TÜİK’in bitkisel üretim tahmini ne kadar gerçekçi?

Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) 2020 yılı “Bitkisel Üretim 1.Tahmini” ni açıkladı. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine dayalı olarak yayınlanan ilk tahmine göre, ana ürün gruplarında üretimin artması bekleniyor.

Yapılan ilk tahmin, sonraki tahminlerde mutlaka revize edilecektir. Hazırlık süreci dikkate alındığında son dönemde yaşanan hava değişiminin olumsuz etkilerinin bu tahmine yansımadığını söyleyebiliriz. Tarım ve Orman Bakanlığı verileri baz alınarak yapılan tahmin pembe bir tablo çizmesine rağmen bazı önemli ipuçları da veriyor.

Ana ürün gruplarında artış var

Bu yılın ilk tahmininde bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 7.3, sebzelerde yüzde 0.8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 5.3 oranında artış öngörüyor. Üretim miktarlarının 2020 yılında yaklaşık olarak tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 68.5 milyon ton, sebzelerde 31.3 milyon ton, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde 23.5 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edildi.

Buğday,mısır ve arpada artış,çeltikte düşüş olacak

Tahıl ürünleri üretim miktarlarının 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 7.9 oranında artarak yaklaşık 37.1 milyon ton olacağı tahmin edildi.

Buğday üretiminin 2019 yılına göre yüzde 7.9 oranında artarak 19 milyon tondan 20 milyon 500 bin tona yükselmesi bekleniyor. Geçen sene 7 milyon 600 bin ton olan arpa üretiminde yüzde 8.5 artışla 8 milyon 259 bin ton olacağı öngörülüyor. Mısır üretimi yeniden artmaya başladı. Geçen sene 6 milyon ton olan Türkiye’nin mısır üretimi bu sene 6.5 milyon ton olması bekleniyor.

Çeltik üretiminde ise azda olsa bir gerileme öngörülüyor. 2019’da 1 milyon tona ulaşan çeltik üretimi yüzde 2 kayıpla yeniden 1 milyon tonun altına inerek 980 bin ton olması tahmin edildi.

Çiftçi kırmızı mercimek ve kuru fasulyeye yöneldi

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, baklagillerden nohut üretiminin geçen yıl ile aynı seviyede olacağı, kırmızı mercimek ve kuru fasulyede üretimin artacağı tahmin ediliyor. Geçen sene olduğu gibi nohut üretimi 2020 yılında da 630 bin ton olacak. Kırmızı mercimek üretimi yüzde 12.9 oranında artarak 310 bin tondan 350 bin tona yükselmesi öngörülüyor. Kuru fasulye üretiminde ise yüzde 10.7 artışla üretimin 225 bin tondan 249 bin tona çıkacağı tahmin ediliyor. Yeşil mercimek üretiminin yüzde 3.4 düşüşle 43 bin 631 tondan 42 bin 146 tona gerilemesi bekleniyor.

Soğan ve patateste artış

Geçen yıl soğan ve patates fiyatının yüksek seyretmesi nedeniyle 2020 yılı ürünü soğan ve patates üretiminde artış olacağı öngörülüyor. Patateste geçen yıla göre yüzde 4.4 artışla üretim 4.9 milyon tondan 5.2 milyon tona yükselecek. Kuru soğan üretimindeki artış oranı daha yüksek. Geçen sene 2 milyon 200 bin ton olan kuru soğan üretimi 2020′ de yüzde 6.8 ile 2 milyon 350 bin tona ulaşacağı öngörülüyor.

Tütün, şekerpancarı artarken, pamuk üretimi düşüyor

Endüstriyel bitkilerden tütün üretiminin 2019’a göre bu yıl yüzde 14.3 oranında artarak, 70 bin tondan 80 bin tona çıkması bekleniyor. Şekerpancarı üretiminin ise yüzde 10.6 oranında artarak 18 milyon tondan 20 milyon tona yükseleceği tahmin ediliyor. Aynı dönemde kütlü pamuk üretiminin yüzde 9.1 oranında azalarak 2 milyon 200 bin tondan 2 milyon tona gerilemesi bekleniyor.

Fındıkta yüzde 22.7 düşüş, Antep fıstığında yüzde 217 artış

Türkiye’nin en önemli ihraç ürünlerinden fındıkta 2020 yılında üretimin geçen yıla göre, yüzde 22.7 oranında azalarak 776 bin tondan 600 bin tona düşmesi öngörülüyor. Aynı dönemde Antep fıstığı üretimi ise yüzde 217 artışla 85 bin tondan 270 bin tona yükselecek.

