Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.
Gazi Erçel/ Habertürk
Bundan 4 yıl önce Giresun’da bir konferanstaydım. Konu Türkiye ekonomisi olmasına karşın katılımcıların ilgisi fındık politikasına odaklanmıştı. O tarihte, hükümet FİSKOBİRLİK yönetim kurulunu görevden almak istiyordu.
Toplantıda Birliğin yönetim kurulu üyelerinden birisi söz aldı. AKP’nin kurucularından olduğunu belirterek hükümeti eleştirdi, “durum böyle giderse partiden istifa edeceğim” dedi.
İstifa edip etmediğini bilmiyorum ama sonunda hükümet dediğini yaptı. FİSKOBİRLİK’e yeni bir yönetim atadı. Ancak sorunlar azalmadı, tam tersine arttı.
FINDIĞI YÖNETEMEMEK
Giresun’daki toplantıda ilgimi çeken noktalardan birisi, Türkiye’nin dünyada tekel durumunda bulunduğu bir üründen yarar sağlayacağı yerde uyguladığı politikalarla işi nasıl eline yüzüne bulaştırdığını yerinde gözlemekti.
Politik oyunlar, neyin nasıl yapılacağını bilmemek ve dışarıdaki ithalatçı firmaların fındığı ucuza almak için gösterdikleri çabalar, sonunda üreticiyi perişan etmişti. Türkiye de yıllık 2 milyar dolar döviz girdisinden yoksun kalmıştı.
Fındık konundaki uzmanların başında Ali Ekber Yıldırım gelir. Fındık olayını yakından izler. Ali Ekber’e göre, fındıktaki son tablo şöyle:
TMO’nun deposunda fındık stokları oldukça yüksek. Fiyatını ucuzlatıp satmak istiyor. Bu politika yeni ürün fiyatını düşürecek. Üretici bir kez daha kaybedecek.
¦ FİSKOBİRLİK borç batağı içinde.
¦ Fındık ihracatı bu yılın ilk çeyreğinde miktar bazında yüzde 5 artarken, döviz geliri yüzde 43,5 oranında düştü.
¦ Fındıkta orta ve uzun vadeli bir politika yok.
Bu kaotik durumda, dışarıdaki fındık ithalatçısı hariç herkes kaybediyor. Devlet kaybediyor. Üretici kaybediyor. Hazine kaybediyor. Bölge kaybediyor.
NASIL BİR FİNANSMAN MODELİ?
Kanımca, fındıktaki bu düğümü çözmek iyi bir finansman modeli oluşturmakta yatıyor.
Dünya fındık üretiminin yüzde 75’ini gerçekleştiren ve bunun da yüzde 80’ini ihraç etmesi gereken Türkiye’nin bu işlemi gerçekleştirecek bir finansman modeli yok.
1994 krizi öncesi ticari bankalardan sağlanan kredilerin geri ödenmesinde büyük sorunlar yaşandı. FİSKOBİRLİK mali kredibilitesini kaybetti. İç ve dış finans piyasaları kredilerini kestiler.
Hükümetin son yıllarda denediği TMO’ya fındık alımı görevi vererek finansman modelini buna dayaması ise işin hazinenin sırtına yüklenmesi anlamındaydı. Kamu maliyesinin durumu ve politik oyunlar bu modeli de çalıştırmadı. Üretici çok zor durumda kaldı.
Kanımca bu aşamada yeni bir finansman modeli düşünmek lazım. Bu model hazine garantili dış kaynağa dayalı bir sistem olabilir.
Hazine garantisi nedeniyle geri ödenmeme riski ortadan kalkacak 6 aya kadar vadeli 300-500 milyon dolarlık bir kaynak sağlanırsa mevcut kaotik durum sona erdirilebilir.
Bu modelde TMO devreden çıkmalı ve sistem FİSKOBİRLİK üzerine kurulmalıdır. Finans modelini yönetecek kaliteli ve işi bilen uzmanların istihdamı da işin olmazsa olmaz koşuludur.
Tabii hükümet isterse.
19.5.2009 HaberTürk gazetesi
Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar
