Rusya'ya tarım ihracatı 4 ayda yüzde 75 azaldı

Tarım Haberleri

·

21 Nisan 2016

·

Bu haberde ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Rusya'ya tarım ihracatı 4 ayda yüzde 75 azaldı

21 Nisan 2016

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Haber

Güncelleme: Şub 22, 2024

Ziraat Mühendisleri Odası’nın, “Rusya Krizinin Tarımsal İhracata Etkileri Raporu”na göre Aralık 2015-Mart 2016 döneminde Rusya’ya yapılan tarım ürünleri ihracatında yüzde 75 oranında düşüş yaşandı. Rapora göre, Aralık 2014-Mart 2015 döneminde 4 ayda Rusya’ya yapılan tarım ürünleri ihracatı 448 milyon 828 bin dolar iken, Rusya ile yaşanan krizin etkisi ile Aralık 2015- Mart 2016 döneminde ihracat 96 milyon 881 bin dolara geriledi.
Krizden en çok yaş meyve ve sebze ile süs bitkileri sektörünün etkilendiği belirtilen raporda şu değerlendirmeye yer verildi: ” Uçak düşürülmesi sonrası tırmanan gerginlik ve Türkiye’den ihraç edilen tarımsal ürünlere yönelik yasaklamanın üzerinden henüz 4 aylık bir süre geçmiş bulunmaktadır. Bu süre içindeki tarımsal ihracatımıza yönelik sağlıklı bir değerlendirme, aynı dönemlerde (Aralık-Ocak-Şubat-Mart) geçmiş yıllarda yapılan ihracat bilgileri ile anlam kazanacaktır. Bu çerçeveden bakıldığında Aralık-Ocak-Şubat-Mart aylarında 2011-2012 döneminde toplam 385 milyon 303 bin dolarlık ihracat yapılan Rusya pazarına, 2012-2013 döneminde 451 milyon 570 bin dolar, 2013-2014 döneminde 443 milyon 383 bin dolarlık ihracat yapıldı. 2014-2015 döneminde söz konusu 4 ayda tarım ürünleri ihracatı ise 448 milyon 828 bin dolar olarak gerçekleşirken, uçak krizinden sonra Rusya’nın uyguladığı yaptırımlar nedeniyle 2015-2016 döneminde ihracat sadece 96 milyon 881 bin dolar oldu. 2011-2012 yılı Aralık-Mart aylarını kapsayan dört aylık dönem baz alındığında, izleyen üç yılın aynı dönemindeki tarımsal ihracat değerinde artış olduğu ancak, 2015-2016 yılının aynı döneminde dörtte bir oranında azaldığı görülmektedir. Bu azalma tarımsal ürün ihracatımız da izleyen aylarda ortaya çıkacak sorunu açıkça göstermektedir. Çok çarpıcı bir örnek olarak, 2014-2015 döneminde 2,643 milyon dolar olan Süs Bitkileri ve Mamulleri ihracatı, 2015-2016 döneminde neredeyse bitme noktasına gelmiş, 4,46 bin dolar seviyesine düşmüştür.”
Ürün bazında değerlendirmeler
Ziraat Mühendisleri Odası’nın hazırladığı raporda Rusya’ya ihraç edilen tarım ürünleriyle ilgili üretim ve ihracat verileri ile ürün bazındaki değerlendirmeler ise şöyle:
Limon:Limon üretimimiz 700 bin tonun üzerindedir. Üretimin yaklaşık yüzde 60’ı ihraç edilmektedir. Rusya’ya ihracat, üretimin yüzde 15’i düzeyinde. Rusya’nın toplam limon ihracatımız içindeki payı ise yüzde 25 düzeyindedir. Rusya en çok limon ihraç ettiğimiz ülkedir. 2015 yılında değer olarak, limon ihracatının en fazla yapıldığı diğer ülkeler yüzde 14’lük pay ile Irak, yüzde 10 ile Suudi Arabistan ve yüzde 7 ile Romanya’dır. Rusya’nın açıkladığı listede limona ilişkin bir kısıtlama veya yasaklama olmamakla birlikte, ekonomi ilişkilerdeki bozulma, bu ürünün ihracatını da olumsuz yönde etkileyecektir.
Greyfurt: Yıllık 200 bin tonun üzerindeki üretimin yüzde 60’ı ihraç edilmektedir. Rusya’ya ihracat, üretimin yüzde 15’inden fazladır. Rusya’ya yapılan ihracatın, toplam greyfurt ihracatımız içindeki payı ise yüzde 25’i geçmektedir. Greyfurt ihracatımız, üretimin yarısından çoğunun ihraç edilmesi nedeni ile büyük önem taşımaktadır. Rusya en çok greyfurt ihraç ettiğimiz ülkedir. 2015 yılında değer olarak, Rusya’dan sonra greyfurt ihracatının en fazla yapıldığı ülkeler yaklaşık yüzde 8’lik payları ile Romanya ve Polonya, yüzde 6’lık payları ile Almanya ve Hollanda olmuştur. Avrupa ülkelerinin azımsanmayacak derecede greyfurt ithalatçısı olması, bu pazarın geliştirilebileceğini göstermektedir. Ancak bunun uzun bir süreci gerektireceği göz önüne alınacak olursa, Rusya’ya yapılan greyfurt ihracatının azalması, greyfurt üretimimizi ve bu üretimi yapan üreticilerimizi önemli derecede etkileyecektir.
Mandalina:Üretim 1 milyon tonu geçmiştir. Üretimin yaklaşık 1/3’ü ihraç edilmektedir. Bu ihracatın yarısı Rusya’ya yapılmaktadır. 2015 yılında değer olarak, Rusya’dan sonra mandalina ihracatının en fazla yapıldığı ülkeler yüzde 23’lük payı ile Irak ve yüzde 12’lik payı ile Ukrayna olmuştur.Mandalina ihracat pazarının yüzde 85’ini Rusya, Irak ve Ukrayna oluşturmaktadır. İhracat pazarının dar olması nedeniyle Rusya’ya yapılan mandalina ihracatında yaşanan olumsuzluğun, ihraç edilen miktarın yakın bir zamanda başka bir piyasaya sunulması mümkün olamayacağından, iç piyasayı ve üreticileri önemli ölçüde etkileyecektir.
Portakal: Yaklaşık 2 milyon ton üretimin yüzde 20’ye yakın kısmı ihraç edilmektedir. Rusya’ya ihracat, üretimin yüzde 5’i kadardır. Oranın küçük olması yanıltmamalı. Yapılan portakal ihracat miktarı yaklaşık limon ihracat miktarı kadardır. Rusya’ya yapılan ihracatın, toplam ihracat içindeki payı 2015 yılında yüzde 31 olmuştur. 2015 yılında en fazla portakal ihracat edilen ülke yüzde 41’lik payı ile Irak.Ukrayna’nın aynı yıl, portakal ihracatındaki payı ise yüzde 9. Portakal ihracatının yüzde 80’inden fazlasının 3 ülkeye yapılması nedeniyle ihracat pazarı dardır ve çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Önemli miktarda portakal ihraç edilmesi nedeni ile ihracatta yaşanacak sorunlar, iç piyasada da büyük sorunlara yol açabilecektir.
Yaş Üzüm: Üretim 4 milyon ton civarındadır. Üretimin yaklaşık yüzde 5’i ihraç edilmektedir. İhraç edilen üzümlerin üçte ikisi Rusya’ya gönderilmektedir. Üzümün taze olarak pazara sunumu dışında kurutularak satılabilmesi avantajı bulunmaktadır. Üzüm ihracatında en önemli sorun tarım ilacı kalıntısı sorunudur. Rusya’ya üzüm ihracatında yaşanacak sorunların, gerek ihraç edilen miktarın üretimimizin yüzde 3’ü kadar az miktarda olması, gerekse kurutulması avantajının bulunması nedeniyle telafi edilebileceği değerlendirilmektedir.
Nar: Son yıllarda üretim önemli artış göstererek 500 bin tona yaklaştı. Üretimin üçte biri ihraç edilmektedir. İhraç edilen narın üçte biri Rusya’ya gitmektedir. Rusya en çok nar ihraç ettiğimiz ülkedir. Rusya’yı yüzde 14’lük pay ile Irak, yüzde 11’lik pay ile Almanya izlemektedir. Almanya’ya yapılan ihracat, diğer Avrupa ülkelerine nar ihracatı konusunda yapılacak girişimler için uzun dönemde sonuç alınabileceğine ilişkin ümit vermektedir. Ancak Rusya’ya yapılan nar ihracatının azalması, son yıllarda önemli gelişme gösteren nar üretimimizi ve üreticilerimizi önemli derecede etkileyecektir.
Şeftali: Yıllık şeftali üretimimiz 600 bini tonu geçmektedir. Üretimin yüzde 4’ü ihraç edilmekte, ihracatın yaklaşık yarısı Rusya’ya yapılmaktadır. Üretimin az bir kısmının ihraç edilmesi nedeni ile Rusya’ya ihracatta yaşanan sorunların iç piyasada telafi edilebileceği değerlendirilmektedir.
Kayısı: Yaş kayısı üretimimiz hava koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte, yıllık 600 bin tonu geçmektedir. Üretimin yüzde 8-9’luk kısmı ihraç edilmektedir. 2015 yılında ihracatın değer olarak yüzde 56’sı Rusya’ya, yüzde 17’si Almanya’ya, yüzde 13’ü Irak’a yapılmıştır.
Üç ülkeye yapılan kayısı ihracatı yüzde 85’i geçmektedir. Kayısı taze olarak pazarlanması dışında kurutularak satışı da mümkün olduğundan, ihracatın yarısı Rusya’ya yapılıyor olmakla birlikte, ihracatta yaşanacak sorunların telafi edilebileceği değerlendirilmektedir.
Kiraz:Türkiye, dünyanın en fazla kiraz üreten ülkesi olup, üretimimiz 500 bin ton civarındadır. Üretimin miktar olarak yaklaşık yüzde 13’ü ihraç edilmektedir. Kiraz ihracatının miktar olarak yüzde 30’u Rusya’ya yapılmaktadır. Almanya’ya da benzer oranlarda kiraz ihracatı yapılmaktadır. Ancak değer olarak bakıldığında, kiraz ihracatında Rusya’nın payı yüzde 17 olmasına karşın, Almanya’nın payı yüzde 42’dir.Rusya’ya yapılan kiraz ihracatı üretimin yüzde 3’ünden az olduğundan, ihracatta çıkacak sorunların piyasayı çok fazla etkilemeden telafi edilebileceği değerlendirilmektedir.
Çilek: Çilek üretimimiz 300 bin tonun üzerindedir. Üretimin yaklaşık yüzde 5’i ihraç edilmektedir. İhracatın yüzde 80’i Rusya’ya yapılmaktadır. 2015 yılında değer olarak, Rusya’dan sonra en fazla çilek ihraç edilen ülkeler yüzde 8’lik paya sahip olan Irak ve yüzde 6’lık paya sahip olan Romanya’dır. İhraç edilen çilek miktarının üretimimizin yüzde 5’i kadar olması nedeniyle Rusya’ya çilek ihracatında yaşanacak sorunların, diğer ürünler kadar sorun yaratmayacağı değerlendirilmektedir.
Elma:Üretimimiz 2 milyon tondan fazladır. Elma ihracatı son yıllarda artış göstermektedir. Üretimimizin yüzde 5’i kadarı ihraç edilmektedir. 2015 yılında elma ihracatının değer olarak yüzde 26’sı Rusya’ya yapılmıştır. Elmanın önemli ölçüde iç piyasada tüketilmesi ve Rusya’ya olan ihracatın payının düşük olması nedeniyle iç piyasaya etkisi sınırlı olacaktır. Ancak 2015 yılında elma ihracatının yüzde 40’ının Irak’a, yüzde 14’ünün Suriye’ye, yüzde 12’sinin Mısır’a yapılmış olması, bu ülkelerdeki kaotik durum ve ilişkilerimiz dikkate alındığında sorun yaşanması riskini akla getirmektedir.
Domates:Yaş sebze ve meyve grubu içinde en çok üretimi yapılan ürün domatestir. Domates üretimi 2015 yılında 12 milyon tonu geçmiştir. Üretimin yüzde 4’ü aşkın kısmı ihracata gitmektedir. İhraç edilen domatesin yüzde 60’ından fazlası Rusya’ya gönderilmektedir. İhraç edilen domates miktarı oransal olarak küçük görülmekle birlikte, miktar olarak nar üretimimizden fazla, greyfurt üretiminin iki katıdır.2015 yılında Rusya’dan sonra en fazla domates ihraç ettiğimiz ülkeler olan Irak, Suudi Arabistan, Bulgaristan ve Romanya’nın ihracattaki payı yüzde 3-4 civarındadır. Rusya’ya domates ihracatında yaşanan sorun, iç piyasada ve üretici nezdinde sorunlara neden olacaktır.
Hıyar:Yıllık 2 milyona yakın hıyar üretimimiz bulunmaktadır. Üretimimiz yaklaşık yüzde 3,5’i ihraç edilmektedir. 2015 yılında hıyar ihracatımızın yarısından fazlası Rusya’ya yapılmıştır. Hıyar ihracatı yapa ülkeler açısından pazar çeşitliliği bulunmaktadır. Rusya’yı yaklaşık yüzde 10’luk payı ile Ukrayna, yüzde 6’lık payı ile Almanya yüzde 5’lik payları ile Beyaz Rusya, Gürcistan, Bulgaristan ve Romanya izlemektedir. Farklı ülkelere azımsanmayacak miktarda ihracat yapılması, ihracatın alternatif ülkelere kaydırılması açısından olumlu bir durum olmakla birlikte, Rusya’ya yapılan hıyar ihracatı dikkate alındığında, ihracatta sorun yaşanması, ihracata yönelik üretim yapan üreticilerin önemli ölçüde etkilenmesine neden olacaktır.
Soğan: Yıllık soğan üretimimiz 2 milyon tonu geçmektedir. 2015 yılında soğan ihracatımızın miktar olarak yüzde 40’ı, değer olarak yüzde 65’i Rusya’ya yapılmıştır. Rusya’ya soğan ihracatında yaşanacak sorunun, üretimimizin yaklaşık yüzde 5’i düzeyinde olması nedeniyle iç piyasada tolere edilebileceği değerlendirilmektedir.
Kabak: Kabak üretimimiz 300 bini tonu aşmaktadır. Üretimimiz yaklaşık yüzde 15’i ihraç edilmektedir. 2015 yılında kabak ihracatımızın yarısından fazlası Rusya’ya yapılmıştır. İhracatın yarısından fazlasının Rusya’ya yapılması,ihracata yönelik üretim yapan üreticileri önemli ölçüde etkileyecektir.
Biber:Yıllık 2 milyon tonu geçen biber üretimimizin yaklaşık yüzde 4’ü ihraç edilmektedir. 2015 yılında biber ihracatımızın miktar olarak yüzde 18’i, değer olarak yüzde 14’ü Rusya’ya yapılmıştır. En fazla biber ihracatı yapılan ülke değer olarak ihracatın yüzde 32’ sinin yapıldığı Almanya olmuştur. Üretim ve ihracat değerleri dikkate alındığında, Rusya’ya biber ihracatında sorunların, diğer meyve ve sebzelere göre daha az etkili olacağı tahmin edilmektedir.

Alternatif pazarlar ve destekler
Tarımsal ihracatta önemli paya sahip olan Rusya ile yaşanan krizin tarımsal üretimi de olumsuz etkileyeceği ifade edilen raporda bu sorunun alternatif pazarlarla kısa sürede giderilmesinin mümkün olmadığı belirtiliyor. Rusya’ya ihracatta yaşan sorunun, farklı ürün seçenekleri ile aşılması meyvede daha zor olmakla birlikte, sebze üretiminde kısmen mümkün olabileceği belirtilen raporda şu önerilere yer verildi: “İki ülke arasındaki sorun dikkate alınarak önlemler alınmalı. Üretim planlaması yapılmalı veya alternatif pazarlar için destek ve yönlendirme yapılması sorunun çözümü için önemli katkı yapacaktır.Tarımsal ihracatımızda Rusya ve Ortadoğu ülkelerinin payının fazla olması, bu ülkelerle son yıllarda yaşadığımız sorunlar ve bölgedeki kaotik durum dikkate alındığında, dış ticaretimizde potansiyel kriz tehlikesi sürekli olarak mevcuttur. Rusya ile yaşanan kriz ile bu tehlike yakıcı bir biçimde tarım sektörünü etkilemiştir. Yaş sebze ve meyve üretiminin yoğun olarak başlayacağı gelecek aylarda, sorun daha derinden hissedilecektir. Tarımsal ihracatımızda sorun yaşanmaması için farklı bölgelerde alternatif pazarlar bulmaya daha çok önem verilmesi gerekmektedir. Ancak bu arayışların sonuç vermesi kısa sürede mümkün değildir. Konuyla ilgili kamu kurumlarının bir eşgüdüm içinde ihracatçı birlikleri ve sektörün taraflarına desteklerini vermeleri, arayış çabalarının olumlu sonuçlanmasına önemli katkı sağlayacaktır. ”

Bu haber ile ilgili yapılan yorumlar

: İlişkili Diğer Haberler

En Son Yayınlanan Makaleler