılacak sunumu iptal etti ve o proje suya düştü.

“Üretmezsek Tükeniriz” toplantıları

Mersin’deki dostlarımız dediler ki “ Semerat Holding’i farklı biçimde yine gündeme getirecekler, buna karşı bir politika geliştirmemiz ve kamuoyuna önermemiz gerekiyor.” “Üretmezsek Tükeniriz” sloganı ile toplantılar bu şekilde başladı. İlk olarak 28 Eylül 2019’da yapıldı. Her yıl tekrarlanacak ve önemli bir konuyu gündeme getirecekti. Fakat 2020 ve 2021’de Covid salgını nedeniyle yapılamadı.

İkinci toplantı “Üretmezsek Tükeniriz/Tarımda Girdi Sorunları ve Çıkış Yolu” başlığı ile 19 Mart 2022’de yapıldı. Tarımda girdi fiyatlarının zirve yaptığı bir dönemde yine sorunlar ama daha çok da çözüm önerileri uzmanlar tarafından dile getirildi. Ülkemizi derinden sarsan ve asrın felaketi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle 2023 yılı toplantısı yapılamadı.

Geçtiğimiz Cumartesi  “Üretmezsek Tükeniriz/Küresel İklim Değişikliği Sürecinde Tarımsal Planlama” toplantısını gerçekleştirdik. Yöneticileri değişse de 5 sivil toplum kuruluşu Mersin’deki bu dayanışmayı sürdürüyor.

Mersin Üniversitesi Akdeniz Kültür Merkezi’nde düzenlenen konferansa; Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Sefa Çakır, Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ferhat Gürüz, Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şube Başkanı Prof. Dr. Okan Özkaya, Kuzey Kıbrıs Türk Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Üyesi İzlem Nizam, Mersin Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Engin, çok sayıda sivil toplum kuruluşu yöneticisi ve çiftçiler katıldı. Özellikle kadın çiftçilerin yoğun katılımı dikkat çekiciydi.

Bu yıl küresel iklim değişikliğinin tarıma etkileri ve tarımda planlama konusu ele alındı. Açılış konuşmaları ve sonrasında benim yönettiğim panelde Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, Tarım Editörü İrfan Donat ile elma ve narenciye üreticisi, ihracatçısı Özbek Özler konuşmacı olarak katıldı.

Türkiye tarım ülkesi, Mersin tarım şehri

Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer, ‘Üretmezsek Tükeniriz’ mottosu ile geçmiş yıllarda ilgili odalar ile toplantılar yaptıklarını hatırlatarak, küresel iklim değişikliği sorununun ortaya çıkaracağı sonuçlardan Türkiye’nin de Mersin’in de etkileneceğini belirtti. Türkiye’nin bir tarım ülkesi, Mersin’in de bir tarım şehri olduğunu belirten Seçer: “Mersin dediğiniz zaman tarıma dair her şeyi konuşabilirsiniz. Meyveciliği, sebzeciliği, seracılığı, açık tarla ziraatını, hayvancılığı, kısacası tarımın her kalemini az ya da çok konuşabilirsiniz. Mersin, önemli bir nüfusunun tarımla beslendiği bir memleket. Büyükşehir Belediye Başkanı olarak yetkim dâhilinde, belediye bütçesinin bir kısmını tarımsal desteklemeye ayırıyoruz. Çünkü Mersin bir tarım şehri. Küçük üretici çok. Benim hedefim küçük üretici. Makro planlar yapan Tarım Bakanlığı’dır, büyük üretimlere desteği planlar, havza bazlı destek yapar, planlar ve stratejiler hazırlar. Ama biz Mersin’in gerçeğinde, Mersin’in dokusuna uygun destekler ve katkılar yapıyoruz” diye konuştu.

Belediyeden tarıma 119 milyon lira destek

Büyükşehir Belediye Başkanı seçildiği 2019 yılından itibaren, tarımsal desteklemeye önemli oranda bütçe ayırdıklarını dile getiren Vahap Seçer, geride kalan 4 yıllık sürede tarıma 125 milyon lira ayırdıklarını, sadece 2024 yılı için hazırlanan bütçede ise bu rakamın 119 milyon liraya çıkardıklarını söyledi. Seçer, “Başta üretici kadınlar olmak üzere üreticiye destek sağladık. Hayvancılık, fide-fidan, sulama borusu desteği yaptık. Geçen 4 yılda 125 milyon destek verirken, bu yıl kullanacağımız bütçeden tarıma 119 milyon lira bütçe ayırdık” dedi.

Türkiye’ye örnek olacak proje

Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer tarımsal desteklemelerde en önemli projelerinden biri olan “Hadi Gel Köyümüze Destek Verelim” projesinin Türkiye genelinde uygulanabilecek örnek bir proje olduğunu söyledi. Seçer sözlerini şöyle sürdürdü: “Üreticiye 1 tanesi erkek olmak üzere 25 küçükbaş hayvanın yanı sıra 1 yıllık yem ve 1 yıllık ücretsiz veteriner hizmeti sağlıyoruz. Verdiğimiz hayvanlar damızlık hayvanlar. Üretici hayvan varlığını artırdıkça aldığı hibe hayvanları sisteme geri veriyor ve yeni üreticilere bu desteği sağlıyoruz. Her yerde söylüyorum; bu proje Tarım Bakanlığına örnek olabilecek projedir.Yani doğduğumuz yerde doyalım ve üretelim. Bana göre tarım sektörü çok değerli bir sektör ve çok kutsal. Tarım istihdam sağlıyor. İnsanlarımız kahvehanelerde boş boş oturmuyor. Çiftlikte, serada, ahırda, ağılda, meyve bahçesinde çalışıyor, üretiyor. Çocuğunun okul parasını, sağlığını, sağlıklı beslenmesini, evinin geçimini sağlıyor. Tarım olmazsa, üretmezsek tükeniriz.”

Geleceği kurtarmak için iklim kriziyle mücadele şart

Bu konferansların bir anlamda fikir babası olan Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Sefa Çakır açılış konuşmasında özetle şu bilgileri verdi: “Tarımda farklı koşullara göre adapte edilen ürün çeşitleri, ilaçlama, gübreleme ve sulamada büyük gelişmeler kaydedildi. Değişen iklim koşullarına yönelik yapılan çalışmalar ise henüz çok sınırlı. Bu kadar net şekilde önümüzde duran bu sorunla mücadele için maalesef yıllarca oyalandık. Geleceğimizi kurtarmak için iklim değişimine uyum çalışmalarına ihtiyaç var. Mevcut yasal ve kurumsal düzenlemelere, stratejik planlara, politika ve programlara tarımda enerji kullanımının azaltılması, sürdürülebilir kaynak kullanımı, kuraklığa dayanıklı bitkilerin geliştirilmesi ve ıslahı, kurak dönemlerde, kısıtlı sulama konularında yöntem ve araçlarının iyileştirilmesi, toprakta karbon tutulumunu sağlayan arazi işleme yöntem ve araçlarının geliştirilmesini hedefleyen maddeler eklenmesi gerekir.”

Küçükbaş hayvancılık yaygınlaştırılmalı

Sorunun çözümü için örgütlü bir yapı oluşturulması gerektiğine dikkat çeken Hakan Sefa Çakır çözüm önerilerini ise şöyle sıraladı: “İklim değişikliğine uyum için küçükbaş hayvancılığın yaygınlaştırılması bunun için iklim değişikliğine uyum kapasitesi yüksek olan yerli ırklarının genetik yapısının iyileştirilmesi gerekiyor. Bu çalışmaları yapmak için de Mersin’de Küçükbaş Hayvancılık Araştırma Enstitüsü’nün hızla teşkil edilmesi lazım. Bölgelere özel afet planları yapılmalı. Seracılık özelinde eylem planları oluşturulmalı. Bu alanda ar-ge çalışması yapacak agroparkların desteklenmesi çok önemli. Mersin Agropark bu konuda Türkiye’de bir ilk. Burada İklim Değişikliği Adaptasyon Merkezi kurduk.İklim değişikliği ve uyum süreçleri konusunda tarımsal üreticilere ve tarımsal ürün işleyen sanayi firmalarımıza bilgilendirme çalışmaları yapacağız. Bu merkezle, Mersin özelinde kısa, orta ve uzun dönem ürün deseni,  diğer bir deyişle ürün haritası çalışması yapacağız.”

Mersin’de düzenlenen “Üretmezsek Tükeniriz/Küresel İklim Değişikliği Sürecinde Tarımsal Planlama” toplantısında çok sayıda çiftçi vardı. Çiftçiler daha güncel sorunları dile getirdi. Limonun, narenciyenin dalında kaldığını, satamadıklarını ifade etti. Bu konuda destek beklediklerini ifade ettiler.

Narenciye üretimi ve ihracatı, iklim krizinin dayattığı çeşit değişikliği, geleceğe ilişkin üretim planlaması ve diğer konuları yarın yazacağım. Özellikle üretici ihracatçı Özbek Özler, Akdeniz Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ferhat Gürüz, Prof. Dr. Levent Kurnaz’ın görüş ve önerilerini yarınki yazımda okuyabilirsiniz.