“Tarımla büyüyen Isparta”

Ekonomisi büyük oranda tarıma dayalı Isparta’da elma ve gül yetiştiriciliği öne çıkıyor. Son yıllarda sera domatesi, kesme çiçek, kuşkonmaz ve diğer ürünlerin de üretiminde önemli gelişmeler kaydedildi. Isparta Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüdai Şahin ilin tarımdaki önemini vurgulamak için “ Tarımla büyüyen Isparta” vizyonu ile çalıştıklarını ve önemli mesafeler aldıklarını söyledi.

Isparta denildiğinde akla gelen iki tarım ürünü var. Gül ve elma. Isparta Ticaret Borsası bu iki ürünü markalaştırmak için çalışmalarını sürdürüyor. Elma ve gül için 6 farklı dilde hazırlanan tanıtım filmi ile bu ürünleri uluslararası arenada da tanıtma çalışmaları devam ediyor. Isparta Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüdai Şahin Isparta elması ve gül yetiştiriciliğinin kentin tarımında lokomotif görevi gördüğünü ancak potansiyelin çok daha yüksek olduğuna dikkat çekerek “Tarımla büyüyen Isparta” vizyonu ile bu potansiyeli harekete geçirmek için çalıştıklarını söyledi.

Kentin tarımsal üretim zenginliği

Türkiye’nin elma ve gül yağı üretiminde ilk sırada yer alan Isparta’nın tarımla büyüyeceğini belirten Isparta Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüdai Şahin, elma ve gül yetiştiriciliğinin yanı sıra domates, kesme çiçek ve son dönemde alternatif ürünlerle Isparta’nın tarımda daha büyük katma değer yaratacak çalışmalar yaptığını söyledi.

İş Bankası’nın çiftçi sohbeti

Bu yıl 19.su düzenlenen Isparta Tarım ve Hayvancılık Fuarı’nda görüştüğümüz Hüdai Şahin ile Isparta tarımını konuştuk. Söyleşi öncesinde Türkiye İş Bankası Isparta, Yalvaç ve Eğirdir Tarım İhtisas Şubesi ile Isparta Ticaret Borsası’nın düzenlediği “Çiftçi Sohbeti” nde üreticilerle buluştuk. Isparta Ticaret Borsası Başkanı Hüdai Şahin ve yönetim kurulu üyeleri, Türkiye İş Bankası Antalya Tarım Bölge Müdür Yardımcısı Özgür Bülent Yılmaz, Eğirdir Tarım İhtisas Şube Müdürü Mütefekkire Evrensel, Isparta Şube Müdürü Nazmi Atacan, Burdur Şube Müdürü İlker Ateş, İş Bankası Genel Müdürlük Tarım Araştırma Geliştirme Uzmanı Metin Yüksel Bölüm, Burdur Ticaret Borsası Başkanı Ömer Faruk Gündüzalp ve çok sayıda üretici, tüccar, sanayici ve izleyicinin katıldığı sohbetin de ana konusu elma ve diğer tarım ürünleri oldu.

Isparta elması marka olacak

Isparta Ticaret Borsası Başkanı Hüdai Şahin, Türkiye’nin her yerinde elma yetiştiğini, Isparta elmasına coğrafi işaret almanın zor olduğunu ama bunu başardıklarını belirterek şunları söyledi: “ Dünyada coğrafi işaretler de 200 milyar dolarlık bir pazar var ama burada yer almak için tanıtım yapmak gerekiyor. Tüketiciyi bilinçlendirmek gerekiyor. Isparta elmasına Ağustos 2023’te coğrafi işaret alırken çok zorlandık. Elma Türkiye’nin her yerinde yetişiyor ve coğrafi işaret almak basit bir şey değil. Isparta elması şekli, tadı, rengi bir avantaj sağladı. Biz bu belgeyi aldıktan sonra önemli olan ürünü yani elmayı tanıtmak. Biz Türkçe dahil 6 dilde Isparta elması ile ilgili bir film hazırladık. Amacımız Isparta elmasını marka yapmak. Bu filmle 4 ayda 1,5 milyon kişiye ulaştık. Elma konusunda Isparta’da çok firma var. Bizim amacımız Isparta elmasını üst marka yapmak. Aranırken Isparta elması olarak aranması gerekiyor.”

İlde elma ihracatı yapan 18 şirket olduğunu hatırlatan şahin: “ Elma ihracatı 2022’de 383 bin tondu. Bunun yaklaşık 173 bin tonu Isparta elması. Hedef ülkelerdeki değişkenlikler zaman zaman ihracatın düşmesine neden oluyor. Rusya pazarının 80 bin tonlardan 37 bin tona düşmesi gibi. Şimdilerde 20 bin tona kadar düştü. Süveyş kanalında yaşanan problemlerden dolayı Isparta elmasının ihracatını 105 bin tona düşürdü. Ama ülke ihracatı 371 bin ton olarak devam ediyor. Döviz bazında ise 166 milyon dolardan 171 milyon dolara çıktı.”dedi

Elmada hedef pazar Mısır

Isparta elmasının yıllık ortalama üretim miktarının 1 milyon ton seviyesinde olduğunu ancak bu yıl 700 bin ton olacağını vurgulayan şahin sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye elma üretiminin yüzde 25’i Isparta’da üretiliyor. Borsa olarak elma ile ilgili çalışmalarımızı çok yönlü olarak sürdürüyoruz. Biz 1,5 yıl önce Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği genel kurulunda Mısır pazarını geri istediğimizi bu ülkeye ihracat yapmak istediğimizi söyledik. Mısır bizim için çok önemli bir pazar. Dünya elma ithalatında üçüncü sırada.Ticaret Bakanlığımızın da sözü “ Mısır pazarını açacağız” sözü var. Mısır, farklı boyutlarda farklı renklerde elma kabul edebiliyor ayrıca da Afrika’nın açılan kapısı. Bu nedenle Mısır pazarı çok önemli. Bu konuda sağ olsun TOBB Başkanımı Rıfat Hisarcıklıoğlu da bize çok büyük destek veriyor. Bu çalışmaları yaparken tabanı da birlikte bilinçlendirmemiz gerekiyor. Kaliteli elma üretimini teşvik etmemiz gerekiyor. Bu çalışmaları da borsa olarak yürütüyoruz.”

“Sentetik gül suyu” ibaresi etiketlerden çıkarılmalı

Gül yetiştiriciliğinin Isparta için çok önemli olduğuna değinen Isparta Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüdai Şahin: “ Gül konusu çok fazla kayıt altında değil. Ülkemizde doğal gülden elde edilmeyen sentetik ürünlerde gül suyu diye yazıyor. Toplam gül suyu tüketimi yaklaşık 3 bin ton bunun sadece 500 tonu doğal gül suyu. Kalan 2 bin 500 tonu sentetik ürün kimyasallardan oluşan ürünler. Tabi burada tüketicinin bilinçsizliği de öne çıkıyor. Biz borsa olarak gül ile ilgili bir film hazırladık ve bunları anlattık. Tüketiciyi sentetik ürünlere karşı bilinçlendirmeye çalışıyoruz. Kamu spotu çalışmamız devam ediyor. Rifat Hisarcıklıoğlu başkanımız bize söz verdi. Hem tüketiciyi bilinçlendirmek hem de etiketlerden “sentetik gülsuyu” ibaresini kaldırmak için bize destek verecek. Sentetik gülsuyu ibaresinin etiketten kaldırılması Tarım Bakanlığı’nın değil, Sağlık Bakanlığının ilgi alanında. Bu ibarenin etiketlerden kaldırılması için girişimlerimiz devam ediyor. Gül yağı ile ilgili de Avrupa Birliği’nden coğrafi işaret almak için çalışmalarımız devam ediyor.” bilgisini verdi.

İhracata uygun yaş kayısı üretimi artacak

Ziraat mühendisi olarak kendisi de tarımsal üretim yapan Hüdai Şahin, son dönemde kayısı üretimindeki artışa dikkat çekerek şunları söyledi: “Ben de çiftçiyim. Elma, kayısı üretiyorum. Damla sulama sistemleri üzerinde çalışan birisiyim. Isparta’da ihracata uygun yaş kayısı üretimi artıyor. Borsa olarak kotasyon için başvurumuzu yaptık. Yakında coğrafi işaret başvurumuzu yapacağız . Türkiye’nin kayısı da kendine yeterlilik oranı yüzde 370’in üzerinde. Yani 100 birim lazımken biz 370 birim üretiyoruz. Tabii kuru kayısı ihracatında ülke olarak ilk sıradayız. Tarım bakanlığımızla da görüşüyoruz yeni üretim planlaması çerçevesinde çalışmaları takip ediyoruz. Isparta’da şu anda 30 bin dekar kayısı dikimi var. Çeşitlerimizin yüzde 90’ı ihracata uygun çeşitler. Biz farklı bir üretim benimsedik. Malatya kayısı üretiminde çok iyi bir yerde. Ama onlar kuru kayısı ihracatı yapıyor. Biz taze yani yaş olarak ihraç ediyoruz. Bundan 10 yıl önce Isparta’da neredeyse kayısı hiç yoktu. Hızlı bir yükseliş var. Kayısı da ortalama 100 bin ton verime doğru gidiyoruz. En önemli avantajımız kayısı da yüzde 90 ihracata giden çeşit üretiyoruz. Yeni çeşitler deniyoruz. Çiftçilerimiz bu konuda çok bilinçli önümüzdeki dönemde Isparta kayısısı ile ilgili çok önemli bilgiler duyacaksınız.”

İhracata bakış çok farklı

Isparta olarak tarımsal ihracata da farklı baktıklarını anımsatan Şahin: “ Biz ihracatı düşünürken bir yandan da üretim ayağını ciddiye alarak üreticinin bilinçli olarak ve talep edilen çeşitleri üretmesi için çalışıyoruz. Üretimle ihracatı bir bütün olarak ele alıyoruz. Yani sadece ihracat olsun değil, talep edilen neyse üretimden başlayarak her aşamasını iyi yaparak kaliteli yaparak ihracatı arttırmak istiyoruz.”dedi.

Tarım paydaşları platformu oluşturuldu

Ürettikleri ürünlerden daha fazla katma değer elde etmek için çalışmalar yaptıklarını bu çerçevede elma cipsi üretiminin Isparta’da başladığını belirten Şahin sorunların çözümü ve yeni iş fikirlerinin yaşama geçirilmesi için “tarım paydaşları” grubu oluşturduklarını söyledi. Şahin: “Isparta tarımına yön vereceksek, “Tarımla Büyüyen Isparta” hedefini konuşuyorsak bütün paydaşların bir arada olması ve ortak çalışması gerekiyor. Borsa’nın tek başına bu işi yapması mümkün değil. Bu amaçla kentteki tarımla ilgili paydaşlarla bir platform oluşturduk. Hem sorunları hızlı çözmek hem de hedeflere ulaşmak için çalışıyoruz. diye konuştu.

Depolama altyapısı modernize edilmeli

Isparta’da şu anda soğuk hava depolarının sahip olduğu kapasitenin Türkiye’nin toplam kapasitesinin yüzde 25’ini oluşturduğunu hatırlatan Hüdai Şahin şu bilgileri verdi: “Yaklaşık 600 bin ton kapasitemiz var. Toplam 129 depomuz var. Bunların modernize edilmesi gerekiyor. Bu konuda Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu(TKDK)destekleri var. Kurum Başkanı Ahmet Antalyalı’yla görüşüyoruz. Depoculukta yaşadığımız sorunları anlattım. Modernizasyonda üst sınır olarak 10 bin metreküp depoların modernizasyonuna destek sağlanıyor. Bizim eski sistem eski teknoloji depoların çoğu 30-40 bin metreküp depolar. Dolayısıyla bunlar modernizasyon desteği için başvuramıyorlar. Bu üst sınırın yükseltilmesi lazım. Çünkü kimse başvuramıyor. Bir yıldır bunun mücadelesini veriyoruz.”

Elma bahçeleri de yenilenmeli

Isparta’da 225 bin dekar elma bahçesi olduğunu ve bunların yüzde 85’inin klasik bahçelerden oluştuğunu anlatan Şahin: “Bunların modernizasyonu gerekiyor. Tam bodur sisteme geçilmesi gerekiyor. İşçiliği düşürmek ve kaliteyi artırmak için bunun için bir fon oluşturulması şart. Bu konuda da TKDK bir destek sağlayabilir. Biz bu dönüşümü Isparta‘dan başlatmak istiyoruz. Damla sulama 2004’teIsparta’da başladığında Avrupa Birliği kaynaklı bir fon oluşturuldu. Dediler ki damla sulama sistemini yapın bunun bedelinin yüzde 70 ini hibe olarak vereceğim. Devlet bunu yapmaya başlayınca Isparta damla sulamada o kadar büyük bir ivme kazandı ki şimdi bahçe modernizasyonunun da başlaması gerekiyor.” dedi.

Isparta Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüdai Şahin, Süleyman Demirel Hava Limanının uçak kargoya açılması ve buradan tarımsal ürünlerin ihraç edilmesi için çalışmalarını sürdürdüklerini, süs bitkileri üretiminde iklim şartları nedeniyle üretimin Isparta’ya kaymaya başladığını anlattı. Şahin, benzer durumun domates üretiminde de yaşandığını ve son dönemde kuşkonmaz üretimi için yatırımcı çekmeye başladıklarını sözlerine ekledi.

Borsa Yönetimi

Meclis Başkanı: Nevzat Demirel
Yönetim Kurulu Başkan: Hüdai Şahin
Başkan Yardımcısı: Abdülkadir Kurucu
Başkan Yardımcısı: Erhan Göçerli
Sayman: Mehmet Bayındır
Üye: Sadettin Güneş