Tütün ithalatı…

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Tütün ithalatı…

14 Nisan 2011

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: Nis 14, 2011

Tarımda plansızlığın, beceriksizliğin tipik örneğidir tütünde yaşanan. Bir zamanlar üretim fazlası tütünler törenlerle yakılırdı. Şimdilerde tütün ihracatçıları Dahilde İşleme Rejimi(DİR) kapsamında tütün ithalatına izin verilmesini istiyor.
Tütün ya yakılacak ya da ithal edilecek. Bunun orta yolu yok mudur?
Türkiye kendi ihtiyacını karşılayacak ve ihracat yapacak tütünü üretmekten bu kadar aciz mi? Tütün ithalatı yapılan ülkeler incelense, üreticiye, sanayiciye, ihracatçıya danışılsa üretim planlansa ve ülkenin dövizi dışarıya akıtılmasa olmaz mı?
Pamuk, mısır, soya, ayçiçeği ve daha pek çok tarım ve gıda ürününde dışa bağımlı hale gelen Türkiye, bir zamanlar en avantajlı olduğu tütünü de kaybetti. Bakalım sırada hangi ürün veya ürünler var.
Tütündeki süreç 10 yıl önce başladı. Tütün Yasası ilk olarak 2001’de gündeme geldi. Kemal Derviş’le birlikte Türkiye’ye dayatılan ve 15 günde çıkarılması istenen 15 yasadan biriydi. Yoğun tartışmalar yaşandı. ANAP’lı Bakan Yüksel Yalova bu tartışmalar nedeniyle istifa etti. Yasa, dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edildi. Fakat yasanın çıkması engellenemedi. Bugün tütün ithalatı isteyenlerin desteği ve lobi çalışmaları ile Tütün Yasası 9 Ocak 2002’de yürürlüğe girdi.
Tütün Yasası’nın getirdiği en önemli değişiklik sözleşmeli üretim modeline geçiş oldu. Uluslararası sigara tekelleri ve onların tütün tedarikçileri üretici ile sözleşme yaparak istedikleri kadar tütünü ürettirerek istedikleri fiyattan satın alabileceklerini düşündüler. Fakat, uygulamada bu hesap tutmadı. Çok sayıda üretici tütün üretimini bıraktı. Büyük kentlere göç etti.
Sözleşmeli üretimin başladığı 2003 üretim yılında 334 bin olan üretici sayısı 7 yılda 65 bin kişiye indi. Tütün üretimi de buna bağlı olarak aynı dönemde 150 bin tondan 50 bin tona indi.
Tütün Yasası çıkmadan önce Türkiye yılda ortalama 100 bin ton tütün ihraç ediyordu. Bunun çok büyük bölümü de Ege tütünüydü. Bugün ülke genelinde sadece 50 bin ton tütün üretiliyor. Tütün ithalatı ise 80 bin ton. Türkiye ürettiğinden çok daha fazlasını ithal ediyor.
İthalat artarak devam edecek. Bu nedenle Ege Tütün İhracatçıları Birliği, dahilde işleme rejimi kapsamında tütün ithalatı yapılmasını istiyor.
Ancak, 4733 Sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 6 maddesi dahilde işleme rejimi kapsamında ithalatı sınırlıyor. Yasa’nın 6.maddesinin 5.fıkrası şöyle: “İşlendikten sonra ihraç amacıyla olsa dahi tütün ithali ancak, üretim ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak bu Maddenin ikinci fıkrasında belirtilen tütün mamulleri üretenler tarafından yapılabilir.” deniliyor.
Maddenin ikinci fıkrasına göre, ithalat yapacak firmaların yıllık üretim kapasitesi tek vardiyada, sigara için iki milyar adet, diğer tütün mamulleri için ise on beş tondan az olmayan, tütün hazırlama bölümleri dahil tam ve yeni teknoloji ile tesisler kurmaları şarttır.
Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ithalat yapılması için bu maddenin değiştirilmesi gerekiyor. Ege Tütün İhracatçıları Birliği de bu maddenin değiştirilmesini istiyor.
Birlik Başkan Vekili Noyan Gürel, ithalat taleplerinin gerekçesini şöyle açıklıyor: “Türkiye’de üretilen tütünlerin 3-4 ay içinde işleniyor. Geri kalan zaman diliminde işletmeler atıl kalıyor. Yılın geri kalan 8 aylık diliminde tesislerin çalışması için Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihraç amaçlı tütün ithalatı yapmamız için yasal engelin kaldırılmasını bekliyoruz. Tütün işletmelerinin yılın her ayında tam kapasite ile çalışmalarının önünü tıkayan yürürlükteki 4733 sayılı Kanunun 6. maddesinin 5. paragrafındaki “İşlendikten sonra ihraç amacıyla olsa dahi tütün ithali, ancak üretim ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen tütün mamulleri üretenler tarafından yapılabilir” hükmünün değiştirilerek, gerekli kapasiteye sahip yaprak tütün işletmesi olan firmaların da, Dahilde İşleme Rejimi çerçevesinde ihracat koşuluyla tütün ithalatı yapabilmelerine imkan verecek şekilde yeniden düzenlenmesi ülkemize ve sektörümüze önemli katkılar sağlayacaktır.”
Açıklamadan da anlaşıldığı gibi asıl sorun tütün üretimindeki yetersizlik. Bu yetersizlik ithalatla kapatılmaya çalışılıyor.
Yıllar önce pamuk ithalatı da aynen bu gerekçelerle başladı. Bugün dünya pamuk fiyatı 5 doları bulunca pamuk üretiminin önemi anlaşıldı. Sanayici,üretici herkes pamuk üretiminin artırılması gerektiğini söylüyor.
Tütünde de birkaç yılda fiyatlar yükselince bugün ithalatı savunanlar aman üretimi artıralım diye feryat edecekler. Birkaç yılı kaybetmeye gerek yok. İthalat yerine yerli üretimi artıracak önlemlerin bugünden alınmasında yarar var. Yarın çok geç olabilir.

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

  1. cengiz şahin 15 Nisan 2011 - 17:01 - Yanıtla

    Ali Bey yukarıdaki yazısında; yurt içinde üretilen tütünlerin azalması neticesinde işleme atölyelerinde boş kalan kapasitenin değerlendirilmesi için , işlenmek ve ihraç edilmek üzere !!! yurt dışından Gayri Mamul Tütün İthalatından bahsetmiş ve Türk Özel sektörünün , işleme atölyelerinde çalışan işçilerine çıkış vermek zorunda kalmamak ve tesislerinin yıl boyu çalışmasını temin etmek üzere !!! ” Dahilde İşleme Rejimi – DİR ” kapsamında Tütün ithal etmek istemesini ele almış .

    Meslekte 18 yılını geçirmiş bir Tütün Eksperi olarak ben , ” Yerli Tütün Firmaları ” nın hataları ile ilgili olarak çok daha acımasız ifadeler kullanabilirim , ama burada başka bir husustan bahsetmek istiyorum. Eğer ilgili birileri yukarıdaki yazıyı ve bu yorumu okursa belki bir adım atılır diye düşünüyorum ;

    Bazı milletvekillerinin sadece kendi bölgelerinin tütünleri için ( örneğin ; Adıyaman ) çaba sarfediyor olmaları ” Türk Tipi Oryantal Tütün ve Sigara Harmanlarının ” yapısını bilenler için pek fazla önem arz etmiyor . Çok daha geniş anlamda ve ” ANA MENŞEYLERİMİZİ ” koruyabileceğimiz politikalar geliştirmeliyiz !!!

    Aşağıdaki yazıyı , meslektaşlarıma hitaben ” dertleşmek ” için göndermiştim . Daha fazla okura ulaşması ve dikkat çekmesi için eklemek istiyorum . Ali bey in yazılarını ben de takip ediyorum ve geniş bir okur kitlesine ulaştığına inanıyorum .

    *******************************************************************************************

    10 Nisan 2011 / Tütün Eksperleri’ne

    http://www.karasaban.net/turk-tipi-oryantal-tutun-ve-turkiye%e2%80%99de-tutun-eksperligi-cengiz-sahin/

    Bazı meslektaşlarım gibi benim de dilimde tüy bitti . Elimden ancak bu kadarı geliyor, o yüzden daha önce guruba gönderdiğim bir yazımı okumayanlar için tekrar gönderiyorum ;

    Yukarıdaki linkten ulaşabileceğiniz yazım yayımlandıktan sonra eklenen bir yorum var . Bu yorumu ve benim cevabımı okumanızı tavsiye ediyorum .

    Yapılan hatadan bir gün mutlaka dönüleceğine inanıyorum . Bir kilo ” Kıyılmış Türk Tipi Oryantal Tütün ” 50 tl yi bulmuş ! Tüccar köylüden aldığı tütüne kaç para veriyor, bu fiyatları kim belirliyor ?! ” REJİ ” döneminden bahsederken bunu anlatmaya çalışıyorduk !!!

    Geçmişte 1177 sayılı kanundaki ” tütün tekeli ” nedeniyle ” kıyılmış tütün ticareti ” yasaklanmıştı !!! Ancak artık ” tütün tekeli ” kalmadı ,” serbest piyasa ” koşullarının geçerli olması gerekmiyor mu ?! ” Kendi ülkemizde , kendi tütünümüzün ticaretinin yapılmasını yasaklamak ” ne demek ?! ( Bknz 4733 sayılı kanun 8. madde; cezai hükümler – Ek bend: 6111 sy. Kanun md.175 ) Allah aşkına birileri bana bunun gerekçelerini anlatsın !!! Vatandaşın sağlığını korumak için mi ?! Güldürmeyin beni !

    Sadece bu günkü hükümeti suçlamak doğru olmaz . Elbette en büyük hatayı ” TEKEL’in özelleştirilmesi ” sürecini tamamlayanlar yaptı , ancak bu gün yaşanan olayların temeli çok önceleri atılmıştı ;

    http://www.karasaban.net ’teki diğer yazılarımı okuyanlar ” tütün kontrolü çerçeve sözleşmesi ” nin niçin hazırlandığına , sigaralardaki % 1 lik nikotin sınırının nasıl ve niçin belirlendiğine ( Oryantal Harmanlarda bu oranı tutturmak için içim nefasetinden taviz verilmesi gerekir , oysa Amerikan Blend harmanlar sos-katkı maddesi kullanılarak düzeltilebilir . ” Sigara Harmanları ” için Bknz ; http://www.karasaban.net/turk-tipi-oryantal-tutun-%e2%80%9c-nicin-desteklenmeli-cengiz-sahin/ ) , FDA’in ( Food And Drug Administration ) katkılı-soslu sigaraların ABD’de bile yasaklanması için yaptığı çalışmaya ve Mart 2010 tarihinin neden Haziran 2013 ‘ e ertelendiğine dikkat edip !!! Sektördeki Gelişmelerin kronolojisine bir kez daha baksınlar !!!

    Ülkemizdeki Tütün Sektörü ile ilgili olarak daha başka ne yazılabilir ki ?! Herkesin basireti aynı anda mı bağlandı ?!!

    Selam ve saygılar .

    cengiz şahin – samsun
    13. dönem tütün eksperi

Tütün: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler