Fındık piyasası…

Fındık fiyatı 7 liranın üzerine çıktı. Serbest piyasada Giresun kalite fındığın kilosu 7 lira 35 kuruştan satılıyor. DÜNYA Gazetesi Emtia Fiyat Endeksine göre 2010 Kasım ayından 2011 Kasım ayına kadar olan 12 aylık dönemde fındığın fiyatı yüzde 48.5 oranında arttı.
Fındıkta fiyat artışı devam eder mi?
Fiyatın 10 liraya kadar yükseleceğini bekleyen ve bu nedenle elindeki fındığı satmayanlar olduğu gibi, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin elindeki fındığı piyasaya sürerek fiyatı bu seviyelerde tutacağına inananlar da var.
En zor durumda olanlar ise, sezon öncesinde fındık rekoltesini 600 bin ton tahmin ederek düşük fiyattan alivre satış yapanlar. Çok ciddi zarara uğrayan alivrecilerin taahhütlerini yerine getirmeleri çok zor. Kaldı ki sezon başında ihraç edilecek iç fındığın kilogram fiyatını 4-5 dolar olarak tahmin eden ve buna göre sözleşme yapan alivreciler şu sıralar 8 dolara yaklaşan ihraç fiyatı ile taahhütlerini yerine getiremiyor. Fakat ihracatçıların büyük bölümü alivre satış yerine piyasa koşullarına göre hareket ettiklerini vurgulamakta yarar var.
Fındık piyasasında herkesin gözü Toprak Mahsulleri Ofisi’nde.Ofis’in deposunda 7 bin 917 tonu 2007 ve 106 bin 304 tonu 2008 ürünü olmak üzere 114 bin 221 ton kabuklu fındık var. Bu fındık piyasaya sürüldüğünde dengeler değişecek. Piyasa farklı bir yöne gidecek.Bu nedenle fındığın piyasaya sunulacağı dönem çok önemli.
Üretici, ihracatçı ve kamu kesiminde ilgilerle görüşerek fındık piyasasının nabzını tutmaya çalıştık. Görüşmelerimizin sonucunda ortaya çıkan tablo özetle şöyle:
1-Fındık rekoltesi sezon başında 600 bin ton olarak tahmin edilmiş, daha sonra 453 bin ton olarak revize edilmişti. Türkiye İstatistik Kurumu bitkisel üretime ilişkin ikinci tahmininde fındık üretimini 440 bin ton olarak açıkladı.Bu geçen yıla göre yüzde 26 oranında daha düşük bir üretim demek. Revize edilen 440 bin tonluk fındık rekoltesi Türkiye’nin ihracatına bile yetmeyecektir. Geçen sezon rekor seviyede 281 bin ton iç fındık yani 562 bin ton kabuklu fındık ihraç edildi. Bu yıl aynı miktarda olmasa bile en az 230- 240 bin ton iç fındık ihracatı yapılması bekleniyor. Bu durumda 2011 ürünü fındık ihracata yetmeyecek. Dolayısıyla Toprak Mahsulleri Ofisi’ndeki eski fındığa ihtiyaç var.
2- Toprak Mahsulleri Ofisi’ndeki fındığa ihtiyaç olduğu konusunda zaten herkes hemfikir. Fikir ayrılığı bu fındığın piyasaya sunulacağı takvim konusunda ortaya çıkıyor. Elinde fındığı olan üretici bu fındığın mümkün olan en geç zamanda satılmasını istiyor. Ayrıca fiyatının piyasa fiyatının altında olmamasını istiyor. İhracatçı ise sezon başında aldığı fındıkla durumu idare ediyor. Fakat 2012’nin başlarında bu fındığın piyasaya sunularak fiyatın ihracatı olumsuz etkilememesini istiyor.
3-Üretici ve ihracatçı kendi çıkarlarını gözettiği için bu konuda elbette taraflar. Fakat, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin bitaraf olması gerekiyor. Kaldı ki, Ofis, arada yapılan bazı siyasi müdahaleleri bir yana bırakırsak fındık piyasasında yer aldığı 2006’dan bu yana genellikle piyasayı bozucu değil, dengeleri gözetecek bir fındık politikası uyguladı. TMO, fındığı piyasaya sürerken üreticinin mağdur olmaması, ihracat gelirinin azalmaması, iç tüketimin azalmaması ve elindeki stokların doğru değerlendirilmesine dikkat ediyor. Bugünkü piyasaya bakıldığında üreticinin zarar görmesi söz konusu değil çünkü fındığın kilosu 7 lira 35 kuruşa kadar yükseldi. İç tüketimde bir düşüş yok. İhracatta ilk 3 ayda miktar olarak yüzde 26 gerileme olsa da değer bakımından yüzde 2.5 gibi önemsenmeyecek bir düşüş var. Daha da önemlisi üreticinin elinde 140 bin ton, tüccar ve sanayicinin elinde ise 100 bin ton kabuklu fındık olduğu tahmin ediliyor. Piyasada ihraç edecek fındık bulamıyoruz diyenler doğru söylemiyor. Parasını verdikten sonra fındık var.Dolayısıyla Ofis’in bugünkü şartlarda piyasaya fındık vermesi piyasayı olumsuz etkileyecektir.
4- Tahminlere göre, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin, 2012 Şubat ayında yeni bir değerlendirme yaparak piyasanın durumuna göre uygun bir fiyat belirleyerek piyasaya fındık verebilir. Herkesin hesabını buna göre yapmasında yarar var.
Olağanüstü bir sezonun yaşandığı fındık piyasasında bu gelişmeler yaşanırken aslında herkesin gözü gelecek sezonda. Hükümetin 2009’da ilan ettiği 3 yıllık “yeni fındık stratejisi” bu yıl sona eriyor. Gelecek sezon nasıl bir politika uygulanacak?
Alan bazlı destekleme devam edecek mi?
Fındık rekoltesi 600 bin tonun üzerinde olursa devlet müdahale ederek fındık alımı için Toprak Mahsulleri Ofisi veya başka bir kurumu yeniden görevlendirecek mi?
Nasıl bir politika uygulanacak?
Doğrusu bu soruların hiçbirine net yanıt verilemiyor. Fındıkta yıllardır çözülmesi gereken asıl sorun da budur. Herkesin buna kafa yormasında yarar var.