Fındığın zor sezonu…

Fındıkta yeni sezona yine rekolte tartışmaları ile giriliyor. Bu tartışma yeni değil. Her sene fındıkla ilgili en az 3 resmi rekolte tahmini yapılıyor. Ayrıca üretim bölgesindeki oda, dernek, ihracatçı, üretici sayısı kadar farklı rekolte tahmini var.
İhracatçılar rekolteyi yüksek gösterip fiyatın düşük oluşmasını,üretici düşük gösterip fiyatın yüksek oluşmasını istiyor.
Bu durumda güvenilir kurum olarak devletin bir tahmin yapması beklenir. Devlet adına Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve onların verisine dayanarak Türkiye İstatistik Kurumu bir rekolte tahmini açıklıyor. Ona da kimse inanmıyor.
Her sezon sonunda kimin doğru tahmin yaptığı, kimin yanıldığı belli oluyor.Fakat yeni sezon konuşulurken eskisi unutuluyor.
Acı olan şu ki, dünya fındık üretiminin yüzde 75’ini ürettiği söylenen Türkiye, henüz üretim rakamlarını net olarak açıklayamıyor.
Bu yıl için yapılan tahminlere gelince, Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (FİSKOBİRLİK), 90 tarım danışmanıyla yaptığı araştırma sonucuna göre, 2014 yılı üretim tahminini 430 bin ton olarak açıkladı.
Dünya Kabuklu Yemiş ve Kurutulmuş Meyve Kongresi’nde Türkiye’nin fındık rekoltesi 500 bin ton olarak açıklandı. Bu aynı zamanda ihracatçıların da tahmini.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin, Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turan Karadeniz başkanlığında kurulan tarafsız teknik komisyona yaptırdığı rekolte tespitine göre üretim 371 bin 185 ton olacak.
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın il müdürlükleri aracılığıyla yaptığı tahmin ise 388 bin 139 ton.
Daha pek çok tahmin yazılabilir. Fakat gerçek olan şu ki, 29-30 Mart 2014 tarihlerinde yaşanan don felaketi özellikle Doğu Karadeniz’de fındığa ciddi zarar verdi. Bu nedenle ortalama 600 bin ton fındık üretimi olan Türkiye’de bu sene en iyimser tahmine göre bile 500 bin tonun altında olacak.
Bu üretim tek başına ihracata bile yetmez. Son iki yılın rakamlarına bakıldığında Türkiye, 2012-2013 sezonunda 268 bin 699 ton iç fındık ihraç etti. 2013-2014 ihracat sezonunda ise 10 ayda 221 bin 731 ton iç fındık ihraç edildi. Bu veriler ortalama 250 bin ton iç fındık ihraç edildiği kabul edilirse, bunun karşılığı 500 bin ton kabuklu fındık demektir. İç piyasada da en az 50 bin ton iç fındık tüketildiği düşünüldüğünde toplam kabuklu fındık ihtiyacı en az 600 bin ton.
Hangi rekolte tahmini doğru kabul edilirse edilsin bu sezon üretimdeki düşüş nedeniyle ekonominin genel kuralı gereği arz yetersiz olduğu için fiyat yükselecektir.
Üretimdeki düşüş nedeniyle üretici, yeterli fındık olmaması ve fiyatın yüksek oluşması nedeniyle ihracatçı, tek ürüne olan bağımlılık nedeniyle özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan herkes için fındık sezonu çok zor geçecek.
İlk kez gündeme getirilen fındık ithalatının, fiyat düşürme operasyonundan başka bir amacı yok. Dünyada ithal edilecek fındık yok. Kaldı ki, bu talep bazı ihracatçıları rahatsız etmiş olacak ki, şimdi “biz ithalat istemedik” diye açıklama yapıyorlar.
Bu sezonun en önemli gelişmesi ise kuşkusuz Türkiye’nin ve dünyanın en büyük fındık ihracatçısı Trabzon merkezli Oltan Gıda’nın İtalyan çikolata devi Ferrero tarafından satın alınması.
Haberi ilk yazan gazeteci olarak bu satış bizim için sürpriz olmadı. Çünkü daha önce bu sütunda çikolata üreticilerinin Türkiye’de yatırım yaparak ihracatçıları devreden çıkaracağını, üreticiden doğrudan alım yapmaya başlayacaklarını, tütünde yaşananları örnek göstererek yazdık. İhracatçıları iyi niyetle uyardık. Bazı ihracatçı dostlarımız yazdıklarımızı ciddiye alarak en azından “olabilir mi” diye kafa yordu. Önyargılı ve tedarikçisi olduğu şirketlerin çıkarını ülke çıkarlarının üstünde tutan bir iki ihracatçı ise, yazdıklarımızı anlamak yerine bizi “ihracatçı düşmanı” ilan etti. Biz hiç bir zaman ve hiç bir yazımızda ihracatçı düşmanı olmadık, olmayız. Türkiye’nin fındığının yüzde 80’nini dışarıya satan ihracatçıya kim düşmanlık edebilir?
Yaşanan süreç önümüzdeki günlerde yabancı sermayenin Türkiye’de fındık sektörüne daha çok yatırım yapacağını, yeni şirket satın almaların olacağını gösteriyor. Bunu görmemek için kör olmak gerekiyor. Dünya fındık üretiminin yüzde 75’ini gerçekleştiren, yıllık 1.5 milyar doların üzerinde gelir sağlanan bir ürün göz göre göre yabancı sermayenin kontrolüne geçiyor.
Özetle, üretimdeki düşüş nedeniyle fındıkta zorlu bir sezon yaşanacak. Bu zor sezonda havlu atacaklar olacağı gibi piyasaya girecek yeni aktörler de olacak. Hükümet, fındık fiyatı yükseldi diye üreticinin çok para kazandığını iddia ederek destekleri yine zamanında ödemeyecek. İhracatçı taahhütlerini yerine getirmek için çalışacak. Bu sezon öyle ya da böyle geçecek. Ama asıl tehlike, Türkiye, geleneksel ihraç ürünü olan fındıkta yeni politika üretemez ve yeni bir çıkış yolu bulamazsa bir ürünü daha yabancılara teslim edecek.