Çiğ sütte kritik ihale…

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Çiğ sütte kritik ihale…

16 Mart 2010

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: Mar 16, 2010

Her gün Türkiye’nin değişik bölgelerinden üreticiler telefon açıyor. Hepsinin söylediği aşağı yukarı aynı: “Ali Bey, sanayici telefon etti, süt fiyatını düşüreceklerini, faturaları buna göre kesilmesini istedi.”
Çiğ süt fiyatının kimi bölgelerde litre başına 10 kuruş, kimi bölgelerde ise 12.5 kuruş düşürüldüğünü söyleyen var. Elimizde yazılı bir belge yok. Fakat,  bugün yarın 15 günlük çiğ sütün bedelini ödeyecek firmalar var. Bu firmaların ödemelerinden fiyatın düşürülüp düşürülmediği daha iyi anlaşılacak.
Daha önce birkaç kez yazdık. Çiğ süt fiyatındaki dalgalanmalarda telefonun rolü büyük. Çünkü, Türkiye’de ne yazık ki, çiğ sütün fiyatı telefonla belirleniyor. Sanayici üreticiye telefon ederek “fiyatı düşürdüm” diyor. Bu fiyatı kabul etmezse sütünü almayacağını söylüyor.
Çaresiz üretici, sütünü satabilmek için diğer sanayicileri arıyor. Fakat hepsi sözleşmiş gibi aynı yanıtı veriyor.  Sanayiciler fiyat konusunda kendi aralarında anlaşıyor. Fakat Rekabet Kurumu’ndan ceza yememek için yazılı belge bırakmıyorlar.
Savcılar, süt sanayicilerinin kendi aralarındaki telefon konuşmalarını ve çiğ süt üreticileri ile yapılan konuşmaları dinletse bir çok gerçek ortaya çıkacak. Anlaşarak fiyat belirleyenler rekabeti ihlalden milyonlarca lira cezaya çarptırılabilir.
Şu sıralar telefonlar yine yoğun bir şekilde çalışmaya başladı. Köy-Koop’un Ocak-Şubat-Mart dönemini kapsayan 3 aylık ihalesinde Biga’da belirlenen çiğ sütün 85 kuruşluk litre fiyatı  ihale süresi dolmadan düşürülmeye çalışılıyor.
Köy-Koop Genel Başkanı Mehmet Özkurnaz, fiyat konusunda ciddi bir baskı olduğunu doğruluyor. Ancak, fiyatı kesinlikle düşürmeyeceklerini ve sanayici fiyatı düşürürse yaptıkları sözleşme doğrultusunda hukuki yollara başvuracaklarını söylüyor.
Telefonla görüştüğümüz Mehmet Özkurnaz bu ay sonunda yapılacak ve Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayacak 3 aylık ihale için bugün sanayicilerle Çanakkale’de Truva Oteli’nde saat 13.00’te buluşarak ön görüşme yapacaklarını söyledi. Bu ön görüşme doğrultusunda ay sonunda da 3 aylık fiyatın belirleneceği kritik ihale yapılacak.
Mehmet Özkurnaz, ay sonunda yapılacak ihalede çiğ süt fiyatının kesin olarak düşeceğini ve  maksimum 75 kuruş, minimum 70 kuruş olacağını tahmin ediyor. Bu tahmin çiğ süt üreticilerinin endişelerini doğruluyor. Mart ayında fiyat indirimine karşı bir direniş olsa bile, önümüzdeki üç aylık dönemde çiğ süt fiyatı en iyimser tahminle 10 – 15 kuruş düşecek. Biga’da yapılacak ihale baz alınarak diğer bölgelerde üreticilerle sözleşmeler yapılacak.
Çiğ süt fiyatının düşürülmesinin ekonomik hiçbir gerekçesi yok. Özellikle üretici açısından bakıldığında bu dönemde yem fiyatı düşmeyecek, daha da artacak. Diğer giderler de artacak.
Çiğ süt fiyatındaki düşüş tüketiciye yansıtılacak mı?
Bugüne kadar hiç yansımadı. Çiğ süt fiyatı ne kadar düşerse düşsün, tüketicinin marketten aldığı paket sütün, yoğurdun, peynirin fiyatı düşmüyor, aksine artıyor. Her zaman olduğu gibi hem üretici hem tüketici kaybedecek, az sayıdaki sanayici kazanacak.
Fiyat düşüşü ile ne olacak?
Tıpkı 2008’de olduğu gibi çiğ süt fiyatındaki düşüş, binlerce süt ineğinin kesime gitmesine neden olacak. Hayvan varlığı azaldığı için birkaç ay sonra et fiyatı artacak. Bu kısır döngü Türkiye’de hayvancılığı yok edecek. Bu politikalarla Türkiye, bir süre sonra et, süt ve diğer hayvansal ürünleri ithal etmek zorunda kalacak.
Çiğ süt fiyatındaki dalgalanmanın bir başka tehlikeli yönü var. Sanayiciler fiyatları kısa süreli dönemler itibariyle artırarak mandıraların, küçük işletmelerin çiğ süt almasını önlemeye çalışıyor. Süt alamayan işletme çalışamadığı için kapanıyor. Bazı küçük işletmeler ve mandıralar ise yüksek fiyattan süt alarak üretime devam etmeye çalışırken taahhütlerini yerine getiremeyerek ya el değiştiriyor veya tamamen kapısına kilit vuruyor. Her dalgalanmada birkaç mandıra veya küçük işletme sektörden çekiliyor. Yakın zamanda mandıralar bir bir kapanınca piyasa tamamen büyüklere kalacak. Sektör açısından en büyük tehlike bu.
Çiğ süt fiyatındaki düşüşten şikayetçi olan sadece küçük ve orta ölçekli hayvancılık işletmeleri değil. Son yıllarda kurulan 2 bin- 3 bin, hatta 5 bin başlık hayvancılık işletmelerinin sahipleri de şikayetçi. Bu kadar büyük yatırım yaparken, kaliteli süt ihtiyacını karşılamayı ve para kazanmayı düşünen büyük işletmelerin sahiplerinin geleceği de süt sanayicisinin iki dudağı arasında. Sanayici telefon ederek “süt fiyatını düşürdüm” dediğinde, yapacakları bir şey yok.
Özetle, ay sonunda çiğ süt için kritik bir ihale yapılacak. Çiğ süt fiyatının düşeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Fiyat düşüşü nedeniyle maliyetinin altında süt satmak zorunda kalacak üretici, ineğini kesime gönderecek. Bunun faturası ülkeye çok ağır olacak. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bunun farkında mı? Farkındaysa ne gibi önlemler almayı planlıyor?

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

  1. kadın üretici 16 Mart 2010 - 00:22 - Yanıtla

    Çiğ süt fiyatı düşecek değil;düştü bile.
    Şubat sonu itibariyle alınmış Şubat sütlerini düşük fiyatla ödeyen/ödemek isteyip de geri adımlar atan oldu.
    Ancak köylerin sütünü toplayan süt toplayıcıları maalesef üreticiler tarafından oluşturulmuş yapılar olmadıkları için hakları belirli bir seviyeye kadar korunabiliniyor.
    Bölgesel mandıralar aralarında anlaşıp bu toplayıcılara yerine göre 70-75 kuruşdan alım yapacaklarını açıkladılar zaten 1 Mart itibariyle.
    Bu tür sistemlerde ödemeler haftalık ya da 10 günde bir yapıldığı için de bu fiyat üzerinden ödeme dahi alındı.
    Yani aslında ihaleler bir gösterge.
    Her türlü karar tabandan ,tabanın baskısı ile geliyor.
    Bu işte devletin yapabileceği birşey fazla yok;çünkü iyi niyet hiçbir zaman yok.
    Eğitim eksikliği ve bilinç en büyük sorun.
    Üretici ne zaman ki kavga değil birlik etmeyi keşfedecek ;yollar o zaman açılacak.
    Dünyada sadece ve sadece hayvancılık mesleğinde üretici rekabeti diye birşey yok.Üreticinin biri 30kg süt ortalaması yapmış;diğeri daha ucuza beslemiş;berisi daha kar etmiş,onun sağımhanesi daha güzelmiş…vs bunlar müşterinin öngörüp tercih edebileceği kriterler değil.
    Üretici birbirine hava atmayı bırakıp birlikte; değil sütünü işlemeyi ,toplamayı ve satmayı dahi başarsa (kuracağı düzenin başındaki yönetimi iyi yönetmesi,denetlemesi ve istediğini yaptırması şartıyla) süt fiyatları keskin iniş çıkışlardan kurtulacaktır.
    Önce iyi niyet gerekli,üretici ben diyemez bu sektörde-ben olabilmek için çok iyi biz olmayı becerebilmeli önce.
    Çünkü belli ki kimse üreticiye acımıyor;sektör bindiği dalı kestiklerini bile bile gününü kurtarmaya bakıyor,yine üreticiyi anlamak istemiyor.

    Yorumumu okuyan herkesi;aşağıdaki gruba katılarak
    http://groups.google.com.tr/group/cigsutureticileri?hl=tr

    Ambalaja-süt-tozundan-veya-çiğ-sütten-yapilmiştir-yazisinin-yazilmasi kampanyasina-katilmaya davet ediyorum!

  2. NEJAT DEVECİ 16 Mart 2010 - 11:45 - Yanıtla

    merhaba ali bey
    bu yazdıklarınız, çiğ süt payasasında 30 yıldan bu yana süre gelen bir durumdur.
    aslında yazmanız gereken,bu rezilliğe dur diyecek kurumların nerede olduğunu sorgulamaktır.
    rekabet kurallarının yok sayıldığı,kartel gibi davranan süt sanayicisinin bu kadar rahat hareket etmesi acaba rekabet kurulunu hiç mi ilgilendirmez?
    bu ticaret dışına taşan ayak oyunları savcıların ,hakimlerin hiç mi dikkatini çekmiyor?
    üreticiyi ayaklar altına alan bu sisteme, tarım bakanlığı tarafından neden müdahale edilmez?
    üreticiyi koruması için kurulan,birlik ve kooperatif yönetimleri neden 3 maymun’u oynar.
    yoksa milletin efendisinin, sanayicinin kölesi olması devlet büyüklerini fazla ilgilendirmiyormu?

  3. uzun çitfçi 16 Mart 2010 - 12:53 - Yanıtla

    Çanakkalenin bir çok ilçesinde süt fiyatları düştü bile. Ben eceabattan yazıyorum. Mart ayında Kaanlar 0,75ten alırken buranın yerel mandralarından Fercan Kodak ve Mehmet Engin 0,85 tl fiyat veriyorlar ama onlarda Nisan Sütünü düşüreceklermiş.

  4. Dr.Mustafa ALTUNTAŞ 23 Mart 2010 - 13:47 - Yanıtla

    Sütfiyatlarının ülkemizdeki arz talep dengesi ile ilgisi olmadığı, tamamen ABD ve Avrupa süt fiyatlarına paralel belirlendiği ortadadır. İthal süttozu belirleyici nedendir.
    Sütün kaymağını kim yiyor?
    http://www.turkvet.biz/mesleki%20yazilar/Sut_kaymagini_kim_yiyor.pdf

    Avrupada süt fiyatları ucuz mu?
    http://www.turkvet.biz/mesleki%20yazilar/Avrupa_sut_ucuzmu.pdf

    http://www.tavsiyeediyorum.com/veteriner_14788_mustafa_altuntas.htm

  5. genç sütçü 16 Ekim 2010 - 18:23 - Yanıtla

    bunları burda tartışmak yerine bi birlik olup gerekli mercilere iletmeliyizki bu rantcılıgın önüne keçilsin. Hayvanım var ama sütden kar edemeyince yavaş yavaş satmak zorunda kalıyoruz, herkez bu yola başvurunca ülke süt talebini karşılayamıyor yurt dışından alıyor böle bi saçmalık olamaz

Hayvancılık: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler