Tarım ürünlerini yine don vurdu

·

30 Nisan 2015

·

Bu haberde ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Tarım ürünlerini yine don vurdu

30 Nisan 2015

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Haber

Güncelleme: Şub 20, 2024

Geçen yıl özellikle fındık ve kayısıda büyük zarara neden olan don felaketi bu yılda bir çok tarım ürününü olumsuz etkiledi. Nisan ayında yaşanan don felaketi nedeniyle geçen yılki kadar etkili olmasa da yine kayısı, fındık, üzüm, ceviz başta olmak üzere bir çok meyvede üretim azalacak.
Zirai don gıda fiyatlarını nasıl etkileyecek?
Dondan zarar gören kayısı, fındık ve diğer ürün fiyatlarının bu yılda yüksek seyretmesi bekleniyor. Bu nedenle geçen yıl olduğu gibi tarım ve gıda ürünlerindeki fiyat artışı enflasyonu yine tetikleyecek.
Don zararı ağırlıklı olarak 5 bölgede etkili olduZiraat Mühendisleri Odası’nın ülke bazında yaptığı değerlendirmeye göre don felaketi Doğu Anadolu(Malatya), Karadeniz, İç Anadolu, Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde etkili oldu. Tarımsal üretimin en yaygın olduğu bu bölgelerdeki don felaketi özellikle meyve üretimi olumsuz etkilendi.
Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR-
Olumsuz hava şartları tarım ürünlerini olumsuz etkilemeye devam ediyor. Geçen yıl olduğu gibi bu yılda don felaketi başta kayısı, üzüm, ceviz ve fındık olmak üzere bir çok meyvede zarara neden oldu.
Nisan ayında yaşanan don felaketinin 5 bölgede etkili olduğu ve zararın ortalama yüzde 30 oranında olduğu tahmin ediliyor. Yaşanan don felaketi nedeniyle kayısı, fındık, üzüm, ceviz başta olmak üzere bir çok meyvede üretim azalacak ve dolayısıyla fiyatlar yine yüksek seyredecek. Geçen yıl olduğu gibi işlenmemiş tarım ürünleri ve gıda fiyatlarındaki artışın enflasyonu tetiklemesi bekleniyor.
Ziraat Mühendisleri Odası’nın ülke genelinde yaptığı inceleme ve değerlendirmeye göre don felaketinin boyutları bölgesel bazda şöyle:
KARADENİZ BÖLGESİ: Ordu’nun yüksek kesimlerindeki fındık ağaçlarında yüzde 90`a yakın zarar tespiti var. Alçak kesimlerde ise don olayı söz konusu değil ve fındık ağaçlarının yüzde 70-80`inin bu alt kuşakta bulunması sebebiyle dondan etkilenecek fındık oranı yüzde 20 civarında tahmin ediliyor. Samsun ve Amasya’daki meyve ağaçlarında da yüzde 20 zarar oluştu. Kastamonu`da erkenci özelliği olan ve daha önceki tarihlerde havaların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle çiçek açan erik, badem, kiraz, elma ve armut ağaçlarında da zarar meydana geldi.
MALATYA: Geçen yıl yüzde 90’lara varan oranda don zararı gören kayısıda bu sene de don etkili oldu. 4-5 Nisan 2015 tarihinde meydana gelen zirai don nedeni ile özellikle çiçek döneminde olan yaklaşık 1000 rakımın altında bulunan Kale, Battalgazi, Yazıhan, Akçadağ, Darende ve Hekimhan ilçelerinde kayısı ağaçlarında hasar meydana geldi. Zararın yüzde 10 ile yüzde 60 arasında değişmesi bekleniyor. 22-23 Nisan 2015 tarihlerindeki aşırı yağmur ve kar yağışı da zararın artmasına yol açtı. Bölgede hasar tespit çalışmaları devam ediyor. Yer yer yalancı çiçeklenme ya da hiç çiçek açmama durumu da söz konusu. Ayrıca hastalık etmenlerinin de arttığı gözleniyor. Bu yıl kayısıda yaklaşık yüzde 40`lık bir rekolte kaybı olacağı tahmin ediliyor.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ: Kayseri, Karaman, Kahramanmaraş ve Niğde`de meydana gelen don nedeniyle özellikle elma, kayısı ve kiraz ağaçlarının zarar gördüğü belirtiliyor. Kahramanmaraş-Elbistan’daki zararın yüzde 50 civarında olduğu tahmin ediliyor. Konya`da salçalık domates ve biber de dondan zarar gördü. Ancak kar yağışıyla birlikte oluşan rüzgar tarla bitkilerinin üzerinin örtülmesini engelleyerek zararı azalttı.
AKDENİZ BÖLGESİ: Antalya’nın özellikle yüksek kesimlerindeki erik, şeftali ve armut ağaçlarına don zarar verdi. Dolu nedeniyle Mersin ve Adana’da taş çekirdekli meyveler ve bağlarda zarar görüldü. Osmaniye`de mısır, buğday ve narenciyede don zararı meydana geldi.
EGE BÖLGESİ: Denizli’de Trabzon hurması ağaçlarında  yüzde 80, nar ağaçları ve sürgünlerde yüzde 70 zarar görüldü. Bağlarda ise yüzde 20 oranında kuruma bekleniyor. Elma, şeftali, kayısı, badem ve ceviz ağaçları da dondan zarar gördü. Manisa`da bağlarda, sebze fidelerinde, domates ve biberde zarar söz konusu. Özellikle bağlardaki zararın yüzde 70`e kadar çıkabileceği düşünülüyor. Bölgede hasar tespit çalışmaları devam ediyor. İzmir`de yüksek yerlerdeki kiraz başta olmak üzere bazı meyve ağaçları ve bağlarda yüzde 20 zarar oluştu. Afyon`da Merkez ile Şuhut’taki badem ve erik ağaçlarında yüzde 80 zarar var.  Kiraz ağaçlarında da önemli derecede zarar söz konusu.
Hasar tespit çalışmaları sürüyor
Don felaketi ve diğer olumsuz hava koşulları nedeniyle tarımsal ürünlerde meydana gelen zararın tespiti için çalışmalar sürdürülüyor. Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Özden Güngör, önümüzdeki günlerde sigorta eksperleri ve hasar tespit komisyonlarının çalışmaları tamamlandıktan sonra kesin zarar oranlarının açıklanacağını belirterek: ” Küresel ısınma sonucu değişen mevsim koşulları tarımsal üretimi olumsuz etkiliyor. Nisan ayında birçok bölgede olağandışı don felaketi fındık, kayısı, ceviz, meyve ağaçları ve bağlarda büyük zarara yol açtı. Türkiye genelinde zarar oranının yüzde 30`a ulaştığı tahmin ediliyor. Geçen yılki facia nedeniyle bu yıl tedirgin bekleyen üretici, ne yazık ki tekrar don olayı ile karşı karşıya kaldı.  Ziraat Mühendisleri Odası olarak, 2015 yılında üretim yetersizliği nedeniyle, üretici gelirlerinde oluşacak düşüş, tüketici fiyatlarındaki artış ve ihracat konusunda görülecek sıkıntılara karşı hükümeti şimdiden uyarıyor ve ivedi önlem almaya çağırıyoruz. “dedi.
Isparta’da zarar 205 milyon lira
Bir çok ilde etkili olan zirai don 24 Nisan’da Isparta’da da yaşandı. Zirai don daha çok Gelendost, Uluborlu, Senirkent, Gönen ve Yalvaç ilçelerinde elma, kiraz, gül, kayısı ve şeftali bahçelerinde büyük zarara yol açtı. Isparta’da 303 bin dekarlık meyve alanının 217 bin dekarında etkili olduğu tespit edilen don felaketinin ekonomik boyutu ise 205 milyon lira olarak açıklandı. Isparta Valisi Vahdettin Özkan, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü yetkilileri ile Gelendost, Yalvaç, Senirkent ve Uluborlu ilçelerinde etkili olan don felaketinden zarar gören meyve bahçelerinde incelemelerde bulundu. Üreticilere zararlarının karşılanacağı mesajı veren Vali Vahdettin Özkan konunun Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’e iletildiğini ve gerekli önlemlerin alınacağını söyledi.
Üzüm merkezi Manisa’da zarar büyük
Manisa ve ilçelerinde görülen don olayının meydana getirdiği hasarın tespitine yönelik çalışmalar Manisa Valisi Erdoğan Bektaş başkanlığındaki toplantıda değerlendirildi. Toplantıya Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Manisa Milletvekili Recai Berber, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Hasan Çebi, Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürü Akay Ünal, Manisa TARSİM Bölge Müdürü Müjdat Çubukçu, Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Adnan Erbil, Manisa Ticaret Borsası Başkanı Sadık Özkasap, Manisa Şehzadeler Ziraat Odası Başkanı Mustafa Kaçire katıldı.
