2024 destekleri 2025 bütçesinden eski sistemle ödenecek

Bitkisel üretim destekleri ile ilgili Resmi Gazete’de 5 gün içerisinde 2 ayrı Cumhurbaşkanı Kararı yayınlandı. Bunlardan ilki “2024 Yılında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere İlişkin” Cumhurbaşkanı Kararı 24 Ağustos 2024 tarih ve 32642 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Adından da anlaşılacağı üzere bu kararname sadece 2024 yılında üretilen ürünleri kapsıyor. Bu kararnamede yer alan desteklerin ödemesi 2025 yılı bütçesinden yapılacak.

Bu kararnamede mazot, gübre ve geçmiş yıllarda uygulanan desteklerin tamamı var. Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinin deyimi ile bu eski modelin “hesap kapatma” kararnamesi.

Bu kararname ile 2023 yılına göre tüm ürün gruplarında mazot ve gübre desteği artırıldı. Kararnameye göre; gübre desteği bazı ürünlerde dekar başına 62 lira, bazı ürünlerde ise 35 lira olarak belirlendi. Mazotta ise en yüksek destek dekar başına 410 lira ile kütlü pamuğa ödenecek.

Çiftçi 2024 yılı için ne kadar mazot ve gübre desteği alacak?

Kararnameye göre arpa, aspir, buğday, çavdar, tritikale, kuru fasulye ve yulaf için çiftçilere 2024 yılı ürünü için dekar başına 123 lira mazot, 62 lira gübre olmak üzere 185 lira destek ödemesi yapılacak. Çeltikte dekar başına 300 lira mazot ve 62 lira gübre desteği olmak üzere toplam dekara 362 lira ödenecek. Kütlü pamukta ise dekar başına 410 lira mazot, 62 lira da gübre desteği ödenecek. Gübre de en az destek ödemesi dekara 35 lira ile dane mısır, fındık, kuru soğan, patates, yaş çay, zeytin, mercimek, nohut ve “diğer ürünler” kategorisinde yer alan ürünlere verilecek.

Toprak analizi, organik tarım ve iyi tarım desteği

Tarım ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilmiş Toprak Analiz Laboratuvarlarına, asgari 50 dekar ve üzeri tarım arazilerinde, her 50 dekar araziye kadar bir analiz için, 2024 destekleme kararnamesi kapsamında 50 lira toprak analizi desteği ödemesi yapılacak.

Organik tarım desteği: 2024 üretim yılında Çiftçi Kayıt Sistemi(ÇKS)’ne ve Organik Tarım Bilgi Sistemine kayıtlı,organik tarım faaliyeti yapan, geçiş süreci-2, geçiş süreci-3 ve organik statüde yer alan tarım arazilerindeki ürettiği ürüne “ürün sertifikası” düzenlenmiş çiftçiler ile 2024 yılında Arıcılık Kayıt Sistemi ve Organik Tarım Bilgi Sistemine kayıtlı, organik statüde bulunan kovanlar için arı yetiştiriciliği yapan çiftçilere destek ödemesi yapılacak.

Buna göre; birinci kategori ürünlerde bireysel ürün sertifikası olanlara dekar başına 270 lira, üretici grubu sertifikası olanlara dekara 135 lira ödenecek. İkinci kategori ürünlerde bireysel sertifikası olanlara dekara 110 lira, grup sertifikası olanlara dekara 55 lira destek verilecek. Üçüncü kategorideki ürünlerde bireysel ve grup sertifikasına dekar başına 50 lira destek ödenecek. Organik arı yetiştiriciliğinde ise kovan başına 50 lira destek ödemesi yapılacak.

İyi tarım uygulamaları desteği: İyi tarım uygulamaları yapan ve yetkilendirilmiş kuruluşlarca 2024 üretim yılında bireysel veya grup sertifikasyonu seçeneğine göre düzenlenmiş iyi tarım uygulamaları sertifikasına sahip olan ve ÇKS’ye kayıtlı çiftçilere 3 kategoride destek ödemesi yapılacak.

Kararnameye göre, Birinci kategorideki ürünlerde örtü altı üretimde bireysel sertifikası olanlara dekara 400 lira, grup sertifikası olanlara dekara 200 lira, açıkta üretim yapan bireysel sertifika sahibi üreticiye dekara 135 lira, grup sertifikası olanlara dekara 70 lira destek ödenecek. İkinci kategorideki ürünlerde bireysel sertifikası olanlara dekara 110 lira, grup sertifikası olanlara dekara 55 lira ödenecek. Üçüncü kategorideki ürünlere ise bireysel veya grup sertifikası olana dekara 50 lira destek verilecek.

Fark ödemesinde kütlü pamuk dışındaki 17 üründe destek arttı

Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modelinde belirlenen havzalarda, 18 ürün için fark ödemesi(prim) desteği ödeniyor. 2024 yılında bu 18 üründen sadece kütlü pamuk desteği artmadı diğer ürünlerin desteği arttı.

Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, buğdayda 2023 yılında kilo başına 100 kuruş olan fark ödemesi desteği 2024’te 175 kuruşa, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve nohut için geçen yıl kilo başına ödenen 50 kuruşluk prim desteği bu yıl 75 kuruşa çıkarıldı. Kararnameye göre, dane mısır desteği 3 kuruştan 10 kuruşa, aspirde 55 kuruştan 70 kuruşa, çeltikte 10 kuruştan 30 kuruşa, dane zeytinde 15 kuruştan 20 kuruşa, soyada 60 kuruştan 80 kuruşa, kanolada ise 100 kuruştan 110 kuruşa çıkarıldı.

Primi en çok artan yaş çay oldu

Yaş çay için geçen yıl 30 kuruş olan fark ödemesi 2024’te 170 kuruşluk artışla 200 kuruşa yükseltildi. Zeytinyağında ise 80 kuruş olan prim 100 kuruş oldu. Geçen yıl nohut, mercimek ve kuru fasulye için 50 kuruş olan fark ödemesi bu yıl nohutta 75 kuruşa çıkarılırken kuru fasulye ve mercimekte bu destek kilo başına 100 kuruş oldu. Nohut desteği daha az arttı.

En yüksek prim yağlık ayçiçeğine

Yağlık ayçiçeğinde geçen yıl fark ödemesi kilo başına 100 kuruş olarak açıklandı. 26 Ekim 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile kuraklığın etkili olduğu Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da bu destek 150 kuruşa çıkarıldı. 2024 yılı kararnamesinde yağlık ayçiçeği fark ödemesi(prim) kilo başına 225 kuruşa çıkarıldı. Böylece 18 ürün arasında en yüksek prim 225 kuruşla yağlık ayçiçeğine ödenecek.

Prim ödemelerinde miktar sınırlaması

Kararnameye göre 2024 yılı ürünü kütlü pamuk fark ödemesi desteği için dekara en fazla 500 kilograma kadar destekleme ödemesi yapılacak. Bir üretici dekara 600-700 kilo verim alsa bile sadece 500 kilosuna destek verilecek.

2024 yılı ürünü dane zeytin fark ödemesi desteğinde; dekara dane zeytin verimi maksimum kuru şartlarda 575 kilo, sulu şartlarda 850 kilo ve 2024 yılı ürünü zeytinyağı fark ödemesi desteğinde ise; dekara zeytinyağı verimi maksimum kuru şartlarda 115 kilo, sulu şartlarda 170 kilo esas alınarak destekleme ödemesi yapılacak. 2024 yılı ürünü yaş çay fark ödemesi desteği, dekara en fazla 2 bin 766 kiloya kadar ödenecek.

Nohut ve mercimeğe yüzde 50 ilave su kısıtı desteği ödenecek

Yeraltı sularının yetersiz seviyede ve su kısıtı olduğu Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tespit edilen (11 il ve 52 ilçede) havzalarda 2024 üretim yılında ekilen nohut, mercimek ürünlerine ilave yüzde 50 destek ödenecek. Bu havzalarda damlama sulama ile sulanan alanlar hariç dane mısıra destekleme ödemesi yapılmayacak.

Yem bitkileri desteği

Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı arazilerde; kaba yem üretmek amacıyla çok yıllık ve tek yıllık yem bitkileri ekilişi yapan çiftçilere ürünü hasat etmeleri kaydıyla çok yıllık yem bitkileri (sulu) dekar başına yıllık 180 lira,korunga için sulu veya kuru dekar başına 180 lira destek ödenecek. Kuru ekilişler için dekara yıllık 120 lira, silajlık ekilişler(sulu) için dekara 200 lira, tek yıllık yem bitkileri (sulu/kuru) dekara 120 lira ve yapay çayır mera için yıllık dekara 300 lira destek ödemesi yapılacak.

Yeraltı sularının yetersiz seviyede ve su kısıtı olduğu Bakanlıkça tespit edilen havzalarda 2024 üretim yılında ekilen yem bezelyesi, fiğ, macar fiği, burçak ve mürdümük ürünleri için yem bitkisi desteğine ilave yüzde 50 ödeme yapılacak.

Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Muş, Tokat ve Tunceli illerinde yem bitkisi desteğine ilave yüzde 50 ödeme yapılacak.

Diğer bazı destekler:

– Katı organik-organomineral gübre desteği olarak 2024 üretim yılı için dekara 40 lira ödeme yapılacak.

– Geleneksel zeytin bahçelerinin rehabilitasyonu desteği ise dekara 200 lira.

– Küçük aile işletmesi desteği olarak dekara 200 lira ödeme yapılacak.

– Fındıkta 10 yıldır artırılmayan alan bazlkı destek de yine artmadı ve dekara 170 lira olarak ödenecek.

– Sertifikalı fidan/fıde ve standart fidan kullanım desteği kapsamında nar ve muz hariç asma ve diğer meyve türlerinde standart fidan ve fide için dekara 400 lira, sertifikalı fidan ve fide için dekara 1000 lira destek ödenecek.

– Örtüaltı Kayıt Sistemine kayıtlı örtüaltı ünitelerinde, bombus arısı kullanan çiftçilere koloni başına 100 lira ödenecek.

– Biyolojik ve biyoteknik mücadele desteği kapsamında örtüaltmda ve açık alanda 2024 yılı için örtüaltı paket destek dekara 2 bin 550 lira, açık alanda ise dekara 870 lira destek ödenecek.

– Tarımsal ürünlerin, 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu çerçevesinde lisans alarak faaliyet gösteren depolarda muhafaza edilmesi halinde, kira, nakliye ve analiz desteği ödemesi yapılacak.

– Çiftlik Muhasebe Veri Ağı sistemine dahil olan ve 2023 yılında kayıt altına alınan işletmelere, işletme başına 1.000 lira destek ödenecek.

Bu haber 7 Eylül tarihinde yayınlanan Tarım Gazetesi’nde yayınlandı.