Zeytinde maliyet,fiyat ve destek…

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Zeytinde maliyet,fiyat ve destek…

23 Ekim 2012

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: Şub 22, 2024

Önce Akhisar’da sonra Ayvalık’ta zeytin hasat şenliği yapıldı. Geçen Cuma gününden Pazar’a kadar devam eden 8.Ayvalık Zeytin Hasat Günleri’nin ana teması “Ortak İstek Zeytine Destek” olarak belirlendi. Bu temaya uygun olarak yapılan etkinliklerde zeytin ve zeytinyağına verilen destekler konuşuldu.
İspanya, İtalya, Yunanistan gibi Avrupa Birliği’nin en büyük zeytin ve zeytinyağı üreticisi ülkeler ile yarışan, rekabet etmeye çalışan Türkiye, zeytinciliği yeterince destekliyor mu?
Destek konusuna girmeden Türkiye’de sadece zeytin üreticisinin değil, tarımın genel sorunu olan maliyet ve fiyat sorununa değinmekte yarar var. Yıllarını zeytinciliğe veren Hikmet Acar ile Ayvalık Zeytin Pazarı’nda karşılaştık. İki eski bakan Dr. Suat Çağlayan ve Yılmaz Karakoyunlu ile sohbet ediyorlardı. Hikmet Acar bir kağıda yazdığı tabloyu gösterdi.
Bundan 5 yıl önce 2007’de sofralık ham zeytinin kilosu 2 liraydı. Bugün yine 2 lira. Sızma yağın litresi 5 yıl önce 6.3 liraydı, bugün 5-5.5 lira. 5 asit ham yağ 4.5 liraydı bugün 3.7 lira. Aynı dönem itibariyle mazotun litresi 2.1 liradan 4.2 liraya yükseldi. Zeytin toplayan kadının yevmiyesi (günlüğü) 8 liradan 25 liraya, erkek işçinin günlüğü 15 liradan 35 liraya çıktı.
Birkaç zeytinciye daha sorduk, hepsi bu verileri doğruladı. Geçen 5 yıllık dönemde zeytincinin maliyeti çok hızlı artarken fiyat gerilemiş. Nitekim yapılan “Ortak İstek Zeytine Destek” panelinde de zeytindeki maliyet sorununu özellikle Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Mustafa Tan dile getirdi. Üreticinin zeytin ve zeytinyağında maliyetinin yarısının hasattan kaynaklandığını anlattı.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın zeytincilik konusunda koyduğu hedefler daha çok üretimi artırıcı hedefler. Üretimin artması tek başına bir anlam ifade etmiyor. Nitekim geçen yıl olduğu gibi zeytinyağı üretim tahmini 200 bin ton seviyesinde. Bundan sonra bu üretim düşmeyecek daha da artacak. Üretilen zeytin ve zeytinyağını tüketemezseniz, ihraç edemezsiniz üretimi yapanlara zarar vermiş olursunuz. Ayrıca üretimi artırırken maliyetleri de kontrol etmeniz ve en azından rakiplerinizle rekabet edebilecek ortamı sağlamanız gerekiyor.
Karşınızdaki Avrupa Birliği’ndeki üreticinin hem maliyeti daha düşük hem de sizden çok daha fazla destek alıyorsa en azından rekabet açısından ciddi bir haksızlık olduğunu gösteriyor.
Avrupa Birliği, destekleri azaltmaya yönelik çalışmalarına rağmen bugün zeytinyağında üreticiye kiloda 1 Avro destek veriyor. Türkiye ise zeytine destek vermiyor, zeytinyağına kiloda 50 kuruş destek veriyor.
Mustafa Tan’ın başkanlığında yapılan panele CHP Balıkesir Milletvekili Nedret Akova, AKP Balıkesir Milletvekili ve aynı zamanda Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Edip Uğur ile Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Daire Başkanı Ümit Bayram Kutlu katıldı.
Mustafa Tan’ın verdiği bilgilere göre, zeytinin kilo maliyeti bölgelere göre değişmekle birlikte 1.18 ile 1.80 lira. Zeytinyağının kilo maliyeti ise 5.5 lira ile 6 lira arasında. Avrupa Birliği ülkelerinde de maliyet bu verilere yakın. Avrupalı üretici zeytinyağını 2.5 Avro’dan satıyor. 1 Avro da destek alıyor. Avrupalı zeytin üreticisi 1 kilo zeytinyağı sattığında eline 3.5 Avro geçiyor. Türkiye’de ise üretici 1 kilo zeytinyağı sattığında eline 50 kuruşluk prim dahil -6 lira geçiyor. Bu şartlarda bizim üreticimiz nasıl rekabet edecek? Zeytinciliği nasıl sürdürecek?
Bakanlık olarak zeytinciliğe son 10 yılda prim, alan bazlı destek, fidan desteği dahil 600 milyon lira destek verdiklerini açıklayan Ümit Bayram Kutlu, desteklerin değiştirilerek yapısal desteklere dönüştürüleceğini söyledi. Ayrıca ilk kez kümelenme modelinin zeytincilikte de uygulanacağını aktardı.
Ayvalık Ziraat Odası’nda yıllarca başkanlık yapan Ahmet Sucu, üreticilerin ortak isteğini dile getirdi: “Zeytinyağına değil zeytinin kilosuna en az 50 kuruş prim verilsin, sorunlar çözülür.”
Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Rahmi Gençer, Belediye Başkanı Hasan Bülent Türközen, Kaymakam Nihat Nalbant, Mustafa –Fatma-Zeynep-Ali Kürşat, Salih-Sezai Madra, Ümit-Cem Boyner, Suzan Sabancı Dinçer, Ana Gıda’dan Ümit Ersoy ve Mehmet Cavlı’nın bireysel çabalarının yanı sıra birçok firmanın, kurumun katkıları ve Ayvalık’ta zeytincilikle ilgili hemen herkesin gönül desteği ile gerçekleşen zeytin hasat günleri maliyet, fiyat ve desteklerle ilgili sorunlarla başladı. Zeytinciliği daha sonraki yazılarda da yazmayı sürdüreceğiz.

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

Zeytin ve Zeytinyağı: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler