Tarımda kısıtlamalar gıda güvenliğini tehdit ediyor

Kanada,Avrupa Birliği,İngiltere,Çin ve Amerika Birleşik Devletleri’ nin de aralarında olduğu Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ) üyesi 24 ülke ortak açıklama yaparak tarımda ticaret kısıtlamalarının ve aşırı stok yapmanın gıda güvenliğini tehdit edeceği uyarısında bulundu.

Dünya Ticaret Örgütü Üyesi 24 ülkenin “COVID-19 Salgınına Açık ve Öngörülebilir Ticaretle Yanıt Vermek” başlığıyla yaptığı ortak açıklamada, tarım ürünlerinin ticaretiyle ilgili kısıtlamaların ve yerel stoklama politikalarının gıda güvenliği üzerindeki negatif etkilerine dikkat çekiliyor. Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülkelere, COVID-19 salgınıyla mücadele ederken, tarımsal ürünlerin ticaretini olumsuz yönde etkileyecek tedbirler almaktan kaçınmaları ve bu süreçte piyasaya erişimin devamını sağlamaları konusunda çağrıda bulunulan açıklamada gıda tedariki ve güvenliğiyle ilgili sıkıntı yaşanmaması, uluslararası piyasaların işlemeye devam ederek tarımsal ürünler ile girdilerin dolaşımını sürdürmesi için tedarik zincirlerinin açık ve bağlantı halinde kalmasının sağlanması isteniyor.

Uluslararası işbirliğinin önemi

Açıklamada, COVID-19 salgınını küresel bir sorun olduğu ve buna eşgüdümlü küresel yanıt verilmesi gerektiğine dikkat çekilerek, Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin pandemiye karşı aldıkları önlemlerin tarım ve tarımsal gıda ticaretini olumsuz yönde etkilememesi gerektiği ifade ediliyor. Kısıtlamaların ve aşırı stok yapmanın gıda güvenliği, beslenme ve sağlık üzerinde olumsuz etkileri olacağı vurgulanan ortak açıklamada, 31 Mart’ta Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ), Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) Genel Direktörleri tarafından yapılan COVID-19 salgınının tarım ticareti ve gıda güvenliği üzerindeki etkisini azaltma çağrısına tam destek verildi.

Ticaretin kolaylaştırılması teşvik edilmeli

Bildiriye imza atan ülkelerin, küresel tarım ve tarımsal gıda ürünleri ihracatının yüzde 63’ünü ve küresel tarım ve tarımsal gıda ürünleri ithalatının yüzde 55’ini oluşturduğuna dikkat çekilen ortak açıklamada tarım tedarik zincirlerini korumanın ve üyelerin yerli ihtiyaçlarını karşılamak için tarım ve tarımsal gıda ürünlerini ithal etme ihtiyacını korumanın önemine dikkat çekiliyor.

Nakliye ve lojistik hizmetlerinin etkin olarak sürdürülmesi, gıda tedarik zincirinin düzgün işlemesi için çok önemli olduğu vurgulanan açıklamada, yetkili makamlar tarafından orijinal belgelerin doğrulanması durumunda, orijinal belge, sertifikaların sunulması mümkün olmadığı durumlarda ticareti kolaylaştırmak için taranmış kopyalara veya orijinal sertifikaların elektronik kopyalarına izin verilmesi gibi geçici çalışma çözümleri uygulamasının teşvik edilmesi isteniyor.

İhracat engelleri fiyat artışına neden oluyor

Dünya Ticaret Örgütü üyesi 24 ülkenin ortak açıklamasında tarım ve tarımsal gıda ürünlerine yönelik ihracat kısıtlamalarına da dikkat çekilerek bu tür kısıtlamaların gıda bulunabilirliğini olumsuz etkileyeceği ve fiyat artışlarına neden olacağına dikkat çekiliyor. Açıklamada, artan fiyatların ve fiyat dalgalanmalarının gıda ürünlerinde öngörülemez bir ticaret ortamı yaratacağı belirtilerek, birçok üye ülkenin kendi gıda güvenliğini sağlamak için birbirini izleyen ihracat kısıtlayıcı tedbirleri benimsemesi, küresel tarım ticaret tedarik zincirlerindeki aksama nedeniyle yaygın bir gıda güvensizliği krizine yol açacağı iddia ediliyor. Gıda güvenliği risklerini ve ekonomik zararı arttırabilecek tedarik zinciri aksaklıklarından kaynaklanan gıda kaybını ve israfı önlemenin de önemine değinilen açıklamada ayrıca, mevcut üretim seviyelerinin korunmasına yardımcı olmak için önemli tarım girdileri için tedarik zincirlerinin açık kalması gerektiği de dile getirildi.

Stoklar yeterli,kısıtlamalar yoksullara zarar erir

Küresel emtia piyasalarının krize karşı güçlü bir pozisyonda olduğu, tahıl stoklarının bu sezon rekor düzeyde olduğu, özellikle buğday, mısır, pirinç, ve soya fasulyesinde beklenen talebin fazlasıyla karşılanabileceğine vurgu yapılan ortak açıklamada özetle şu bilgilere yer verildi: ” Ne olursa olsun, ülkelerin COVID-19’a cevaben kendi gıda güvenliğini yeniden değerlendirdiklerini ve bazı ülkelerin ihracat kısıtlamaları getirdiğini görüyoruz. Önceki krizlerden çıkarılan dersler, ihracat kısıtlamalarının savunmasız nüfus için gıda güvensizliğini artırdığını gösterdi. Tarım işçileri de dahil olmak üzere dünyanın yoksulları, artan ihracat kısıtlamalarının yükünü taşıyacaktır.Tarım ve tarımsal gıda ile ilgili ticaret önlemleri, üretim, tüketim ve stok seviyeleri ile fiyatlar hakkında zamanında ve doğru bilgi sağlanması belirsizliği azaltır ve hükümetlerin, tüccarların, tüketicilerin, üreticilerin bilinçli kararlar vermesini sağlar.”

Alınan kararlar

Türkiye’nin Ottava Ticaret Müşavirliği tarafından bildirilen ve Ticaret Bakanlığının internet sayfasında da yayınlanan Dünya Ticaret Örgütü üyesi 24 ülkenin ortak açıklamasında alınan kararlar ise özetle şöyle:

1- Gıda tedariki ve güvenliğiyle ilgili sıkıntı yaşanmaması, uluslararası piyasaların işlemeye devam ederek tarımsal ürünler ile girdilerin dolaşımını sürdürmesi için tedarik zincirlerinin açık ve bağlantı halinde kalmasının sağlanması,

2- Uluslararası ticarette sıkıntı ve aksaklık yaşanmaması amacıyla geleneksel olarak ihracata yönelik olan tarımsal ürünlerin yerelde stoklanmasına kısıtlama getirilmesi,

3- Tarımsal ürünlerin ihracatına yönelik kısıtlamalar ile tarımsal ürünler ve temel girdilere yönelik haksız ticari engeller koyulmasından kaçınılması

4- COVİD -19 salgınıyle mücadele etmek üzere alınan olağanüstü tedbirlerin amacına uygun, saydam, geçici ve DTÖ kurallarıyla uyumlu olması, küresel tarım gıda tedarik zincirinde gereksiz engeller ve aksaklıklar yaratılmaması,

5- DTÖ’nün, tarım ürünleri ticaretine yönelik yeni Covid-19 tedbirleri hakkında, en makul sürede bilgilendirilmesi, DTÖ anlaşmaları uyarınca, saydamlık açısından, gerektiği takdirde, bilimsel kanıtların sunulması ve DTÖ üyelerine yeni tedbirlerin değerlendirilmesi için fırsat verilmesi,

6- Gıda üretim, tüketim, stok düzeyleri ile gıda fiyatlarına ilişkin güncellenmiş ve doğru bilgilerin, mevcut uluslararası mekanizmaların da kanalıyla geniş ölçekli yayılımının sağlanması,

7- DTÖ’nün ve diğer uluslararası kuruluşların, Covid-19 etkisinin küresel tarım gıda ticareti ve üretimi üzerindeki etkisini inceleme yönündeki gayretlerinin desteklenmesi,

8- Özellikle DTÖ bünyesinde olmak üzere, tarım ürünlerinin ihracatına yönelik haksız kısıtlamaları sınırlandırmak için çok taraflı eşgüdüm gayretleri yürütülerek, bölgesel ve uluslararası salgınlara karşı hazırlık ve yanıt konusunda daha iyi bir düzeye gelebilmek amacıyla diyalog içinde olunması.

Açıklamada imzası olan ülkeler

Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Avustralya, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Kostarica,Avrupa Birliği, Hong Kong, Çin, Japonya, Güney Kore; Malavi,Meksika, Yeni Zelanda, Paraguay,Peru, Katar, Singapur, İsviçre,Tayvan, Ukrayna, Uruguay