Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.
Nisan yağmurlu geçince buğday hasadı gecikti. Geçen sene 15 Mayıs’ta hasat başlamıştı.
Bu yıl da hazırlıklar tamamlandı. Bir haftaya kadar Adana’nın kıraç kesimlerinde, Çukurova’da ise Haziran başında hasat başlar.
Hasat öncesi piyasada deyim yerindeyse yaprak kıpırdamıyor. Üretici endişeli. Hasat öncesi sıfır gümrükle buğday ithalatına izin verilmesi talebi azalttı. Nasıl bir fiyat oluşacağı belli değil. Anlaşılan o ki, Toprak Mahsulleri Ofisi’ne çok iş düşecek.
Hasat öncesi gelişmeler ve beklentiler özetle şöyle:
1- Bahar yağmurlarının etkisi ile verim yükseldi. Beş yıl aradan sonra ilk kez 21 milyon tonluk buğday rekoltesi bekleniyor. 2007-2008 dönemindeki kuraklık nedeniyle rekolte 17 milyon tona kadar gerilemişti. Geçen yıl buğday üretimi 19.6 milyon tondu. Buğday üretiminde sorun olmayacağı anlaşılıyor. Ancak, yüksek rekolte nedeniyle satışta ve piyasada oluşacak fiyat konusunda üreticinin ciddi endişeleri var.
2- Geçen yıl Toprak Mahsulleri Ofisi, Haziran,Temmuz ve Ağustos dönemi için ekmeklik buğdayın alım fiyatını kilogram başına 55 kuruş olarak açıkladı. Her ay 1 kuruşluk artışla Eylül’de 56, Ekim’de 57 ve Kasım’da 58 kuruş olarak belirlendi. Serbest piyasada buğdayın alım fiyatı 55 kuruş oldu. Buğday çiftçinin elinden çıktıktan sonra fiyat hızla arttı. 2010’nun sonlarına doğru kilosu 80 kuruşa kadar çıktı.
3- Dünyada ve Türkiye’de son bir yılda buğday fiyatı yüzde 40 ile yüzde 100 oranında arttı. Kuraklığın etkili olduğu Rusya’da 2010 sonun kadar buğday ihracatı yasaklandı. Buğday ithalatçısı ülkeler daha yüksek fiyatla ithalat yapmak zorunda kaldı.
4- Bakanlar Kurulu, 22 Aralık 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan kararı ile Toprak Mahsulleri Ofisi’ne 31 Aralık 2011’e kadar sıfır gümrükle 1 milyon ton buğday ithal etme yetkisi verdi. Bu karar spekülatif amaçlı fiyat artışını frenledi. Piyasada belli bir denge sağlandı. Üretici, un sanayicisi ve sektördeki hemen herkes bu müdahaleyi “yerinde bir karar” olarak destekledi.
5- Bakanlar Kurulu, Toprak Mahsulleri Ofisi’ne verdiği 1 milyon tonluk ithalatla yetinmedi. 25 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan kararı ile 1 Mayıs 2011 tarihine kadar özel sektöre de sıfır gümrükle buğday ithalat izni verdi. Bu karar çok tartışıldı. Hasada çok kısa bir süre kalıncaya kadar yüzde 130’luk gümrük vergisinin sıfırlanarak özel sektöre buğday ithal etme hakkı tanınması un sanayicileri de dahil geniş bir kesimin tepkisine neden oldu. Nitekim bu kararın olumsuz etkileri 2011 yılı buğday piyasasına yansıyacak gibi görünüyor. Sıfır gümrükle ne kadar buğday ithal edildiği bilinmiyor. Ancak, piyasaya giren buğday yerli üretimi olumsuz etkileyecek. Tüccar veya sanayici “elimde buğday var” diyerek buğday alımında nazlı davranacak. Bu yaklaşım fiyatın düşük oluşmasını sağlayabilir. Bu nedenle Toprak Mahsulleri Ofisi’nin açıklayacağı fiyat ve alım politikası çok büyük önem taşıyor.
6- Geçen yıl buğday fiyatı 2 Haziran’da açıklanmıştı. Genel beklenti, bu yılda buğday fiyatının Haziran’ın ilk haftası açıklanacağı yönünde. Seçimden hemen önce açıklanacak buğday fiyatının 60-70 kuruş civarında olacağı tahmin ediliyor. Borsalarda Anadolu Kırmızı Sert Buğday 66-75 kuruştan işlem görüyor.
7- Buğdayda fiyat belli değil ancak verilecek destekleme primi belli. 2011 ürünü buğdaya kilo başına 5 kuruş destekleme primi ödenecek. Hükümet 3 yıldır buğday destekleme primini artırmıyor. 2009 ve 2010’dan sonra 2011’de de buğday üreticisine 5 kuruş prim ödenecek.
8- Toprak Mahsulleri Ofisi’nin deposunda bugün itibariyle 1 milyon 354 bin ton buğday stoku var. Özel sektörün elinde ne kadar stok olduğu bilinmiyor. Bu yıl ki rekoltenin de 21 milyon ton olduğu dikkate alınırsa 2011’de buğday ithalatına ihtiyaç olmayacağı tahmin ediliyor.
9- Buğday üreticisi geçen yıl olduğu gibi Dahilde İşleme Rejimi(DİR) kapsamında ithalatın en azından hasat döneminde yasaklanmasını bekliyor.
Özetle, hasat öncesi buğdayda sevindirici olan gelişme üretimin yeterli ve kaliteli olması. Üzücü olan ise, bu rekolteyi ve kaliteyi dikkate almayan hükümetin 1 Mayıs’a kadar sıfır gümrükle ithalat kapılarını açık tutmasının doğurduğu endişe. Her yıl olduğu gibi üreticinin sevinci kursağında kaldı.
*****
Destekleme primleri ödeniyor
Hükümet seçimden önce para dağıtmayı sürdürüyor. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, 2010 yılı ürünü pamuk, ayçiçeği, soya, kanola, aspir prim desteği kapsamında 54 bin çiftçiye 260 milyon lira ödeme yapılacak. Ödeme 19 Mayıs itibariyle başlayacak. Bu ödemenin ardından illerden icmaller Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na ulaştıkça ödemeler gerçekleştirilecek. Yağlı tohumlar için toplamda 850 milyon TL ödeme gerçekleştirilecek.
Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar
