Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.
Ramazan başladı. Herkesin gözü gıda fiyatlarında. Hangi ürünün fiyatı ne kadar artacak merak ediliyor.
Bir aylık dönemde gıda tüketimi artıyor. Bu artışı fırsat bilen kimi uyanıklar, gıda ürünlerinin fiyatını artırarak bir aylık dönemi yüksek kazançla değerlendirmek istiyor.
Fırsatçıların tüketicinin sırtından haksız kazanç elde etmelerini önlemek için denetimlerin artırılması, tüketicinin korunması gerekiyor. Bu Ramazanda, Hükümet ve bazı kuruluşlar, mesleki örgütler fiyat artışı konusunda daha hassas. Çalışmalar aylar öncesinden başladı. Özel önlemler alındı. Fiyatın artırılmayacağı yönünde açıklamalar yapılıyor. Sözler veriliyor. İthalat politikası özel olarak dizayn ediliyor.
Bu özel gayretin referandumla ilgisi var mı?
Ramazandan önce her yıl olduğu gibi pide fiyatı konusunda bir tartışma yaşandı. Türkiye Fırıncılar Federasyonu yöneticileri televizyon ekranlarından tartıştı. Federasyon başkanının pideye zam yapmama kararına fırıncılar yüksek maliyet artışını göstererek karşı çıktı. Pide fiyatı artmadı.
Fakat bu Ramazanın favori ürünü kırmızı et oldu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve hükümetin diğer yetkilileri “Ramazanda halka ucuz et yedirme” gayreti ile aylar öncesinden çalışmaya başladı. Kıyma fiyatını 16-17 lirada tutmak için canlı hayvan ithalatı yapıldı. Fakat fiyat artışı önlenemedi.
Et ve Balık Kurumu, Ramazanda kıyma fiyatını 17.5 liranın üzerine çıkarmama sözü veren marketlere 12 liradan ithal karkas et vereceğini açıkladı.
Bütün bu gayretlerin referandumla bir ilgisi var mı?
Sanki, Ramazanda kıymanın, etin ve diğer gıda ürünlerinin fiyatı artarsa “hayır” oyları artacak endişesi var.
Bu nedenle hükümetin bazı önlemler alması, geçici bir süreyle de olsa tüketiciyi koruma havasına girmesi, referandum gibi önemli bir oylamanın arifesinde fiyat artışını durdurmaya çalışması anlaşılabilir bir durum. Keşke, bu anlayış yılın diğer 11 ayında da sürse.
Bu süreçte bazı kuruluşların, meslek örgütlerinin “Ramazanda fiyat artırmayacağız” açıklamaları da var.
Ramazanın gündemdeki ürünü et ile ilgili Et Üreticileri Birliği’nden yapılan bir açıklama var.
“ETBİR üyeleri Ramazanda et fiyatlarını artırmayacak” başlıklı açıklamada aynen şöyle deniliyor: “Uzun zamandır gündemi meşgul eden kırmızı et fiyatları tartışması, Ramazan ayının başlamasına sayılı günler kala yine devam ediyor. ETBİR üyeleri olarak bizler Ramazanda fiyatlarımızı artırmayacağız.
Ramazan ayında et üreticileri ve sanayicileri olarak, et fiyatlarını artırmayacağımızı kamuoyunun bilgisine sunmak istiyoruz. Halkımızın Ramazanda uygun fiyatlı et yemesi için, kırmızı ette Ramazan ayında bir fiyat değişikliği olmayacaktır.
Et Üreticileri Birliği – ETBİR olarak yetmiş milyon insanın et fiyatlarındaki dalgalanmadan etkilenmeyeceğini, onları mağdur etmeyeceğimizi duyuruyoruz.
Herkes rahatlıkla geçen sene ne kadar et tükettiyse bu sene de tüketebilir. Halkın Ramazan ayındaki gıda tüketimini fiyat arttırma sebebi olarak görülemeyeceğini kamuoyunun bilgilerine sunarız.”
Bu açıklamadan şunu mu anlamamız gerekiyor. ETBİR üyeleri istedikleri zaman etin fiyatını artırıyor mu?
Ramazandan sonra, diyelim ki Eylül ve Ekim ayında da fiyat artırmama sözü verilebilir mi?
Fiyatı artırmanın veya sabit tutmanın ekonomik bir gerekçesi yok mu?
Maliyetlerin fiyata etkisi nedir?
Rusya’daki kuraklık nedeniyle arpa fiyatı yüzde yüz artarken yem maliyeti dolayısıyla et üreticilerinin hammadde fiyatı da artarsa ne olacak? Ramazan boyunca et üreticileri, et sanayicileri bu fiyat artışını sineye mi çekecekler? Yoksa Ramazandan sonra bunun faturasını tüketiciye kesecekler mi?
Yanlış anlaşılmasın. Amacımız ETBİR’ in “fiyat artırmama” kararını sorgulamak değil. Fiyat belirleme mekanizmasını sorgulamak. Ramazanda fiyat artırmama direnci gösteriliyorsa neden diğer 11 ayda aynı duyarlılık gösterilemiyor.
Başka bir anlatımla, yılın 11 ayında tüketici keyfi fiyat artışları ile gıda ürünlerini pahalıya yemeye mi zorlanıyor.
Özetle, gıda fiyatları konusunda Ramazanda gösterilen duyarlılık neden yılın diğer 11 ayında gösterilmiyor?
Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar