Tohumculukta yeni trendler…

Geçen hafta tohum konusunda iki önemli toplantı yapıldı. İlki Ankara’daydı, ikincisi İzmir’de.Ankara’daki toplantıya yerli tohum üreticileri, küresel tohum firmalarının temsilcileri, Uluslararası Tohumculuk Federasyonu ve Avrupa Tohumculuk Derneği’nin yöneticileri ve Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yöneticileri katıldı.İzmir’de ise, birbirini tanımayan ama internet üzerinden tohum takası yapan ve yerel tohumların korunması için mücadele veren gönüllüler vardı.Her iki toplantı da çok yararlı ve bilgilendiriciydi.
Tohumculuk sektörü için, 2006’da çıkarılan Tohumculuk Yasası ve bu yasayı destekleyen diğer düzenlemeler yeni bir dönemin başlangıcı oldu.
Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği (TÜRKTED)’nin 20.Genel Kurulu kapsamında düzenlenen “Tohumculuk Sektöründe Yeni Trendler” toplantısında tohumculukta yeni trendler, endişeler ve geleceğe ilişkin öngörüler tartışıldı.
Dernek Başkanı Ali Özbuğday’ın verdiği bilgilere göre, dünyada tohum ticaretinin hacmi 45 milyar dolar. Mahsulden ayrılan tohumluk 15 milyar dolar değerinde. Dünya tohumluk ihracatı ise 9 milyar dolar seviyesinde.
Dünyadaki tohum ticaretinin ortalama yüzde 50’sini( 22.8 milyar dolar) 7 firma yapıyor. En büyük iki firma, Monsanto ve Pıoneer toplam cironun yüzde 33’ünü gerçekleştiriyor.
Türkiye’de ise 275 tohumculuk firması var. Bunlardan 252’si yüzde 100 yerli sermayeli, 23’ü yabancı sermayeli. Cirosu 60 milyon doların üzerinde sadece 1 firma var o da yabancı sermayeli. Cirosu 50-60 milyon dolar arasında olan biri yerli diğeri yabancı sermayeli iki firma olması dikkat çekiyor.
Yerli tohumculuk firmalarından cirosu 500 bin doların altında olan 174 firma var. Yüzde 100 yerli sermayeli 65 firmanın ise cirosu 500 bin dolar ile 5 milyon dolar arasında değişiyor.
Uluslararası Tohumculuk Federasyonu (ISF) Tohum Teknolojisi ve Ticareti Direktörü Piero Sismondo’nun verdiği bilgilere göre dünya tohumculuk sektöründeki yeni trendler ve gelişmeler özetle şöyle:
1-Tohumculuk sektöründe değişimler geçmişe oranla çok daha hızlı oluyor. Teknoloji sadece tohum üretiminde değil, nakliyeden pazarlamaya kadar sektörün her aşamasında yoğun olarak kullanılıyor. Eskiden yeni bir tohum çeşidi 20-25 yıl kullanılırdı. Bu gün 5-6 yıl ancak kullanılabiliyor. Uluslararası tohum ticareti artıyor. Kıtalar arasında veya ülkeler arasında tohum ticareti yaygınlaşıyor ve daha hızlı ulaşıyor.
2-İkilim değişiyor. Su kaynaklarında azalma var. Nüfus ise artıyor. Buna uygun tohum çeşitleri geliştiriliyor.
3-Küreselleşme ile küçülen dünyada üreticiler tohum hakkında daha fazla bilgileniyor. Tohum kullanıcıları teknolojiden de yararlanarak tek pazardan değil birçok yerden tohum alabiliyor.
4-Özel tohum üretimi yaygınlaşıyor. Örneğin bir kolza tohumu geliştiriliyor ve bu tohumdan elde edilen yağ patates kızartmasında daha verimli kullanılıyor. Çünkü sıcaklığa daha dayanıklı. Üstelik bu tür özel tohumları sadece büyük firmalar değil, küçük olanlar da üretiyor ve satabiliyor.
5- Yabancı otlara dayanıklı, kuraklığa veya farklı sıcaklığa uygun, hastalık ve zararlılar konusunda dayanıklı tohum çeşitleri geliştiriliyor. Eskiden bitkinin sadece toprağın üstündeki bölümü ile ilgilenilirdi, şimdi çalışmalar yerin altındaki kök üzerinde yoğunlaşıyor.
6-Tohumculukta liberal ve global bir pazar var. Fiyat konusunda ciddi bir rekabet yaşanıyor. Tohum tedarikinde farklı kanallar kullanılıyor. Tohum sadece yerel pazarlardan alınmıyor. Bugün egzotik meyveler dünyanın her yerinde yetiştiriliyor.
7-Tohum firmaları arasındaki birleşmeler devam ediyor.
8- Büyük firmaların ilgilenmediği sebze tohumu pazarını küçük firmalar geri alıyor.
9- Dünyanın birçok ülkesinde devlet ıslah ve diğer çalışmalardan çekiliyor.
10- Tohumculukta entegre sistem gelişiyor. Dün, çiftçi tohumu ayrı, ilacı ayrı alırken bugün ilacı içinde tohumlar geliştiriliyor. Çiftçinin ayrıca ilaç almasına gerek kalmayacak çalışmalar yapılıyor.
Avrupa Tohumculuk Derneği Teknik işler Direktörü Bert Scholte, Avrupa Birliği’nin tohumculuk konusundaki çalışmalarını, TÜRKTED Genel Sekreteri Dr.Müfit Engiz ise Türkiye’de tohumculuk sektörünün beklentilerini anlattı. Bu bilgileri başka bir yazıda paylaşmayı ümit ediyoruz.
İzmir’e döndükten sonra Prof. Dr. Tayfun Özkaya’nın daveti ile “İnternetten Yerel ve Doğal Tohum Takas Ağı”nın toplantısına katıldık. Bornova Belediye Başkanı Prof. Dr. Kamil Okyay Sındır’ın da katıldığı toplantıda internet üzerinden tohum takası yapan bir grup gönüllünün yerel tohumları koruma ve yaygınlaştırma çabasına tanık olduk. Hızla yayılan tohum takası artık internet üzerinden de yapılıyor. Ankara’da sözü edilen “teknolojiden yararlanmanın” somut örneği bu.
Özetle, tohum tarımın özüdür. Bağımsızlığın temelidir. Birçok ürünün gen merkezi olan Türkiye, tohumuna sahip çıkarak zenginliğini ve tarımda bağımsızlığını koruyabilir.