İşte havzaların kazandıracak ürünleri…

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın hazırladığı “Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli” ile hangi havzada hangi ürünlerin destekleneceği belirlendi. Bu havzalar tek tek incelendiğinde destekleme kapsamında olsa bile  destek miktarı azalan ürünler olduğu gibi, destek miktarı önemli ölçüde artan ürünler var.
Bir çok havzada buğday ile ayçiçeği karşılaştırıldığında desteğin ayçiçeğinden yana kullanılması dikkat çekiyor. Pamuk ile mısır ekiminin  olduğu havzalarda ise desteklemenin pamuktan yana kullanıldığı görülüyor.
Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR- “Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli” kapsamındaki 30 havza tek tek incelendiğinde destekleme kapsamındaki ürünler arasında da bir tercih kullanıldığı dikkat çekiyor. Aynı havzada hem pamuk hemde mısır üretiliyorsa, devletin pamuğa daha fazla destek vereceği açıkça görülüyor. Buğday ile ayçiçeği üretiminin desteklendiği havzalarda ise ayçiçeği üretimine daha fazla destek  verilmesi dikkat çekiyor.
Model, ülke genelindeki üretim planlamasının yanı sıra havza içerisinde de bazı ürünlerin  daha çok destekleneceği anlaşılıyor.

1.havzada en çarpıcı artış pamuk ve soyada
Çanakkale, Balıkesir, Bursa,  Bilecik, Yalova, Sakarya, Kocaeli ve İstanbul’u kapsayan 1.Havzada, arpa, çeltik, soya,ayçiçeği, pamuk ve zeytinde destekler önemli ölçüde artacak. Bu havzada 2008 yılında arpa üreten çiftçiler 3 milyon 234 bin lira destek alırken yeni model ile üretim artışına bağlı olarak 11 milyon lira destek alacaklar. Aynı havzada ayçiçeği üretimine verilecek destek 12.7 milyon liradan 20.3 milyon liraya çıkarılacak.Mısırda ise destek miktarı 7.6 milyon liradan 13.9 milyon liraya ulaşacak. En çarpıcı artış ise pamuk ve soyada olacak. Birinci havzada soya üretimine verilen destek  bin lira gibi komik bir seviyedeyken yeni model ile  8.6 milyon liralık destek verilecek. Bu havzada destek miktarı artan ürünlerden birisi ise zeytin. Zeytine verilecek dstek 21.2 milyon liradan 34 milyon liraya çıkacak. Birinci havzada destek miktarı düşen ürünler ise buğday, ve nohut olacak.

Buğdayda destek 2.havzada 2 milyon TL yükselecek
İstanbul, Düzce, Sakarya, Kastamonu, Sinop, Bartın, Zonguldak ve Kocaeli’ni kapsayan ikinci havzada destek miktarlarında ciddi artışlar olmamakla birlikte buğday, arpa ve ayçiçeği üretimine 2008’e göre daha yüksek oranda destek sağlanacak.Arpa üretimine verilen destek 3 milyon liradan 5 milyon liraya çıkacak. Buğdayda da 2 milyon liralık destek artışı olacak. Kuru fasulye desteğinde azda olsa bir düşüş olacak.

Arpanın yıldızı 3.havzada parlayacak
Kastamonu, Bartın, Zonguldak, Bolu, Karabük, Ankara ve Çankırı’yı kapsayan üçüncü havzada yıldızı parlayacak ürünlerin başında arpa var. Arpa üretim alanı üç kat artacak ve bu havzada 2008’de arpaya ödenen 5.3 milyon liralık destek 15.2 milyon liraya ulaşacak. Buğday üretimindeki artışa bağlı olarak bu ürüne 2008 yılı için verilen17.9 milyon liralık destek 23.7 milyon liraya çıkacak. Üçüncü havzada  çeltik ve ayçiçeği üretim alanında ciddi artış olacak. Çeltikte 2008 yılı çiftçi kayıt sistemine göre 96 hektar alanda üretim yapılırken, yeni model kapsamında 2 bin 91 hektar alanda çeltik üretimi planlanıyor.Ayçiçeği ekim alanının da 39 hektar alandan 3 bin 243 hektar alan çıkarılması planlanıyor.
Bu havzada çavdar, kuru fasulye, nohut üretiminde ve desteğinde bir miktar düşüş olacak.

4. havzada çay üreticisinin yüzü gülecek
Artvin, Rize ve Trabzon’u kapsayan dördüncü havzadaki en çarpıcı gelişme çay üretim alanının genişletilmesi ve destek miktarının önemli ölçüde artırılması. 2008 yılı çiftçi kayıt sistemine göre bu havzada  23 bin hektar alanda çay tarımı yapılıyor. Havza destek modeli kapsamında çay üretim alanı 53 bin 658 hektar alana çıkarılacak. Çaya verilen destek ise 156 milyon liradan 363.8 milyon liraya çıkarılıyor. Mısır üretim alanı 6 bin 297 hektardan 14 bin 446 hektara çıkartılıyor. Buğday üretiminde ise bir miktar düşüş olması planlanıyor.

Yulaf ve çavdar ekim alanı 5. havzada genişletiliyor
Ardahan, Kars, Erzurum ve Ağrı’yı kapsayan 5.havzada yulaf ve çavdar üretiminin artırılması planlanıyor. Yulaf üretim alanı 2 bin hektar alandan 17 bin hektar alana, çavdar üretim alanının ise 5 bin 307 hektardan 27 bin hektar alana çıkarılması hedefleniyor. Bu üretim artışına bağlı olarak havzanın alacağı destek miktarı da artacak.

6.havzanın yıldız ürünü ayçiçeği ve çeltik
Çanakkale, Edirne, Tekirdağ ve İstanbul’u kapsayan 6. havzada ayçiçeğine verilecek destek yüzde 100’den daha fazla artacak.  Bu havzada ayçiçeği ekim alanı 150 bin hektardan 336 bin hektara çıkarılması planlanıyor. Ayçiçeğine verilen desek ise  89 milyon liradan 200 milyon liraya çıkarılması hedefleniyor. Buna karşılık havzada buğday ekim alanı 180 bin hektardan 195 bin hektara düşecek. Buğdaya verilen destek miktarı da  34.8 milyon liradan 20.3 milyon liraya düşecek. Buğday alanları ayçiçeği üretimine yönlendirilecek desteklerde buğdaydan alınarak ayçiçeğine verilecek. Bu havzada üretim ve destek artışı hedeflenen ürünlerden birisi de çeltik. Bölgede son yıllarda yaygınlaşan kanola üretimin de düşürülmesi öngörülüyor. Bu havzanın yılsız ürünü ayçiçeği ve çeltik olacak.

Çeltik üretimi 7. havzadan çıkarılıyor
Ağrı, Iğdır ve Kars’ı kapsayan 7. havzada çeltik üretimi destekleme kapsamından çıkarılıyor ve  bu havzada çeltik üretiminin yapılmaması öngörülüyor. Buğday, ayçiçeği ve mısır üretim alanları daraltılırken arpa üretimi alanı 20 bin hektardan 45 bin hektara çıkarılıyor. Arpaya verilecek destek miktarı da 1.2 milyon liradan 2.8 milyon liraya çıkarılacak.

8. havzada ağırlık yağlı tohum ve hububatın
Bursa, Bilecik, Bolu, Kütahya, Eskişehir ve Ankara’yı kapsayan 8. havzada dengeli bir üretim planlaması yapılacak. Yağlı tohum ve hububat ürünlerinde üretim artışı planlanıyor. Arpa üretim alanı 16 bin hektardan 43.9 hektara, destek miktarı da 1.9 milyon liradan 5.3 milyon liraya çıkarılması hedefleniyor. Bu havzada yıldızı parlayan iki ürün olacak.Bu ürünlerden birisi aspir. Aspir üretim alanı 44 hektardan 3 bin 28 hektara  çıkarılıyor. Diğeri ise soya. Soya  2008 yılında soya ekiminin yapılmadığı bu havzada yeni model ile  7 bin 843 hektar alanın soya üretimine ayrılması ve bu amaçla 7.3 milyon lira destek verilmesi öngörülüyor. 8. havzada ayçiçeği, buğday, mısır, çavdar üretim alanlarında da artış, nohut, kuru fasulye ve yulaf üretiminde ise düşüş öngörülüyor.

Aspir 9. havzada kapsama alınıyor
Gümüşhane, Trabzon,  Rize, Bayburt, Artvin, Erzurum ve Ardahan’ı kapsayan 9. havzada yağlı tohumlardan ayçiçeği ve kanolanın üretimi destekleme kapsamı dışına çıkarılıyor. Yapılan planlamada bu iki ürünün ekilmeyeceği hesaplanıyor. Bir başka yağlı tohum ürünü olan aspir ise bu havzada destekleme kapsamına alınıyor. Aspir üretecek çiftçiler 1.4 milyon lira destek alacak. Havzada buğday, arpa, çavdar mısır gibi hububat ürünlerinin ekim alanı ve destekleri de artırılıyor. Bu havzada aspir hariç yağlı tohum üretimi yerine hububat üretiminin artması tercih ediliyor.
Hububat üretim merkezi 10.havza
Erzincan, Sivas,   Tunceli, Gümüşhane ve Bayburt’u kapsayan 10. havzada çeltik, kanola, mercimek, aspir, ayçiçeği ve soya tamamen destekleme kapsamı dışında tutuluyor. Bu havza tam anlamıyla hububat üretim havzası. Arpa üretim alanı 5 bin hektardan 52 bin hektara, buğday ekim alanı da 52 bin hektardan 120 bin 996 hektara çıkarılıyor. Mısır ekim alanı da  bin hektardan 4 bin 550 hektara çıkarılıyor. Havzada buğday,mısır ve arpa üretimi yapan çiftçiler  yaklaşık 17 milyon lira destek alacak.

11.havzada yağlık zeytin üretimi daraltılıyor
Antalya, Muğla, Aydın, İzmir, Balıkesir ve Çanakkale’yi kapsayan 11.havzada da diğer havzalarda olduğu gibi arpa üretiminin artırılması hedefleniyor. Bu havzada üretimi ve desteği artacak ürünlerden birisi de pamuk. Pamuk ekim alanlarının 55 bin hektardan 75 bin hektara çıkarılması öngörülüyor. Pamuk ekecek çiftçilere bu havzada  118 milyon lira destek verilecek. Bu havzada çeltik, mısır, buğday ve ayçiçeği üretiminin artırılması hedefleniyor. 2008’de ekimi olmayan soya ve aspir üretimi yapacak çiftçilerde desteklenecek. Bu havza ile ilgili en dikkat çekici gelişme ise yağlık zeytin. Yağlık zeytin üretim alanlarının daraltılması ve  145.4 milyon lira olan destekleme miktarının 123 milyon liraya düşürülmesi planlanıyor.

Aspir 12.havzanın yeni ürünü
Muş, Bitlis, Van, Tunceli, Bingöl, Ağrı ve Erzurum’u kapsayan 12.havzada buğday üretim alanının azaltılması ayçiçeği üretiminin ise artırılması hedefleniyor. Bu havzada buğday üretenler toplamda 8.8 milyon lira daha az destek alırken, ayçiçeği üretenler 8 milyon lira daha fazla destek alacak. Havzanın yeni ürünü aspir olacak.

13.havzada nohut üreticisi sevinecek
Kayseri, Sivas ve Yozgat’ı kapsayan 13. havzada mısır ve yulaf üretim alanı  daraltılırken arpa,ayçiçeği, buğday ve çavdar üretiminin artırılması ve desteklerin de ağırlıklı olarak bu ürünlere verilmesi planlanıyor. Bu havzada yıldızı parlayacak  ürünlerin başında ise nohut var. Nohut üretim alanı 4 bin 329 hektar alandan  11 bin 943 hektara çıkarılacak. Nohutta verilecek destek 381 milyar liradan 1 milyon 51 milyar liraya ulaşacak.

Soya, 14. havzada üretilmeye başlanacak
Balıkesir, Bursa, Çanakkale ve Manisa’yı kapsayan 14. havzada zeytin ve yuılaf hariç tüm ürünlerde ekim alanı ve çiftçiye verilecek destek miktarı artacak. Daha önce havzada soya üretimi yapılmazken yeni planlama ile  9 bin 550 hektar alanda soya üretecek çiftçiler 8 milyon 956 bin lira destek alacak. Pamuk, çeltik ve hububat ürünleri destekten en çok yararlanacak ürünler arasında.

15.havzada çeltik gidiyor,soya yaygınlaşıyor
Afyon, Kütahya, Uşak, Denizli, Manisa, Balıkesir, Konya, Eskişehir’i kapsayan 15. havzada çeltik üretimi destekleme kapsamı dışına çıkarılıyor. Soya üretimi ise yaygınlaşıyor. Zeytin ve kuru fasulye hariç tüm ürünlerde üretim ve destek artışı öngörülüyor. Arpa, ayçiçeği,buğday, mısır üretim alanı genişleyecek. Bu havzanın yılsız ürünü pamuk olacak. Pamuk ekim alanı 133 hektardan 2 bin 916 hektara çıkarılıyor. Pamuk desteği de 151 milyar liradan 3.1 milyon liraya çıkacak.

3 ürün 16.havzadan gidiyor
Manisa, İzmir, Denizli ve Aydın’ı kapsayan 16. havzada ayçiçeği,çeltik ve kuru fasulye üretimi planlanmıyor. Çiftçinin bu ürünleri ekmesi istenmiyor. Mısır ekimi yerine ise pamuk ekimi tercih ediliyor. Bu nedenle mısır ekim alanlarının daraltılması ve pamuk ekim alanlarının genişlemesi öngörülüyor. Bu havzada da yağlık zeytin desteği 63 milyon liradan 26 milyon liraya düşürülmesi öngörülüyor. Havzanın yeni ürünü ise  soya olacak.

Buğday 17. havzada düşüyor,ayçiçeği artıyor
Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’ı kapsayan 17. havzada buğday ile ayçiçeği arasında bir tercih yapılıyor. Buğday ekim alanları ve destek miktarı düşürülürken, ayçiçeği ekim alanı ve desteği artırılıyor. Bu havzada buğday yerine ayçiçeği üretenler daha çok destek alacak. Ayrıca çeltik ve kanola ekiminin de artırılması planlanıyor.

18.havzanın yıldızı kanola
Çorum, Amasya, Tokat, Ordu, Yozgat, Samsun, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Giresun, Sivas, Sinop ve Çankırı’yı kapsayan 18. havzada da buğday ekim alanları daralırken, ayçiçeği ekim alanları genişletiliyor. Bu havzada 2008’de sadece 4 hektar alanda soya ekimi yapılırken yeni planlama ile soya ekim alanı 12 bin 973 hektar olarak öngörülüyor. Havzada soya ekecek çiftçilere 12.4 milyon lira destek sağlanacak. Kanola üretimi , bu havzada ciddi olarak destekleniyor.

Ayçiçeği 19. havzada kazandıracak
Samsun,  Sinop, Ordu ve Giresun’u kapsayan 19. havzada çay üretim alanının 877 hektardan 4 bin 604 hektara çıkarılması öngörülüyor. Bu havzada çaya verilen destek 5.9 milyon liradan 31.2 milyon liraya çıkarılması planlanıyor. Havzanın yıldız ürünü ise ayçiçeği olacak. Ayçiçeği üretim alanı 197 hektardan 11 bin 391 hektara çıkarılacak. Verilecek destek de 114 bin liradan 6.6 milyon liraya ulaşacak. Havzanın bir başka önemli ürünü ise 15 bin hektar alanda üretilmesi planlanan kanola olacak. Kanola üretecek çiftçilere 10.7 milyon lira destek verilecek.

20.havzaya 4 temel ürün
Diyarbakır, Batman, Mardin, Siirt, Adıyaman ve Şanlıurfa’yı kapsayan 20. havzanın 4 temel ürünü var. Pamuk, buğday, arpa ve mercimek. Yeni planlama ile buğday üretiminin bir miktar azaltılması ve bunun yerine ayçiçeği üretiminin desteklenmesi mısır üretiminin ize azaltılarak pamuk üretim,inn artırılması hedefleniyor. Bölgede yaygınlaştırılması istenen ürünler ise soya ve kanola.

21.havzada mısırın yerini pamuk alacak
Şırnak, Hakkari, Van, Bitlis ve Siirt’i kapsayan 21. havza da hububat ve bakliyat üretimi yaygın. Yeni model ile mısır üretiminin azaltılarak yerine pamuk üretiminin artırılması hedefleniyor. Havzada  57 hektar olan çeltik üretim alanının da 7 bin 822 hektara çıkarılması öngörülüyor. Çeltik üretecek çiftçilere 3.7 milyon lira destek sağlanacak.

Soya ve ayçiçeği 22.havzada çiftçiye kazandıracak
Şanlıurfa, Mardin, Adıyaman ve Şırnak’ı kapsayan 22.havzada en dikkat çekici gelişme pamuk üretim alanının daraltılması. 2008’de 198 bin 872 hektar alanda yapılan pamuk üretiminin 183 hektar alanda yapılması planlanıyor. Bu planlama ile pamuğa verilen destek 289 milyon liradan  267 milyon liraya düşecek. Havzada soya ve ayçiçeği üretimi yaygınlaşacak bu ürünleri eken çiftçilerin geliri artacak.Çeltik üretimi ise daha az desteklenecek.

23.havzanın yeni ürünü soya
Gaziantep, Kilis, Kahramanmaraş ve Adıyaman’ı kapsayan 23. havzada mısır ve pamuk üretim alanı daraltılırken mercimek, nohut ve ayçiçeği üretim alanlarının genişletilmesi planlanıyor. Bölgede yeni ürün olarak soya üretimi desteklenmesi hedefleniyor.Ayrıca, zeytin üretim alanı ve verilecek destek miktarının da artırılması planlanıyor.

Pamuk 24. havzanın en önemli ürünü
Hatay, Osmaniye, Gaziantep ve Kahramanmaraş’ı kapsayan 24. havzada en önemli ürün pamuk. Pamuk üretimi 40 bin 929 hektardan 73 bin 476 hektara çıkarılması ve pamuğa verilen desteğin de yaklaşık 50 milyon lira artırılarak 111.8 milyon liraya çıkarılması hedefleniyor. Havzada yağlı tohumların yaygın olarak üretilmesi için destekler ayçiçeği, soya ve kanolada yoğunlaşıyor. Buna karşılık buğday ve mısır ekim alanı daraltılarak destek miktarının azaltılması planlanıyor. Havzada son yıllarda yaygınlaşan zeytinde ise  destek miktarında 27.7 milyon lira düşüş olacak.

25. havzada pamuk ekenin desteği artıyor
Antalya, İçel, Adana, Burdur, Osmaniye ve Hatay’ı kapsayan 25. havzada mısır ile pamuk arasındaki yarışta tercih pamuktan yana kullanılıyor. Mısır üretim alanı ve destek miktarı düşürülürken pamukta  çok büyük bir artış öngörülüyor. Bu havzada pamuk ekim alanı 30 bin 760 hektardan 67 bin 503 hektara çıkarılacak. Bu havzada pamuk ekenlere 2008 yılına göre 58 milyon lira fazladan destek verilecek. Ayrıca soya, ayçiçeği ve kanola üretecek çiftçilerin alacağı toplam destek miktarında da artış olacak.

Zeytin alanı 26. havzada daraltılacak
Denizli, Aydın, Burdur, Antalya ve Muğla’yı kapsayan 26. havzanın yıldız ürünleri pamuk ve ayçiçeği olacak. Havzada ayçiçeği üretimi sadece 156 hektarda yapılırken yeni planlama ile üretim alanı 20 bin 953 hektara çıkacak. Ayçiçeği üretenler bu havzada 13.2 milyon lira destek alacak. Benzer bir tablo pamukta da var. Pamuk üretim alanı 75 hektardan 11 bin 355 hektara çıkarılıyor. Pamuk ekecek çiftçilere 17.9 milyon lira destek ödenecek. Nohut, kuru fasulye üretiminin artırılması öngörülürken, zeytinde desteklenecek alanlar daralacak.

27. havza 5 ürüne yoğunlaşacak
Kırşehir, Nevşehir, Yozgat, Kırıkkale, Çorum, Çankırı, Niğde, Kayseri, Aksaray ve Ankara’yı kapsayan 27. havzada buğday ve mısır üretiminde ciddi bir düşüş öngörülürken, mercimek, nohut, kanola, ayçiçeği ve arpa üretiminin artırılması ve desteklerin bu ürünlere yoğunlaştırılması planlanıyor.

Buğday ambarı 28. havzanın yeni ürünü kanola ve soya
Ankara, Eskişehir, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde ve Afyon’u kapsayan 28. havzada buğday  üretim alanı 1 milyon 335 bin hektar alandan 1 milyon hektara düşürülmesi ve buğdaya verilen destek miktarı da 157.5 milyon liradan 118.5 milyon liraya düşürülmesi planlanıyor. Arpa, kuru fasulye, nohut, mercimek üretimi ve verilen destekler artırılırken, havzanın yeni ürünleri ise kanola ve soya olacak.

29.havzada pamuğa destek
Kahramanmaraş, Malatya, Elazığ, Bingöl, Adıyaman, Adana, Kayseri, Diyarbakır, Batman, Sivas ve Erzincan’ı kapsayan 29.havzada buğday ve mısır üretiminin azaltılması öngörülüyor. Havzada pamuk ekiminin yaygınlaştırılması için 15 milyon lira destek sağlanacak. Ayrıca mercimek, kanola, kuru fasulye, çavdar, ayçiçeği ve arpa üretimine 2008’e göre daha fazla destek verilecek.

30.havzada 5 ürün destek dışı kaldı
Konya, Isparta, Burdur, Karaman, Antalya ve İçel’i kapsayan 30 havzada arpa, çavdar, mercimek, nohut ve yulaf hariç diğer ürünlerin tamamında destekler azalacak. Ayçiçeği, kanola, çeltik,soya ve pamuk üretimi bu havzada destek kapsamı dışında  kalıyor.