Pamuk ihracatına fon…

Türkiye, 1990’lı yılların ortasına kadar dünyanın sayılı pamuk üreticilerinden biriydi. Uygulanan yanlış politikalar sonucunda en büyük ithalatçı ülkelerden biri oldu.
Tüketim arttıkça, üretim geriledi. Amerika Tarım Bakanlığı’nın 2008’de yayınladığı raporda ifade edildiği gibi, Türkiye pamukçuluğu dibe vurdu.
Dünya pamuk fiyatlarındaki artışa paralel olarak geçen yıl üretici yeniden pamuk ekimine yöneldi. Bu eğilim 2010’da da sürdü. Ekim alanları azda olsa genişledi. Çiftçi pamukla yeniden barıştı. Fakat iyimser olmak için çok erken. 
Dünyada fiyatların yükselmesi nedeniyle pamuk üretimine olan yönelme, yarın fiyat düştüğünde çiftçiyi yeniden pamuktan uzaklaştırabilir.
Çiftçinin rakiplerine göre yüksek maliyet dezavantajı sürüyor. Türkiye’deki üreticinin girdi maliyeti rakiplerine oranla çok yüksek. Aldığı destek ise çok düşük.
Küresel kriz sonrası bütün dünyada tekstil sektörünün artan pamuk talebi nedeniyle yükselen fiyatın aynı hızda yükselmeyeceği ve belli bir süre sonra düşme eğilimine gireceği tahmin ediliyor. Böyle bir durumda gerekli önlemler alınmazsa pamuk üretiminin yeniden sorunlu hale geleceği biliniyor.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Uluslar arası Pamuk İstişare Konseyi (ICAC) ve Amerika Tarım Bakanlığı verileri, pamukta Türkiye’nin sahip olduğu potansiyeli değerlendiremediğini ve üretici olmaktan çıkıp ithalatçı olduğunu gösteriyor.
Pamuk ekim alanları bakımından 1990’lı yıllarda dünyanın ilk 5 ülkesi arasında yer alan Türkiye, 2009-2010 sezonundaki kısmi artışa rağmen 13. sırada yer aldı. Pamuk üretiminde ilk 4 ülke arasında iken bugün 7. sırada. Tüketimde ve ithalatta ise ilk 4 ülke arasında. 2009’da ithalatta ikinci sıradaydı.
Birilerinin iddia ettiği gibi pamukta verimlilik sorunu yok. Türkiye, kütlü pamuk veriminde Avustralya ve İsrail’den sonra 3.sırada. Hektara ortalama 4.1 ton kütlü pamuk alınıyor. Dünya ortalaması 1.9 ton olduğu dikkate alındığında Türkiye pamukçuluğunun sorunu  verimlilik değil, yüksek girdi fiyatlarıdır.
Üreticinin yıllardan beri üretimden kaçmasının nedeni de bu yüksek girdi maliyetidir. Amerika Tarım Bakanlığı verilerine göre,  Türkiye’nin lif pamuk üretimi 2006-2007 sezonunda 849 bin ton düzeyindeyken dramatik bir düşüşle 2009-2010 sezonunda 380 bin tona geriledi. Bu sezon 500 bin tonluk lif pamuk üretimi bekleniyor. Son 5 sezonda tüketim 1.6 milyon tondan 1.2 milyon tona gerilemesine rağmen üretim tüketimi karşılamadığı için yılda ortalama 750-800 bin ton lif pamuk ithal ediliyor. Pamuk fiyatındaki artış nedeniyle ithalatın faturası da kabardıkça kabarıyor. Pamuk ithalatının yüzde 80’i Amerika ve Yunanistan’dan yapılıyor.