Yağlı tohumlarda üretim yerinde sayıyor

Ülkenin en fazla döviz ödeyerek ithal ettiği yağlı tohumlarda 2020 yılında üretim artışı olmayacak. Geçen yıl olduğu gibi üretim yine 2.6 milyon ton olacak. Ayçiçeği üretimi geçen sene olduğu gibi 2.1 milyon ton olarak öngörülüyor. Soya üretiminin geçen seneki gibi yine 150 bin ton olması tahmin ediliyor. Kanola üretimindeki düşüş devam ediyor. 2019’da 180 bin ton olan kanola üretimi yüzde 28.1 düşüşle 129 bin tona gerileyecek.

Zeytinde artış yüzde 10

Türkiye’nin zeytin üretimi 2020 yılında 1 milyon 680 ton olması tahmin ediliyor. Geçen sene 1 milyon 525 bin ton olarak gerçekleşmişti. Buna göre üretim yüzde 10.2 artacak.

Taze sarımsak üretimi yüzde 70 artacak

Türkiye İstatistik Kurumu, 2020 yılı bitkisel üretime ilişkin ilk tahminine göre, sebze ürünleri üretim miktarı bir önceki yıla göre yüzde 0.8 artarak yaklaşık 31.3 milyon ton olacağı tahmin edildi. Sebzelerde en dikkat çekici artış sarımsakta oldu. Kuru sarımsak fiyatının kış aylarında 100 liraya yaklaşması nedeniyle üretici taze sarımsak ekimini artırdı. Taze sarımsak üretimi geçen sene 23 bin 351 ton olarak gerçekleşti. 2020’de yüzde 70.5 artış ile 39 bin 818 tona yükseleceği öngörülüyor. Kuru sarımsaktaki artışın ise yüzde 6.6 olması bekleniyor. Üretim 103 bin tondan 109.8 bin tona çıkacak.

Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden domateste yüzde 1.9, hıyarda yüzde 1.2 oranında artış, karpuzda yüzde 6.4, kavunda yüzde 2.2, taze fasulyede yüzde 4.4 oranında azalış olacağı tahmin edildi.

Meyve üretimindeki artış tahmini yüzde 5.3

Meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretim miktarının 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5.3 oranında artarak yaklaşık 23.5 milyon ton olacağı tahmin edildi. Meyveler içinde önemli ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında, bir önceki yıla göre elmada yüzde 7.2, şeftalide 4.8, kirazda 10.2, çilekte 2.2, mandalinada 10.7,muz da ise 5.4 oranında artış olacağı öngörüldü.

Tahminlere yansımayan gerçekler

1- Yapılan bu ilk tahmin, bitkisel üretimde pembe bir tablo ortaya koyuyor. Özellikle ilkbahar aylarında azalan yağış, 14-25 Mayıs tarihlerinde yaşanan ani hava değişimi ile önce sıcak hava sonra da soğuk, don, dolu ve fırtına felaketinin verdiği zararın etkileri bu pembe tabloyu bir nebze tersine çevirebilir. Bu olumsuz gelişmelerin yansımaları sonraki tahminlere yansıyacaktır.

2- Buğday ekiminden kaçış azaldı. Fakat, buğday ambarı olarak bilinen İç Anadolu’da buğday yerine arpa, nohut,mısır ve ayçiçeği ekimine yönelme devam ediyor. Ancak, makarnalık buğday fiyatındaki yükselme nedeniyle özellikle Güneydoğu Anadolu’da makarnalık buğday üretiminde önemli artış var.

3- Pamuk ile mısır arasındaki rekabetin bu yıl mısır lehine sonuçlanacağı görülüyor. Çiftçi pamuk ekiminden hızla kaçarken mısır üretimine yeniden dönüyor. Bu nedenle pamuk üretim alanları ve üretim azalırken mısır üretimi artacak.

4- Bakliyat ürünlerine olan yönelme devam ediyor. Tarım Bakanlığı ve Toprak Mahsulleri Ofisi’ nin mercimek üretimine destek verileceği yönündeki açıklamalarının etkili olduğu görülüyor. Kırmızı mercimek alım fiyatının yüzde 40 artırılması önümüzdeki yıl mercimek üretiminin daha da artmasına neden olabilir.

5-  Yağlı tohum üretimi bütün söylemlere rağmen artmıyor, artırılamıyor. İthalat bağımlılığı devam edecek. Türkiye, ürettiğinden çok yağlı tohum ithal etmeye ne yazık ki, devam edecek.

6- Girdi fiyatlarındaki artış, tarım ürünlerine alıcı bulmakta zorlanan çiftçiler ve bulduğu alıcıların da çok düşük fiyattan ürün alması özellikle ikinci ürün ekimlerini olumsuz etkileyebilir.

7- Çiftçilerin üretim yaparken en önemli girdilerinden birisi elektrik. Elektrik fiyatlarındaki yüksek artış üretimi olumsuz etkiliyor. Elektrik borçları birikti. Borç nedeniyle tarlasını boş bırakanlar var. Çiftçiler elektrik parası ödeyemediği için daha az su isteyen ürünlere yöneliyor.