Doğu Anadolu’da organik tarımın öncüsü: Nazmi Ilıcalı

Anadolu’da tarıma, çiftçiliğe, kırsal kalkınmaya, aydınlanmaya öncülük eden Nazmi Ilıcalı, çiftçilerin verdiği isimle “Organik Nazmi” pazar günü yaşama veda etti.

Bilgisiyle, enerjisiyle, yıllarca Doğu Anadolu’da tarımsal üretimin, kırsal kalkınmanın, organik tarımın gelişmesi için büyük çaba gösterdi. Çiftçiyi örgütledi, ürünlerine pazar buldu.

O’nun çalışmalarının bir bölümünü tam 11 yıl önce 27 Mayıs 2010 tarihli yazımda “Doğu Anadolu Organik Hayvancılık Projesi” başlığıyla paylaşmıştım. O yazıyı Nazmi Ilıcalı’nın anısına özellikle de Anadolu’daki gençlerin okuması ve O’nun çalışmalarını bıraktığı yerden sürdürmesi dileği ile paylaşıyorum.
*****
“Doğu Anadolu Organik Hayvancılık Projesi”

Hükümet et ithalatı ile yerli üreticiyi “terbiye” etmeye çalışıyor. Fakat, üreticinin terbiye olmaya niyeti yok. Üretici, “inadına üretim” diyor.

Amerika’dan, Avrupa’dan canlı hayvan ithalatının başlayacağı şu günlerde, ithalata karşı Doğu Anadolu Bölgesi’nden bir ses, bir çığlık yükseliyor. Hayvancılığın geleceği için umut veren üreticinin çığlığı.

Erzurum, Kars ve Ardahan’da 4 bin çiftçi, organik hayvancılık yaparak ülkenin et ve süt ihtiyacını ithalata gerek kalmadan karşılamak için harekete geçti.

Doğu Anadolu Organik Hayvancılık Projesi adıyla başlatılan bu çalışmanın öncüsü Nazmi Ilıcalı. Erzurum’daki adıyla “Organik Nazmi.”

Organik tarım konusunda uluslararası üne sahip olan Nazmi Ilıcalı, Doğu Anadolu Tarımsal Üreticiler ve Besiciler Birliği Yönetim Kurulu Başkanı. Daha önce bu bölgede pek çok projeyi yaşama geçirdi.

Erzurum’da ürettiği organik buğdayı İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne satmayı başardı. Hububat ve bakliyatta, hayvancılıkta, organik üretim için Erzurum’da 3 bin 500 çiftçiyi örgütledi. Onların ürününü en iyi şartlarda değerlendirerek bölgeye ve çiftçilere ciddi katkılar sağladı.

Nazmi Ilıcalı, şimdi hayvancılıkta benzer bir başarıya ulaşmak için Doğu Anadolu Organik Hayvancılık Projesi’ni yaşama geçiriyor.

Proje, Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Erzurum Veteriner Kontrol Araştırma Enstitüsü’nün teknik desteği ile uygulanacak.

Organik hayvancılık uygulamasında deneyimli, Merkezi Almanya Bonn’da olan IFOAM-International Federation of Agricultural Movements ve Forschungsinstitute für biologischen Landbau Deutschland e.V. projede yabancı ortak olarak yer alıyor.

Proje 5 yıllık bir süreyi kapsıyor. Uygulama alanı olarak Erzurum, Aşkale, Aziziye, Pasinler, Horasan, Köprüköy,  Kars, Sarıkamış, Akyaka, Arpaçay, Selim, Digor, Ardahan, Göle, Çıldır ve Hanak seçildi.

Projenin temel amaçları şöyle:

1-Doğu Anadolu’ da var olan organik hayvansal üretim potansiyelini değerlendirmek.

2- Organik Tarım Kanunu esaslarına göre organik hayvansal üretimi uygulamak, yayılmasını ve gelişmesini sağlamak.

3- Üretici ve tüketicinin organik hayvansal ürünler konusunda bilinçlenmesini sağlamak.

4- İnsan sağlığı ve çevrenin bozulmasının önlenmesine katkı sağlamak.

5- Katılımcı kalkınma modelini oluşturmak.

6- Yoksulluğun azalması ve üreticinin gelir seviyesinin artmasına katkı sağlamak.

7- Tarımsal üretimde istihdam ve verimliliği artırmak.

8- Mevcut kaynakların etkin kullanımını sağlamak.

9- Üretimden pazarlamaya kadar olan süreci izleme değerlendirme ve yurt dışına açılma bilincini geliştirmek.

10- Kamu, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve hedef kitleler arasında ilişki ve işbirliğini geliştirmek.

Nazmi Ilıcalı’nın verdiği bilgilere göre, proje iki aşamalı olarak uygulanacak. İlk aşamada organik hayvan yemi üretilmesi ve yonca, korunga, fiğ ile çayır ve merada üretilen yem bitkilerine organik sertifika alınması öngörülüyor. İkinci aşamada ise, çiftçinin sahip olduğu hayvanların organik sisteme alınarak organik et ve organik süt üretilmesi ve organik ürün sertifikası alınması hedefleniyor.

Bu amaçla proje kapsamında çiftçilere eğitimler verilecek. Organik hayvansal üretim konusunda bilinçlendirilecek.

Proje kapsamında toprak bitki analizleri yapılacak. Çiftçinin ürününe pazar bulunacak.

Organik hayvancılıkla sisteme alınacak hayvanların brusella, tüberkiloz testleri, süt analizi, kuru madde, protein, laktoz, yağ, somatik hücre, ph, özgül ağırlık, toplam bakteri sayımı analizleri yapılacak.

Ahır hijyeni, meme hijyeni, sağım hijyeni takip edilecek soğuk zincir kuralı öğretilecek.

Doğu Anadolu ve ülke hayvancılığına büyük katkı sağlayacak proje için 663 bin lira harcama öngörülüyor.

Doğu Anadolu Organik Hayvancılık Projesi, yarın Ardahan Göle’de Yatılı İlköğretim Bölge Okulu(YIBO) toplantı salonunda saat 10.30’da düzenlenecek törenle resmen başlayacak.

Hükümet, et fiyatını düşürme bahanesiyle 8 bin ton canlı hayvan (yaklaşık 15 bin baş sığır) ithal etmek için 30 milyon dolar ödeyecek. Hayvanlar getirilecek, kesilecek ve yenilecek. Hayvanları getirecek olan sadece 5 şirket bu işten para kazanacak.

İthalat nedeniyle yaratılan bir istihdam yok. Ülkeye kazandırılan bir katma değer yok. Üretim yok. Ekonomik ve sosyal hiçbir katkı yok. Ülkenin 30 milyon doları Avrupalı Amerikalı çiftçiye veriliyor.

İthalata 30 milyon dolar ödenirken, Erzurum, Kars ve Ardahan’daki 4 bin çiftçi organik yem bitkisi, organik et ve süt üretmek için 630 bin liralık proje bedelini Avrupa Birliği’nden, Birleşmiş Milletler’ den hibe olarak almak zorunda kalıyor.

Hayvancılık politikasındaki asıl çarpıklık bu değil mi? İthalata ödenen 30 milyon doların yüzde biri Doğu Anadolu çiftçisine verilse Türkiye ithalattan vazgeçer, ihracatçı olur.
*****
Nazmi Ilıcalı başlattığı projeleri büyük ölçüde gerçekleştirdi. Hükümet, üretime dayalı bu ve benzeri projeleri desteklemek yerine Erzurum, Kars, Ardahan gibi hayvancılık merkezlerine bile ithal besilik hayvan dağıttı. Bu proje gündeme gelirken canlı hayvan ve et ithalatı gündemdeydi. Bir kaç ay sonra Ağustos 2010’dan itibaren ithalat başladı. Toplamda 10 milyar doları bulan, verdiği zarar parayla ifade edilmeyecek kadar büyük olan ithalatla şirketlere, ithalat yapılan ülkelere memleketin kaynakları aktarıldı. Üreticilerin bir bölümü sektörden çekilmek zorunda kaldı.

İnatla üretimi savunan Nazmi Ilıcalı, kalkınmanın yerel kaynaklarla, yerel tohumlarla, yerel çiftçilerle, organik tarımla sağlanacağına inandı ve bu yönde çalıştı.

Anadolu “Organik Nazmi” yi unutmayacak

Çiftçi bir ailenin çocuğu olan Nazmi Ilıcalı, Erzurum Eğitim Enstitüsü ve Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olduktan sonra 25 yıl öğretmenlik yaptı. Emekli olduktan sonra tarım konusundaki çalışmalara ağırlık verdi. Çiftçilik yapan bir aileden gelmesi ve öğretmen olmanın avantajı ile üreticilerle çok kolay diyalog kuran, güven veren ve çalışkanlığı ile örnek bir insandı.

Olanakların sınırlı, doğa şartlarının zorlu olduğu ve yılda sadece bir ürün alınabilen Doğu Anadolu Bölgesi’nde geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlayan çiftçilere öncülük ederek Doğu Anadolu Tarımsal Üreticiler ve Besiciler Birliği’ni kurdu.

Nazmi Ilıcalı, yapacağı çalışmalarda kiminle diyalog kurması gerekiyorsa O’nu bulur gerekli bilgiyi veya desteği almayı bilen birisiydi. Organik tarım konusunda Türkiye’deki en yetkin isimlerden Prof. Dr. Uygun Aksoy ile 1999’da İzmir’de görüştükten sonra, Uygun Hoca’ dan aldığı organik tarım notlarını bir kitapçık olarak 2 bin adet bastırıp çiftçilere dağıttığının tanığıyım.

Yaptığı çalışmalar Japonların bile ilgisini çekti. Japonya’dan gazeteciler, televizyon programı yapımcıları O’nunla röportajlar yaptı. Japonya Ticaret Bakanlığı Ekonomi Geliştirme Enstitüsü’nden Dr. Yasushi Hazama, Nazmi Ilıcalı’nın çalışmalarını Japon hükümetine “örnek model” olarak sundu.

Gerçekleştirdiği projeler

Yurtiçinde ve dışında bir çok kurum, vakıf tarafından ödüllendirilen Nazmi Ilıcalı’nın öncülüğünde gerçekleştirilen projelerden bazıları şunlar:
– Sözleşmeli Organik Tarım Projesi
– Türkiye de ilk defa uygulanan Organik Süt Projesi
– Organik süt toplama merkezleri
– Erzurum Yöresinde Organik Tahıl Yetiştiriciliğinin Yaygınlaştırılması Projesi
– Organik Un, Bakliyat İşleme Ambalajlama Projesi
– Organik Yem Üretimi Projesi
– Organik Keten Tohumlu ve Isırganlı Otlu Peynir Üretim Projesi
– İstanbul Büyükşehir Belediyesi Organik Buğday Üretim Projesi
– Gezici Laboratuarların Oluşturulması Projesi
– Yerel Zerun, Kırik, Şigon, Organik Buğday Üretim Projesi

Son görüşmemizde; “İnsana saygının, doğaya saygıyla başladığını anladığımda organik tarım işine girdik.” demişti. Nazmi Ilıcalı’yı saygıyla anıyorum.