Çeşme Kavunu için aynı tarlada iki ayrı hasat

Dünyada yıllık 32 milyon ton kavun üretiliyor. Bir çok üründe olduğu gibi kavunda da Çin ilk sırada. Yıllık üretimi 13 milyon ton seviyesinde. Türkiye, yıllık ortalama 1 milyon 750 bin ton üretimle dünyada ikinci sırada. İran ise 1 milyon 730 bin ton ile üçüncü sırada yer alıyor.

Kavun ihracatının lideri ise İspanya. Yıllık ortalama 650 bin ton kavun üreten İspanya bunun yaklaşık 450 bin tonunu ihraç ediyor. Türkiye 1 milyon 750 bin ton üretim yapmasına karşın sadece 8-10 bin ton ihracat yapıyor.

Amerika Birleşik Devletleri, yıllık 570 bin ton ile dünya kavun ithalatının lideri. Toplam ithalatın da yaklaşık üte birini tek başına gerçekleştiriyor.

Gen merkezi Anadolu, İran, Afganistan, Afrika’nın tropik ve suptropik bölgeleri olarak bilinen kavun taze/ sofralık olarak tüketildiği gibi, reçel, pasta, dondurma yapımında da değerlendiriliyor. Ayrıca, sanayide meyve suyu, meyveli yoğurtta kullanılıyor. Turşusu kurulur. Çorba yapımında ve parfümeride de kullanılan bir ürün.

Türkiye’de yaklaşık 750 bin dekarda kavun üretimi yapılıyor. En fazla üretim Adana’da. Konya, Denizli, Antalya, Ankara ve Manisa üretimde ilk sıralarda yer alan illerimiz. Türkiye’nin kişi başına yıllık kavun tüketimi 22 kilo civarında.

Kırkağaç, Çeşme, Topatan kavunu gibi, atalık tohumlardan üretilen ve bilinen kavun çeşitlerimiz var.

Bu kadar genel bilgiyi verdikten sonra hasadı başlayan Çeşme Kavunu ile ilgili çarpıcı bir gelişmeyi paylaşmak istiyorum.

Aziz Kocaoğlu’nun İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde İzmir’de tarım konusunda çok önemli çalışmalar yapıldı. Yerelde Kalkınma Modeli çerçevesinde kooperatifler üzerinden sağlanan desteklerle tarım ve kırsal kalkınma ile ilgili örnek teşkil edilen bu çalışmalar farklı boyutlarda da olsa bugün de devam ediyor. Bu süreçte İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İzmir Tarım ve Orman İl Müdürlüğü arasında tatlı bir rekabet vardı.

İzmir Büyükşehir’in tarımla ilgili çalışmalarını yazdığımda o dönemin Tarım İl Müdürü ve bugün Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü olan Ahmet Güldal, il müdürlüğü olarak yaptıkları çalışmaları paylaşır, onları da yazmamı isterdi. Kaç kez de yazdım.

Fakat, son dönemde bu tatlı rekabet giderek bir ayrışmaya, engellemeye, çiftçilere zarar verecek bir yapıya büründü. İzmir Büyükşehir Belediyesi veya ilçe belediyeleri bir çalışma yaptığında, Tarım İl Müdürlüğü hemen devreye giriyor. Çiftçilerin yapılan törene katılmasını istemiyor. Yatırım yapılan ilçeye ne kadar destek verildiğini, ne kadar çok çalışma yapıldığını anlatan paylaşımlar yapılıyor. Belediyenin çalışmalarını gölgede bırakmak için bir çaba gösteriliyor. Oysa, belediye de yatırım yapsın destek versin, il müdürlüğü de yapsın. Bundan çiftçi yararlanır.

Aynı hasatta buluşamayan yerel yöneticiler

Bunun son örneği Çeşme Kavunu hasadında yaşandı. Çeşme Belediyesi ile İl Tarım ve Orman Müdürlüğü 17 Ağustos’ta Çeşme Kavunu hasadı ile ilgili bülten yayınladı. Görüntülere bakılırsa aynı çiftçinin tarlasında iki farklı hasat yapılmış. Tarım İl Müdürlüğünün yayınladığı bültende Çeşme Belediye Başkanı yok. Belediyenin bülteninde il müdürü yok. Kavun hasadında bile buluşamayan yerel yöneticiler.

İzmir Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nün internet sayfasında da yayınlanan bülten şöyle:

“İl Müdürü Özen, Coğrafi İşaretli “Çeşme Kavunu” Hasatında Üreticilerle Bir Araya Geldi

Çeşme İlçesinde yüzyıllardır atadan kalma tohumlarla yetiştirilen “Çeşme Kavunu”nun hasadı devam ediyor. Kendine has aromaya sahip olan ve hasattan sonra 5-6 ay kadar askıda bozulmadan dayanabilen Çeşme Kavunu’nun Ovacık Mahallesindeki hasadına, İzmir İl Tarım ve Orman Müdürü Mustafa Özen de katıldı.

İl Müdürü Özen, üreticilerle de sohbet ederek üretimde ve pazarlamada yaşanan sorunları dinledi. Çeşme İlçesinde geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirilen ve önümüzdeki yıllarda gerçekleştirilecek olan projelerden bahseden Özen, ilçenin sadece turistik değeriyle değil, tarımsal üretim potansiyeliyle de gündeme geleceğini söyledi.

Hasat sırasında basın mensuplarının sorularını da yanıtlayan Özen, Çeşme Kavunu’nun, bölgeye çok iyi adapte olmuş bir çeşit olduğundan bahsederek; “Kurak ve ılıman koşullarda sulama olmadan yetişebilen bu kavun kendine has aromasıyla yüzyıllardır bu topraklarda yetiştiriliyor. 6 ay kadar askıda dayanmasından dolayı “Askı Kavunu” olarak da bilinen bu çeşit Çeşme’de her yıl 2300 dekar alanda yaklaşık 3 bin 500 ton üretiliyor. Biz coğrafi işaret almış ve bu toprakları yurt edinmiş olan bu ürünün ekiliş alanlarını önümüzdeki yıllarda artırmayı planlıyoruz. Üreticilerimiz bu değerli ürünü burada yetiştirdikleri sürece biz de İl Müdürlüğümüz ve Bakanlık olarak her türlü desteği vermeye devam edeceğiz” diye konuştu.

Üreticilerle birlikte kavun hasat eden İl Müdürü Özen’e, Tarım ve Orman İlçe Müdürü Mine Altın ve Çeşme Ziraat Odası Başkanı Süleyman Özer de eşlik etti.”

Çeşme Belediyesi’nden gelen basın bülteni ise şöyle:

“Çeşme kavunu yeniden sahnede!

Çeşme’nin meşhur kokulu, susuz kavunun eşsiz lezzetini yeniden sofralara taşıyarak, tüm ülkeye, hatta dünyaya hatırlatmayı hedeflediklerini söyleyen Başkan Oran, “Çeşme kavunu yeniden sahnede” dedi.

Yerel değerlere sahip çıkan, üreticiye verdiği destekle adından sıkça söz edilen Çeşme Belediye Başkanı M. Ekrem Oran, şimdi de kavun üreticisinin yüzünü güldürdü. Oran, kavun tarlasına girdi ve Çeşme Belediyesi olarak yerli kavunları üreticiden alacaklarını müjdeledi.

Sakız ve Kaçeli Koyunu, Karakılçık buğdayı ve Sakız Enginarı’nın ardından üreticileri desteklemek için yerli kavunları Çeşme Belediyesi’ne ait ‘Çeştur’ şirketi aracılığı ile alarak tesislerde kullanılacağını belirten Başkan Oran, kavun hasadında üreticilerle bir araya geldi.

Çeşme’ye özgü yüzyıllık Ata tohumu olan ‘susuz kavun tarlasına girerek kavun hasadı yapan Başkan Oran, Çeşme’nin meşhur kokulu kavununun eşsiz lezzetini tüm dünyaya duyurmayı hedeflediklerini söyledi.

“Yüzyıllık Ata tohumu susuz kavun”

Çeşme kavununun eşsiz lezzetini tüm ülkeye hatırlatmak istediklerini dile getiren Oran, “Çeşme’de kurduğumuz Tarım Hizmetleri Müdürlüğümüzle, bizim tüm üreticilerimizi hem dikim hem de yetiştirmede ve daha sonra da ürünlerini vatandaşa ulaştırmada Çeşme Belediyesi olarak çalışmalarımız devam ediyor. Ata tohumumuzdan yetişen Çeşme kavunlarını belediye şirketimiz Çeştur aracılığıyla alımlarına başladık. Böylece hem üreticimize destek olacak, hem de Çeşme’nin meşhur kokulu, Ata tohumu susuz kavunumuzun eşsiz lezzetini tüm ülkemize hatırlatacağız” dedi.

Yazım hatalarını bile düzeltmeden yukarıda yer verdiğim her iki bülten aynı gün yayınlandı.

Normal olarak kavun hasadı ile ilgili bir organizasyon yapılır, bu törene atanan il müdürü de, seçilen belediye başkanı da katılır. Çiftçinin hasat sevinci, mutluluğu paylaşılır. Yapılması gerekenler anlatılır. Artık aynı tarlada kavun hasadını birlikte yapamayacak bir ülke mi olduk? Nedir bu hamaset, neyi paylaşamıyoruz? Hani tarım siyaset üstü ele alınması gereken bir konuydu? Yazı çok yazık.