Vali Bektaş yaptığı açıklamada geçen hafta Manisa genelinde ciddi bir don olayı yaşandığını belirterek bundan özellikle üzüm üreticilerinin etkilendiğini ifade etti.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Manisa Milletvekili Recai Berber, Manisa’nın bütün ilçelerinde olmakla birlikte en çok hasarın Manisa Merkez ve Saruhanlı ilçelerinde olduğunu belirterek, “Sadece bağlarda değil, kiraz, ceviz, badem bahçelerinde de aynı şekilde hasar var. Hatta mevsimlik veya yıllık mahsul diyeceğimiz domates, karpuz gibi ürünlerde de. Saruhanlı’da yıllık olarak yine fidelerimizde de hasar olduğunu tespit ettik. İl Tarım Müdürlüğümüz, İlçe Tarım Müdürlüklerimiz teknik çalışmalarını yapıyor. Şu ana kadar yapılan ilk tespitlere göre özellikle Saruhanlı’da toplam bağlarımızın yüzde 40’ı alan olarak zarar gördü ve bu zarar da ortalama yüzde 50’nin üzerinde. Yüzde 20-90 diyoruz ama yüzde 70’ler seviyesinde bir hasar var. Manisa’mız bu don hadisesini genel anlamda bütün ilçeleriyle yıllardır ilk defa yaşıyor. Çiftçilerimiz şokta. Bunu telafi etmek için neler var elimizde, onu masaya yatırdık. Öncelikler Bakanlar Kurulu kararıyla Nisan ayında çıkan kararnameyle çiftçilerimizin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi borçları yüzde 3 faizle bir yıl süreyle ertelenmiş durumda. Ancak burada sigorta hasar bedeli alamayacak olan çiftçilerimiz var. Bunlarla ilgili ne yapabiliriz üzerinde çalışacağız.
Üzümde fiyat yükselecek
Don olayının meydana getirdiği hasar ve rekoltede düşüklüğünde muhtemelen fiyatların daha yüksek oluşacağını kaydeden Berber, ürün kaybının toplam geliri azaltmayacağını tahmin ettiklerini belirterek, üzümde meydana gelebilecek yüzde 20’lik azalmanın bazen fiyatı iki katına çıkarabildiğini, bunun geçmiş yıllarda görüldüğünü söyledi. Berber, “Tonu bin 200 dolarlardan 3 bin dolara çıktı. Önceki yıl 2 katından da fazla, tonu 3 bin dolara bu memlekette üzüm satıldı, ihraç edildi. Üzüm az olduğu için dolayısıyla fiyat artışı bazen lehimize olabiliyor, onu önümüzdeki günler gösterecek. Vatandaşlarımızın hasarla ilgili bir ay içerisinde İlçe Tarım Müdürlüklerimize başvurmaları gerekiyor” dedi.
Ege’de yaklaşık 100 bin ton kuru üzüme karşılık gelen zarar oluştu
Ege Bölgesi’nde geçtiğimiz hafta etkili olan don olayı İzmir Ticaret Borsası meclis toplantısında da gündemin en önemli maddesiydi. Dondan dolayı yaklaşık 100 bin ton kuru üzüme karşılık gelen bir zararın oluştuğunu açıklayan İzmir Ticaret Borsası (İTB) Meclis Üyesi Mehmet Esmer, dona karşı önlemlerin alınarak bu rakamın ortadan kaldırılabileceğini belirterek, “Bölgemizde tarımsal bir felaket ile karşılaştık. Bugün üzüm yaklaşık 100 bin ailenin geçim kaynağı. Yapacak bir şey yok, kader, fıtrat diyorsak, kaybettiğimiz ile kalacağız. Yok hayır gelişmiş ülkelerde bu bir kader değil hepsinin çözümü var diyorsak ona göre tedbirimizi alacağız. Tarımsal faaliyetleri önlemenin maliyeti, bu felaketlerin sonuçlarını ortadan kaldırma maliyetinden çok daha ucuz. Eğer 24 Nisan gecesi önlemler alınsaydı, 100 bin ton kuru üzüme karşılık gelen bir maliyet oluşmayacaktı. Bu yöntemler bilinmesine rağmen bizde uygulanmıyor” dedi.
Gümüşhane’de en çok erik ve kayısı zarar gördü
Gümüşhane’de zirai don en çok erik, kayısı, ceviz, armut ve elma bahçelerinde zarara neden oldu. Gümüşhane Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ekipleri tarafından yapılan incelemeden sonra zararın boyutları açıklandı. İl Müdürlüğünün tespitlerine göre zirai don en fazla erik ve kayısıya zarar verdi. Ceviz, armut, kiraz ve elma ise zarar gören diğer ürünler. Tespit çalışmalarında, cevizlerde ikinci nesil açan çiçeklerde yüzde 30-40 civarında bir zarar söz konusuyken erkenci açanlarda bir problem olmadığı ifade edildi.
Kayısılarda yüzde 80-90, bölgesel olarak yüzde 100’e varan bir ürün kaybı yaşandığı tespit edilirken, erkenci elma ve armut çeşitlerinde yüzde 30-40 civarında bir kayıp belirlendi. Torul ilçesine yakın alanlarda geç açan kirazlarda yüzde 50’ye yakın bir kayıp, il merkezinde açan kirazlarda ise bölgesel olarak yüzde 30-40 civarında zarar olduğu görüldü.
TARSİM kayısıda hasar tespiti yapıyor
Tarım Sigortaları Havuzu İşletmesi AŞ (TARSİM) Genel Müdürü Yusuf Cemil Satoğlu, zirai don nedeniyle bazı kayısı bahçelerinin zarar gördüğünü belirterek, geçen yıl çok geniş çaplı ve çok yüksek oranda hasar gerçekleşirken bu yıl daha düşük boyutta olduğunu söyledi. Zirai  don kapsamında gerçekleştirilen ekspertiz çalışmaları hakkında bilgi veren Satoğlu, “Bir kısım bölgelerde, kısmi don hadiseleri gördük. Bunlar, nihai ekspertizle sonuçlanacak” diye konuştu. Zirai don nedeniyle 100’e yakın eksperin bölgede faaliyet gösterdiğini ifade eden Satoğlu, hasarın hasat zamanı yapılacak ekspertiz çalışmalarıyla net olarak ortaya çıkacağını bildirdi. 
Yüzde 30 zarar görenlerin borcu erteleniyor
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, doğal afetlerden zarar gören çiftçilerin tarımsal kredi borçları yüzde 3 faiz uygulanarak 1 yıl süreyle erteleniyor. Bakanlığın açıklaması özetle şöyle:” 10 Nisan 2015 tarih ve 29322 sayılı Resmi Gazete yayınlanan 2015/7510 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı;” Çeşitli Afetler Nedeniyle Zarar Gören Gerçek veya Tüzel Kişi Üreticilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerine Olan Düşük Faizli Kredi Kullandırılmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararları Kapsamındaki Kredi Borçlarının Ertelenmesine Dair Karar” ile İl/İlçe hasar tespit komisyonlarınca tespiti yapılan yüzde 30 ve üzeri zarar gören üreticilerin borçları yüzde 3 faizle bir yıl ertelenmektedir. 01 Ocak 2015 – 31Aralık 2015 tarihleri arasında ülke genelinde meydana gelen veya gelecek; don, dolu, kuraklık, aşırı yağış, sel-su baskını, yangın, aşırı sıcak zararı, samyeli, çığ, heyelan, taban suyu yükselmesi, fırtına,  aşırı kar yağışı, kar fırtınası, kırağı, yıldırım düşmesi ve hortum afetlerinin zararı, borç erteleme kapsamı içindedir.Üreticilerin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki borçları ertelenebilmektedir.Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından; düşük faizli kredi kullandırılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı kapsamı dışında da krediler kullandırılabilmektedir. Bu kapsamda kullandırılan kredilerde borç erteleme yapılamamaktadır.”
Enflasyonu tetikleyebilir
Geçen yıl yaşanan kuraklık ve diğer doğal afetler nedeniyle tarımsal üretimde büyük düşüşler yaşandı. Tarım sektörü, 2007 yılından bu yana ilk kez geçen sene küçülme kaydetti. 2012 ve 2013’te yüzde 3.1 büyümenin olduğu tarımda 2014 yılında yüzde 1.9 küçülme yaşandı. Tarımdaki küçülmede kuraklığın yanı sıra don, dolu, aşırı yağışlar nedeniyle üretimin gerilemesi etkili oldu. Tarımdaki bu küçülme genel ekonomideki büyümeyi de olumsuz etkiledi. 2015 yılında ise, bugüne kadar yağan yağışlar dikkate alındığında kuraklığın bir tehdit olarak görülmediği ancak yılın başında ve Nisan ayında yaşanan don felaketi bazı ürünleri olumsuz etkiledi. Bu nedenle geçen yıla göre artış olsa da genel ortalamalara göre üretimde düşüş yaşanması bekleniyor. Dondan zarar gören kayısı, fındık, üzüm, ceviz ve diğer meyvelerde fiyatların bu yılda yüksek seyretmesi bekleniyor. Bu nedenle geçen yıl olduğu gibi tarım ve gıda ürünlerindeki fiyat artışı enflasyonu yine tetikleyecek.

Bu haber ile ilgili yapılan yorumlar

Güncel: İlişkili Diğer Haberler

En Son Yayınlanan Makaleler