Tarımın sorunları çözülmeden gıda fiyatları düşürülemez

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Tarımın sorunları çözülmeden gıda fiyatları düşürülemez

05 Şubat 2019

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: Şub 22, 2024

Tarımın sorunları çözülmeden gıda fiyatları düşürülemez

Her ayın 4’ünde olduğu gibi yine gıda enflasyonu gerçeği ile yüz yüze geldik. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Ocak 2019 enflasyon verilerinde gıda fiyatlarındaki artış ön plana çıktı. Gıda fiyatları artmasa ekonomi tıkırında olacak.

Yapılan yorumlara bakılırsa “Gıda enflasyonu beklentilerin çok üzerinde.”
Peki beklenti neydi?
Biberin 2 lira, patlıcanın 1.5 lira, Domatesin 1 lira,soğanın patatesin 50 kuruş olması mı bekleniyordu.
Gıda fiyatlarının düşük olması için bir tek neden sayabilir misiniz?

Önce verilere bakalım; Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Ocak 2019 enflasyon verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE) aylık bazda yüzde 1.06 artarken, yıllık bazda yüzde 20.35 oldu. Üretici Fiyat Endeksi ise, aylık yüzde 0.45 artarken yıllık bazdaki artış yüzde 32.93 olarak gerçekleşti.

Rekor gıda ürünlerinde

Enflasyonda en yüksek artış yüzde 6.43 ile gıda fiyatlarında oldu. Gıda fiyatlarında 2003 yılından bu yana yani son 16 yılda aylık olarak en yüksek seviyeye ulaştı. Fiyatı en çok artan 25 ürün sıralamasında ilk 9 sırada yaş sebze ve meyve ürünleri yer aldı. İlk 15 ürünün ise 12’si sebze ve meyve ürünleri oldu.

Ocak ayı enflasyon verilerine bakıldığında fiyatı en çok artan ürünler sıralamasında ilk sırada yüzde 87.87 oranındaki artışla çarliston biber yer aldı. Patlıcanda yüzde 80.94, kış sebzesi olarak bilinen ıspanakta yüzde 67.63, sivri biberde 63.84, taze fasulyede 53.31, salatalıkta 44.31,domateste 38.75, havuçta 36.03,kabakta 28.41,mandalinada 21.77, patateste 17.98 artış olurken en çok tartışılan ve ithalatına izin verilen kuru soğanda bile fiyat artışı yüzde 17.06 oldu.

Ocak’ta felaketler peş peşe geldi

Gıda fiyatlarındaki artışta Ocak’ta iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan felaketler çok etkili oldu. Özellikle sera üretiminin yaygın olduğu Antalya,Mersin,İzmir,Muğla gibi üretim merkezlerinde aşırı yağış,sel,hortum,fırtına gibi felaketler nedeniyle ürünler büyük zarar gördü. Sular altında kalan, zarar gören ürünler pazara çıkarılamadı. Ürün pazara gelmeyince büyük bir darlık yaşandı ve fiyatlar arttı. Kış sebzeleri olarak adlandırılan ıspanak, lahana, kereviz,turp,havuç,maydanoz,roka,tere gibi ürünlerin bile fiyatı normalin çok üzerinde arttı. Bu ürünler aşırı yağış ve ürünün su altında kalması nedeniyle hasat edilemedi.Toplanamadığı için pazara getirilemedi. Demetle satılan ürünlerin demeti küçüldü, fiyatı ise en az iki katına çıktı.

Tarım ürünlerinde fiyat neden artıyor?

Gıda enflasyonundaki artış tek başına Ocak ayındaki felaketlerle açıklanamaz. Yıllardan beri tarımda biriken ve kronikleşen sorunlar var. Tarımda yaşanan bu sorunlar çözülmeden, gıda fiyatlarındaki artışın önüne geçmek mümkün değil.

Son dönemde kuru soğandaki fiyat artışını önlemek için yapılan depo baskınları ile, marketlere yönelik denetimin artırılması ve tehditlerle fiyatların düşürülemeyeceği bir kez daha görüldü. Ayrıca fiyatı artan ürünlerin ithal edilmesi ile de fiyatların düşmeyeceği anlaşıldı. Eğer ithalatla fiyat düşseydi kuru soğanın fiyatı düşerdi. Depo baskınlarıyla fiyat düşseydi, kuru soğanın fiyatı bir ayda yüzde 17’nin üzerinde artmazdı.

Baskınların,ithalatın çözüm olmadığı, tarım ürünleri fiyatındaki artışın temel nedeni; yüksek girdi maliyetleri, iklime bağlı olarak yaşanan olumsuz hava koşulları ve ürünün üreticiden tüketiciye ulaştırılmasındaki arz zincirde yaşanan organizasyon bozukluğu olarak sıralanabilir. Bu sorunlara çözüm üretmeden gıda fiyatlarının düşmesini beklemek hayal olur.

