GDO, yerli pirince talebi artırdı

Amerika’dan 3 firma tarafından ithal edilen pirincin GDO’lu çıkması yerli pirince olan talebi artırdı. İthal pirinçler “yerli” diye satılırken, çok sayıda firmanın ve paketleyicinin ise ithal pirinçle yerli pirinci karıştırarak sattığı ifade ediliyor.
Türkiye’de üretim artıyor
Son 10 yıllık verilere bakıldığında Dünyada ve Türkiye’de de çeltik üretimi artıyor. Dünya Gıda Örgütü(FAO) tahminine göre 2012’de dünya çeltik üretimi 730 milyon ton. Bu çeltikten elde edilen pirinç ise 487 milyon ton. Türkiye’de ise son 10 yılda çeltik üretimindeki artış yüzde 200’e yaklaştı. 2000 yılı başında 350 bin ton olan Türkiye çeltik üretimi 2012’de 900 bin tona ulaştı.

Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR- Amerika’dan 3 firmanın ithal ettiği pirinçte GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma) bulunması yerli pirince olan talebi artırdı. Marketlerde ve pazarlarda, toptan gıda merkezlerinde ithal pirinçler “yerli pirinç” diye satılıyor. Sektör temsilcileri ithal pirinçle yerli pirincin GDO tartışmasından önce de karıştırılarak piyasa sürüldüğünü belirterek: “Ancak ithal pirincin GDO’lu olduğu haberlerinin yayılması ile piyasada yüzde 100 ithal olan pirinçlerin bile “yerli” diye satılmasına başlandı. Birkaç yıl önce et ithal edildiğinde de marketler ithal eti yerli diye tüketiciye satmıştı. GDO’lu pirinç tartışmasından ders alınarak karışımın mutlaka önlenmesi gerekir. Yerli pirinç yerli, ithal pirinçte ithal olarak satılmalı. Hatta yerli pirinçler de birbirine karıştırılmadan tüketiciye sunulmalı. Baldo pirinci Osmancık pirinci diye satılıyor. Tüketiciyi aldatıcı karışımlardan vazgeçilmeli.”
Çeltik üretimi artıyor
Son 10 yıllık verilere bakıldığında dünyada ve Türkiye’de çeltik üretimi artıyor. Dünya Gıda Örgütü(FAO), Uluslar arası Hububat Konseyi ve diğer kurumların verilerine bakıldığında dünyada çeltik üretimi dolayısıyla pirinç üretimi ve tüketimi de artıyor. Dünya Gıda Örgütü’nün tahminine göre 2012’de dünya çeltik üretimi 730 milyon ton oldu. Bu çeltikten elde edilen pirinç miktarı ise 487 milyon ton. Pirinç üretiminin çok büyük bölümü üretildiği ülkelerde tüketiliyor. Ortalama 37-38 milyon tonu ticarete konu oluyor. Dünya pirinç ihracatının büyük bölümü Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, Pakistan, Tayland ve Vietnam tarafından gerçekleştiriliyor. Türkiye ise her yıl 20’ye yakın ülkeden pirinç ithal ediyor. İthalatın en fazla yapıldığı ülke ise Amerika.
Asyalıların temel yiyeceği
Dünyada yaklaşık 160 milyon hektar alanda çeltik üretimi yapılıyor. Çeltik üretiminin çok büyük bölümü Asya ülkelerinde gerçekleştiriliyor. Dünya nüfusunun çok büyük bölümünün yaşadığı Asya kıtasının temel yiyeceği olan pirincin büyük bölümü üretildiği ülkelerde tüketiliyor. Çin yaklaşık 30 milyon hektar alanda yıllık ortalama 200 milyon ton çeltik üretiyor. Bir başka büyük üretici Hindistan ise, 42 milyon hektarda ortalama 150 milyon ton çeltik üretiyor. Endonezya ortalama 65 milyon ton, Burma 65 milyon ton, Bangladeş 50 milyon ton, Vietnam 40 milyon ton çeltik üretiyor. GDO ile gündeme gelen Amerika Birleşik Devletleri’nin çeltik üretimi ise ortalama 9 milyon ton. Türkiye’nin çeltik üretimi ise 900 bin ton seviyesinde.
ABD’nin pirinç üretimi
ABD yıllık ortalama 6 milyon ton üretimi ile dünya pirinç üretiminin yüzde 1.2’sini gerçekleştiriyor. 2012 verileri ile 33.5 milyon ton olan dünya pirinç ihracatının ise yaklaşık yüzde 10’unu Amerika gerçekleştiriyor. Amerika ürettiği pirincin yarısını ihraç ediyor. İhracat piyasasında etkin rolü olan Amerika, Türkiye’nin de en fazla pirinç ithal ettiği ülkelerin başında geliyor.
Türkiye verimlilikte ilk 3’te
Türkiye, çeltik üretiminde son yıllarda yaptığı ıslah çalışmaları ile verimlilikte de çok önemli başarılara imza attı. Dekar başına verimlilikte Mısır, Avusturya ve Amerika ile yarışan Türkiye genellikle ilk 3 ülke arasında yer alıyor. Türkiye’de ve dünyada en çok tanınan Osmancık pirinci verimlilik açısından da literatürde üst sıralarda yer alıyor. Pirinçte Türkiye’nin kendi kendine yeterliliği 2000’li yılların başında yüzde 40 düzeyinde iken 2012’de yüzde 80’nin üzerine çıktı. Üretim için gerekli altyapı yatırımlarının yapılması ve üretime gerekli desteğin sağlanması ile yakın gelecekte Türkiye kendi kendine yeter duruma gelecek ve ihracat yapacak potansiyele sahip. Uzmanlar, verimlilik ve üretim bakımından hiçbir sorunu olmayan Türkiye’nin pirinç ithal eden değil ihraç eden ülke olması gerektiğini savunuyor. Çeltik üretiminin zor olduğunu bu nedenle üreticinin para kazanmadığında kolayca vazgeçtiğini hatırlatan uzmanlar: “Çeltik üretimi için su gerekiyor. Bu nedenle hükümet bazı baraj ve sulama yatırımlarını hızlandırarak tamamlarsa ve üreticiye üretimi sürdürecek koşulları sağlarsa Türkiye ithal pirinçten kurtulur. Bir süre sonra ihracata başlar. Son 10 yıllık verilere bakıldığında bunun kolaylıkla başarılabileceği görülecektir” görüşünü dile getirdi.
Pirinçte GDO tartışmaları
Amerika’dan ithal edilen pirinçte GDO bulunması hükümette iki bakanı karşı karşıya getirirken tüketicilerin de kafası karıştı. Pirinçte GDO tespit ettiklerini ve bu nedenle olayı savcılığa intikal ettiklerini açıklayan Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı Trakya’dan da ülkeye GDO’lu pirinç girişinin tespit edildiğini söyledi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ise olayın patlak verdiği ilk anda olayın savcılığa intikal ettiğini ve yapılan analizlerde GDO’ya rastlandığını söyledi. Sonraki açıklamasında dünyada ticarete konu olacak GDO’lu pirinç olmadığını bunun ancak başka ürünlerden bulaşma olabileceğini açıkladı. GDO’lu pirinçle ilgili soru soran gazetecilere “ben pirinci bilmem bulguru bilirim” diyerek tüketicilerin bulgur tüketmelerini ima etti. Daha sonra GDO’nun çeltiğin kabuğuna bulaşmış olabileceğini, pirinçte kesinlikle GDO olmadığını ve tüketicilerin gönül rahatlığı ile pirinç tüketmelerini söyledi. Bu çelişkili açıklamalar tüketicilerin kafasını iyice karıştırdı.
Havuç geninden pirinç üretimi
GDO’lu pirinç dünyada 2000’li yılların ortalarında yoğun olarak tartışıldı. “Altın pirinç” adı verilen ve havuçtan gen transferi ile elde edilen GDO’lu pirincin insanlığı kurtaracak ve açlığı önleyecek bir ürün olarak sunulmuştu. Ancak üretilen altın pirincin özellikle çocuklar üzerinde yarattığı alerjik etkiler nedeniyle üretiminden vazgeçildiği ifade edildi. Ancak, GDO’lu pirinç üretimi ile ilgili çalışmalar sürdürüldü. Bu yıl Filipinler’de GDO’lu çeltik üretiminin yapılması öngörülüyor.
Türkiye’nin GDO’lu pirince ihtiyacı yok
Son 10 yılda pirinç üretimini yaklaşık yüzde 200 artıran Türkiye’nin GDO’lu pirince ihtiyacı olmadığını belirten uzmanlar, kendi ihtiyacını kendisinin üretebileceği görüşünü dile getiriyor. Bu hükümet döneminde çeltik üretimine verilen küçük desteklerle üretimin arttığını hatırlatan uzmanlar, 2000 yılında yaklaşık 60 bin hektar alanda 350 bin ton çeltik üreten Türkiye, 2012’de 100 bin hektarı aşan alanda 900 bin ton çeltik üretti. Biraz daha destekle ve istikrarlı politikalarla Türkiye, kendi ihtiyacı olan çeltiği ve dolayısıyla pirinci kendisi üretebilir ve dışa bağımlılıktan kurtulabilir.
GDO’lu gıdalara yol açılacak endişesi
Pirinçte yaşanan GDO tartışmasının en tehlikeli boyutu ise, “Avrupa Birliği’nde GDO’lu gıdalara binde 9 oranında izin veriliyor, Türkiye’de de izin verilsin” tezinin savunulması. Bu şekilde hayvan yeminde izin verilen GDO’lu ürünlere insan gıdasında da kullanılmasının yolu açılmak isteniyor. 2010 yılında yürürlüğe giren Biyogüvenlik Yasası’na göre Türkiye’de gıda amaçlı GDO’lu ürünlerin üretimi ve gıdalarda kullanılması yasak.