Tarım ürünleri enflasyonu nasıl arttırıyor?

Ocak ayı enflasyonu açıklandı. Tüketici Fiyatları Endeksi yüzde 1.65 oranında arttı. Üretici Fiyatları Endeksi’nde ise artış yok, yüzde 0.18 gerileme var.Uzmanlara göre enflasyon beklentilerin üstünde gerçekleşti. Fiyatı en çok artan ürünler sıralamasında ilk 6 sırada tarım ürünleri var. Domates, patlıcan, sivri biber, kabak, kuru soğan ve ıspanak fiyatı en çok artan ürünler. Bu rakamlara bakarak tarım ürünleri enflasyonu artırıyor denilebilir mi?
Kış aylarında tarımsal ürün fiyatlarının artması beklenmedik bir durum değil. Ekonominin genel kuralı işliyor. Yaz aylarında tarla üretimi yaygın olduğu için ürün arzı yükseliyor, fiyat düşüyor. Kış aylarında ise tam tersi oluyor. Sera ürünleri ile sınırlı olan üretim nedeniyle ürün arzı azalıyor ve fiyat yükseliyor.
Fakat, Ocak ayındaki tarım ürünleri fiyat artışı sadece mevsimsel etkilerle açıklanmayacak kadar yüksek. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Ocak’ta domatesin fiyatı yüzde 51.26 oranında artarken aynı dönemde patlıcanın fiyatı yüzde 47.72, sivri biberin fiyatı 45.85, kabak yüzde 45.07, kuru soğan yüzde 31.97, ıspanağın fiyatı da yüzde 16.57 oranında artış gösterdi.
Resmi istatistiklere yansıyan bu artış oranları gerçekte çok daha yüksek.Bazı ürünlerde fiyat artışı yüzde 100’ün üzerinde. Tüketici olarak pazarda veya manavda aldığınız ürünleri geçen ay ile yani yılbaşı öncesi ile kıyaslayarak bu gerçeği görebilirsiniz. Listeye giren domatesi, biberi, patlıcanı veya diğer ürünleri tüketici çok daha pahalıya almak zorunda kalıyor. Daha doğrusu birçok tüketici alamıyor.
Geçtiğimiz bir ay içerisinde olumsuz hava şartları da fiyatların yükselmesinde önemli bir etken. Sera üretiminin yaygın olduğu Antalya bölgesinde sel felaketi oldu. Bazı üretim bölgelerinde don etkili oldu. Kapanan yollar nedeniyle ürünlerin tüketiciye ulaşmasında ciddi sıkıntılar oldu. Olumsuz hava şartlarının sadece ekonomik değil psikolojik etkisi de devreye girince ürün fiyatları yükseldi.
Bütün bu sıkıntılar, mevsimsel değişimlerin ötresinde tarımdaki temel sorun yüksek girdi fiyatlarıdır. Mazot, gübre, ilaç, tohum, işçilik ve daha birçok girdideki fiyat artışı tarımsal ürünlerin fiyatını birinci derecede etkiliyor.
Geçenlerde Antalya’da bindiğim taksinin şoförü aynı zamanda 8 dönüm serası olan bir üretici. Yıllardır domates ürettiğini söyledi. Uzun yıllardan beri kendi öz kaynağı ile üretimi sürdürdüğünü ancak geçen yıldan itibaren ilk kez kredi kullanmak zorunda kaldığını söyledi. Uzun uzun girdi maliyetlerinin yüksek olmasından, işçilik maliyetinin yükselmesinden yakındı ve ürettiği domatesin fiyatının yerinde saydığını söyledi. Üretimin sürdürülemez hale geldiğine işaret etti.
Kentte yaşayan tüketicinin domatesi, biberi, patlıcanı yüksek fiyattan alması üreticiyi memnun etmiyor. Tüketici kadar üretici de şikayetçi. Şikayete çözüm bulamayınca bir sonraki adım üretim yapmamak. Nitekim üretimden çekilen bir çok üretici var.
Üretici üründen para kazanamayınca sürdürülebilir üretim için yatırım da yapamıyor. Son yıllarda çok modern seralar kuruldu. Seracılıkta ciddi atılımlar oldu. Fakat bu gelişme genel üretim içerisinde çok sınırlı. Modern seralarda üretilen ürünlerin büyük bölümü ihracata gidiyor. Seraların yüzde 90’ı ise ilkel şartlarda üretim yapıyor. Jeotermalle ısıtılan veya doğalgazla ısıtılan sera sayısı ne yazık ki çok az. Büyük bölümü sobalı. Üretici para kazanamadığı için modern üretim tekniğine geçemiyor. Bütün bu olumsuzluklar fiyat artışı olarak enflasyona yansıyor. Üreteni suçlamak yerine, üretim koşullarını gözden geçirmek ve gerekli önlemleri zaman yitirmeden almak gerekir. Yoksa bugün pahalı dediğimiz ürünleri yarın bulamaz ithal ederiz.
*****
GAPFOOD 7-10 Şubatta Gaziantep’te
Akort Fuarcılık tarafından Gaziantep’te düzenlenen GAPFOOD Fuarı’nda 7-8 Şubat’ta okurlarla buluşup sohbet edecektik. Ancak geçirdiğim diş operasyonu sonucunda konuşmakta çektiğim güçlük nedeniyle fuara katılamayacağım. Bir başka vesile ile Gaziantep’teki dostlarla buluşmak dileği ile fuar katılımcılarına başarılar dilerim.