Et ve sütte teşhir cezası ne kadar caydırıcı?

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı gıda ürünlerinde taklit ve tağşiş yapanları teşhir ediyor. Bugüne kadar ağırlıklı olarak bal, et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünleri üreten 50’ye yakın firma teşhir edildi. Bu firmalar arasında çok bilinen markalar da var.
Gıdada teşhir uygulaması ne kadar caydırıcı?
Et ve et ürünleri ve süt ürünlerinde teşhir uygulamasının çok etkili ve caydırıcı olduğunu söyleyebiliriz. Bal konusunda aynı caydırıcı etkiyi göremiyoruz. Kaldı ki, bal firmaları televizyonlardan satışa devam ediyor.
Et ve et ürünlerinde taklit ve tağşişi teşhir eden bakanlık bir adım daha atarak Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği’ni değiştirdi.
Söz konusu değişikliğe ilişkin tebliğ 5 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. İşletmelerin uyum sağlaması için 3 Mart 2013’e kadar süre verildi.
Yapılan düzenleme ile kırmızı et ile beyaz et karışımı resmen yasaklandı. Böylece 3 Mart 2013 itibariyle kanatlı eti ile kırmızı et karıştırılarak salam, sosis, sucuk ve benzeri ürünler üretilemeyecek. Fakat, dana eti ile kuzu eti veya piliç eti ile hindi eti kendi içerisinde karışımına izin veriliyor. Başka bir anlatımla, etiketinde belirtmek şartıyla dana ve koyun eti karışımından sosis, salam ve sucuk üretimi yapılabilir. Aynı şekilde hindi ve tavuk eti karıştırılarak salam, sosis, sucuk imalatında kullanılabilir.
Bir başka önemli değişiklik ise salam, sosis gibi ürünlerde mekanik olarak ayrılmış etlerin yani kemiğe yapışmış etin mekanik olarak ayrılması ile elde edilen etlerin kullanımına da artık izin verilmiyor. Daha önce mekanik et bu ürünlerde kullanılıyordu.
Tebliğde yapılan değişiklikle, fermente ve ısıl işlem görmüş sucuk, pastırma, köfte ve dönere et kaynaklı olmayan proteinler, nişasta ve nişasta içeren maddelerle soya ve soya ürünleri ilave edilemeyecek.
Bakanlığın yaptığı bu düzenleme ile et ve et ürünleri üreten işletmeler ek yatırım yapmak zorunda kalacak. Daha önce aynı hatta hem kanatlı hem de beyaz et işleyen imalatçılar iki ayrı hatta bu işi yapmak zorunda olacak. Karışım yani kırmızı ette dana ve koyun-kuzu eti karıştırarak veya beyaz ette piliçle hindiyi karıştırarak ürün elde edecek imalatçılar ise bir üçüncü hat kurmaları gerekecek.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı et ve et ürünlerine ilişkin tebliği çıkardıktan bir gün sonra bu kez süt ve süt ürünlerinde taklit ve tağşiş yapan 25 firmayı teşhir etti.
Bakanlığın denetimleri ve yapılan analizler sonucunda teşhir edilen 37 parti ürün arasında 17 peynir, 12 yoğurt, 7 tereyağı, 1 UHT(uzun ömürlü) süt bulunuyor. Bu ürünlerden peynirde, tereyağında bitkisel yağ, yoğurtta bitkisel yağ ve jelatin, keçi sütünde ise inek sütü olduğu tespit edildi.
Yapılan yasal değişiklik ve firmaların teşhiri gıdada caydırıcı bir ceza olabilir. Kaldı ki, firmaların teşhir edilmesinden sonra birçok imalatçı firma aldığı hammaddeyi analiz etmeden üretimde kullanmamaya başladı. Teşhir olmamak için hammaddeyi laboratuar kontrolünden sonra almayı tercih eden imalatçı firmalar ayrıca nihai ürünlerini de daha sıkı analiz etmeye başladı.
Taklit ve tağşişli gıda ürünlerinin teşhiri tüketicinin bilinçlendirilmesi ve korunması kadar, haksız rekabetin önlenmesi açısından da büyük önem taşıyor. Gıdada taklit ve tağşiş yaparak tüketiciyi aldatan işletmelerin, işini doğru yapan işletmelere karşı neden olduğu haksız rekabet böylece önlenebilir.
Yeni uygulama tüketiciyi korumaya yönelik olarak atılan olumlu bir adım. Ancak, bakanlık denetimlerinde daha çok kayıtlı firmalar denetleniyor. Kayıt dışı ve merdiven altı üretim yaparak piyasaya et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri satanlar yeterince denetlenmiyor. Dolayısıyla tüketicilerin de bu konuda daha dikkatli ve duyarlı olması gerekiyor.