Üreten Anadolu ve Kahramanmaraş…

Bankalar tarıma kredi verebilmek için adeta yarışıyor. Bu amaçla ülkenin tarım merkezlerinde bir çok etkinlik yapılıyor. Üreticilere hizmetler anlatılıyor.Tarım ve hayvancılıktaki gelişmeler yerinde ve ilk kaynaktan öğreniliyor. Yapılan panel ve toplantılarda çiftçiler, yatırımcılar sorunlarını dile getirme fırsatı elde ediyor.Böyle bir etkinlik için geçen hafta iki gün Kahramanmaraş’taydık. Şekerbank’ın 60.Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında Gazeteci Yazar Günseli Özen Ocakoğlu’nun moderatörlüğünde, Usta Yazar Güngör Uras, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürü Aytekin Yalçın,Yaşar Dondurma(Mado) Yönetim Kurulu Başkan Vekili Atila Kanbur ve Şekerbank’ın Genel Müdürü Meriç Uluşahin ile birlikte “Üreten Anadolu Buluşmaları”nda bilgilerimizi paylaştık. Toplantı öncesinde ve sonrasında iki gün dostlarla bir araya geldik. İlginizi çekeceğinizi umduğumuz yeni bilgilerle döndük. Kahramanmaraş’tan bakınca tarım ve hayvancılıktaki genel görünüm şöyle:
1-Tarım, hayvancılık ve diğer sektörlerde faaliyet gösteren, yatırım yapanların, son bir kaç yıldır ilk kez bu kadar endişeli olduklarına tanık olduk. Ülkedeki gerilimin ekonomik bir krize sürükleneceğinden endişeliler. Özellikle Başbakan’ın gerilimi artırmak yerine yapıcı ve tansiyonu düşürücü bir politika uygulamasını bekliyorlar.
2-Kent ekonomisinde tarım ve hayvancılığın yanı sıra tekstil sektörünün de büyük ağırlığı var. Dünyanın en ünlü markalarına iplik, kumaş ve mamul ürünler üretiyorlar. Tekstilin gücü geçmişte bölgede pamuk üretiminin yaygın olmasından kaynaklanıyor. Ancak bugüne gelindiğinde pamuk üretimi adeta bitmiş. Ülke genelinde olduğu gibi makinelerde ithal pamuk dokunuyor. Amerika’dan, Türk Cumhuriyetleri’nden ithal edilen pamuk işlenerek kumaş üretiliyor. Kumaş ihraç ediliyor. Kahramanmaraş’ta metresi 7 Avro’ya satılan bir metre denim-kot kumaşı, kolleksiyon sahibi ünlü bir markaya dönüşünce 300-400 Avro’ya tüketiciye satılıyor.
3-Hayvancılık yatırımlarına ilgi var. Ama aynı zamanda endişe de var. Devletin verdiği sıfır faizli kredi ile hayvancılığa yatırım yapan ve bin baş üzeri çiftlik sayısı bir elin parmakları kadar. Hayvancılık işletmelerinin yüzde 95’i 10 baş ve altında. İşletmesini büyütmek veya yeni yatırım yapmak isteyenler var. Ancak, ithalata dayalı politika, çiğ süt fiyatının maliyetin altında olması ve geçen yıl saman ithal edilmesi yatırımcıları kara kara düşündürüyor. Belli büyüklükteki işletmeler güçlerini birleştirerek ortaklaşa süt ve süt ürünleri işleme tesisi kurarak ve yerel markaları ile bir model yaratmayı hedefliyor. Bu hem bölge için hem ülke için bir çıkış yolu olabilir.
4-Kahramanmaraş Valiliği’nin henüz yeni basılmış “Sosyal ve Ekonomik Göstergeler” cep kitapçığında yer alan bilgiye göre 5 yıl önce kentin 531 milyon dolar olan ithalatı 2012’de 1 milyar 37 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde ihracat 393 milyon dolardan 765 milyon dolara ulaştı. İhracatın yüzde 76’sını tekstil ve hammaddeleri oluşturuyor. İthalatın ise yüzde 37’sinin tarım ve hayvancılık olması dikkat çekiyor.
5-Ülke genelinde olduğu gibi Kahramanmaraş’ta da meyvecilik yıldızı parlayan ve yatırımcıların yoğun ilgisini çeken bir alan. Özellikle Göksun’da büyük ölçekli elma, kiraz ve diğer meyve bahçeleri kuruluyor. Üretilen meyvenin büyük bölümü ihraç ediliyor. Göksun yakın gelecekte ülkenin önemli meyve merkezlerinden birisi olmaya aday. Ancak, buraya yatırım yapanların en önemli sorunu tarla fareleri. Bozulan doğal denge nedeniyle yılan varlığı azalınca tarla fareleri adeta cirit atıyor. Dikilen fidanları kemirerek kurumasına neden oluyor. Bakanlık henüz bu soruna bir çözüm üretmiş değil.
6-Üreticiler verilen tarımsal desteklerin yetersiz ve geç ödenmesinden ayrıca girdi maliyetlerinin çok yüksek olmasından şikayetçi. “Dünyadaki rakiplerimizle aynı fiyata girdi almamızı sağlasınlar yeter,destek istemeyiz” diyorlar.
7- Bakanlığın “Verim Parsel Modeli” olarak adlandırdığı ve uydu fotoğrafları ile verimi tespit ederek tarımsal destekleri ödemesine çok büyük tepki var. Yan yana iki tarla arasında büyük verim farkları tespit edildiğini ve bu yöntemle üreticinin özellikle de verimliliğin cezalandırıldığını düşünen üretici bu modelin mutlaka düzeltilmesini istiyor.
8- Dondurması ile marka kent olan Kahramanmaraş’ta dondurma üreticileri de çok dertli. Dondurmada gerçek süt ve gerçek meyve kullandıklarını anlatan üreticiler, piyasada süt yerine süt aroması veya süt tozu, doğal sahlep yerine yapay sahlep, yapay tatlandırıcı,yapay meyve ve renk verici boya kullanılan ürünlerin yaygınlığına dikkat çekiyor. Üreticiler, önlem alınmazsa ve Gıda Kodeksi Dondurma Tebliği’nde gerekli düzenlemeler yapılmazsa bir kaç yıla kadar “Maraş dondurması” nın yok olacağını iddia ediyor.
Her şeye rağmen Anadolu’nun bir çok yerinde olduğu gibi Kahramanmaraş’ta da geleceğe ilişkin karamsarlıktan çok umut var. Sahip oldukları potansiyelin bilincindeler. Doğru politikalarla bu potansiyelin harekete geçirilmesini bekliyorlar.