Pamuk üretimini artırmaya yönelik hükümetin hiçbir çabası yok. Üretimin artmasını sağlayacak en önemli aracın destekleme primi olduğu bilinirken, geçen yıl kiloda 35 kuruş olan kütlü pamuk destekleme primi bu yıl artırılmadı. Prim yine 35 kuruş olarak uygulanacak. Sertifikalı tohum kullanan üreticilere ise geçen yıl olduğu gibi bu yılda 42 kuruş ödeme yapılacak.
Buna rağmen, arayış içerisinde olan çiftçi, dünya pamuk fiyatındaki artışı dikkate alarak pamuk ekimine yöneldi. Son yıllarda pamuk üretiminden hızla uzaklaşan Çukurova’da geçen yıla göre yüzde 80-90 oranında üretim artışı bekleniyor. Ege Bölgesi’nde ise geçen yıla oranla üretimin yüzde 25-30 artması bekleniyor. Ancak bu artışların “dibe vurmuş” bir üretim rakamına göre artış olduğu gözden kaçırılmamalı.
Bir dönem ülke pamuk üretiminin neredeyse tamamını karşılayan Ege ve Çukurova’daki üreticinin pamuktaki kaçışını Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 2000-2001 ve 2008-2009 dönemini kapsayan verileri çok net bir biçimde ortaya koyuyor. Bakanlığın verilerine göre, bu dönemde Ege Bölgesi’nde  67 bin 507 olan çiftçi sayısı yüzde 81.3 oranındaki gerilemeyle 12 bin 645 kişiye düştü. Bunun sonucunda Ege Bölgesi’nin lif pamuk üretimi 300 bin tondan 75 bin tona düştü. Çukurova’daki durum daha da dramatik.
Bugün  Ege ve Çukurova Bölgesi’nin toplam pamuk üretimindeki payı yüzde 45 civarında. Üretimin büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden karşılanıyor.
 Üretimde kısmi olarak yaşanan kıpırdamadan sonra, pamuk ihracatına fon konulmasını talep edenler de oldu. Son 5 sezona bakıldığında Türkiye İstatistik Kurumu ve Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre yılda ortalama 750 -800 bin ton lif pamuk ithal ediliyor. Bu ithalat karşılığında her yıl ortalama 1 milyar dolar döviz ödeniyor.
Pamuk ihracatı ise, sezon ortalaması 30-35 bin ton (2009-2010 sezonu 23 bin ton)  seviyesinde. Böyle bir tablo karşısında pamuk ihracatına fon konulmasını istemenin amacı pamuk ihracatını engellemek değil, içerde pamuğun fiyatını düşürmektir. Bu nedenle ciddiye alınır bir tarafı da yoktur.
Özetle, dünya pamuk fiyatlarının artmasına bağlı olarak üreticinin pamuk üretimine yönelmesi sevindiricidir. Ancak, üretim, tüketim ve ithalat rakamlarına bakıldığında Türkiye’nin pamukta sahip olduğu potansiyeli değerlendiremediği görülmektedir. Bunun da temel nedeni girdi maliyetlerinin yüksekliği ve desteklerin yetersizliğidir. Bu iki soruna akılcı ve kalıcı çözüm bulunursa Türkiye, pamuk ihtiyacını karşılayabilir ve pamuk ihracatı yapabilir. Fon tartışması da ancak o zaman anlam kazanabilir.
                              *****
Süt için soru önergesi…
Süt konusundaki yazılarımız üzerine Ege Bölgesi’nde çeşitli incelemelerde bulunan Sanayi ve Ticaret Eski Bakanı ve MHP İzmir Milletvekili Ahmet Kenan Tanrıkulu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker’in yanıtlaması talebiyle yazılı soru önergesi verdi. Önergeyi www.tarimdunyasi.net  adresinden okuyabilirsiniz.
                       *****
Bursa Tarım Fuarı’ndayız…
TÜYAP’ın düzenlediği Bursa Tarım Fuarı, 6-10 Ekim tarihlerinde tarımcıları Bursa’da buluşturacak. Biz de fuarın ilk iki günü orada olacağız. Buluşmak dileği ile…