Hal yasası ile fiyat düşmez

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan hafta sonu gazetecilerle yaptığı sohbet toplantısında Hal Yasası’nın hazır olduğunu, yasanın çıkması ile gıda fiyatlarında düşüş olabileceğini söyledi. Sadece yasa çıkarmakla gıda fiyatları düşmez.Önemli olan çıkarılan yasaların ihtiyaçlara uygun çıkarılması ve titizlikle uygulanmasıdır. 2010 yılında da Hal yasası çıkarılırken dönemin Bakanı Hayati Yazıcı, yasa ile fiyatların yüzde 25 ucuzlayacağını söyledi. Fakat ürün fiyatları ucuzlamadığı gibi, bugün rekor artışlara çözüm aranıyor.

Üretim verileri gerçekçi değil

Tarım ürünleri ile ilgili verilerde de yanlışlıklar var. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim verilerini Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan alıyor. Bakanlık ise bu verileri Çiftçi Kayıt Sistemi ve diğer kayıt sistemlerine yapılan başvuruları dikkate alarak oluşturuyor. Beyan edilen üretim miktarı her zaman gerçekleşmiyor. Doğal felaketler sonucu üründe meydana gelen zararlar verilere gerçekçi olarak yansımıyor. Bu nedenle kağıt üzerinde görülen üretim gerçekte olmuyor.Bu da fiyat artışında bir faktör olarak değerlendirilmeli.

Merkez Bankası’nın hedefi hayal oldu

Ocak ayı enflasyon verileri özellikle gıda fiyatlarındaki yüzde 6.43 oranındaki artış, Merkez Bankası’nın gıda enflasyonu hedeflerine ulaşılmasının hayal olduğuna dair ilk sinyal oldu. Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın geçen hafta açıkladığı 2019’un ilk enflasyon raporuna göre, 2018’de yüzde 27.1 olan işlenmemiş gıda fiyatları enflasyonu 2019 sonunda yüzde 13’e ve 2020 sonunda ise yüzde 10’a indirilmesi hedefleniyor. Yıllık bazda yüzde 30.97’ye ulaşan gıda enflasyonunun yıl sonunda yüzde 13’e gerilemesi mümkün görünmüyor.

Özetle, gıda fiyatlarının artmasında Ocak ayında yaşanan olağanüstü hava koşullarının etkili olduğu söylenebilir. Fakat, fiyat artışının gerçek nedeni tarımdaki yüksek girdi maliyetleri, iklim değişikliğinin tarımsal üretime olumsuz etkisi, üreticiden tüketiciye kadar olan arz zincirindeki altyapı eksiklikleri, fırsatçılık ve ithalatla üreticinin üretimden kaçışı olduğu unutulmamalı. Tarımın sorunları çözülmeden gıda fiyatları düşürülemez.

Fiyatı en çok artan ürünler
Ürün / Fiyat artış oranı(%)
Çarliston biber 87,87
Patlıcan 80,94
Ispanak 67,63
Sivri biber 63,84
Taze fasulye 53,31
Salatalık 44,31
Domates 38,75
Havuç 36,03
Kabak 28,41
Mandalina 21,77
Patates 17,98
Kuru soğan 17,06

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

  1. Hasan toker 6 Şubat 2019 - 07:25 - Yanıtla

    Üretici maliyet ten dolayı ürün etmiyor malesef halyasası çıksa ne olacak gübre mazot tohum zirai ilaç fiyat larını mı düzeltecek artık üretim yapan çift çi de şaşırdı eskiden zehmeri ayında hıyarın fiyatı sorulmaz derdi atalarımız malesef günümüzde patlıcan biber hıyar fiyatları ile enflasyon ayarlamaya çalışıyorlar cumhur başkanımızın ben etrafının tamamen dış güçlerin kontrolündeki kişiler tarafından kuşatılmış oldugunu dusunuyorum tabanın sesini duyurmuyorlar tamamen yanlış yönlediriyorlar lisanslı depolama sisteminin kaç yıldır sesi var görüntü sü yo çünkü üretim yapan çiftçiler in sırtından geçinen sülük ler tarafından istenmiyor fiyat lar düşsün isteniyor4″5 -ay güneşin altında çamurun içinde üretim yapan üreticiden maliyetinin altında aldıkları ürünleri 2saat içinde 100/100 karla satan kişiler özellikle ithalat lobisi tarafın dan kuşatılmış durumdayız malesef bu ülkede herşeyi ithalat ile çözmeye çalışıyor lar nereye kadar bu ülkenin üreticisi aglayarak ürün yetiştirip bu ülkeyi dışa bağımlı lık tan çıkart maya çalışırken oparası olan kişiler ithalatta dış güçlerin üreticileri ni sevindirdiklerini çok iyi biliyor lar malesef bu ülkeye ihanet ediyor lar şehirden köye göç politikası bence bakanlığımız tarafından sadece laf bakın bakkal lar vardı fiyat lar zabıta denetliyor istedigigibi yönlendiriyor du bakkallar öldü marketler dogdu şimdi denetlesin bakalım zabıta fiyat lar katladı gitti malesef üretici de ölüyor şirket ler bü ülkenin arazilerini eline geçirirse ki şu an yürütülen politika bu patlıcan yarım tane domates 1 tane hıyar 1tane patates 1taneyi zoraki alacağımızı unut mayalım bu ülke için bizler elimizi deyil kafamızı taşın altına koyduk sizlerde parmagınızı koyunki çok geç olmasın

Gıda,Yaş Meyve ve Sebze: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler