Sebze ve meyveye hal vergisi

Bu makalede ele alınan konular hakkında hızlı bir genel bakış.

Sebze ve meyveye hal vergisi

23 Mayıs 2007

·

Ali Ekber Yıldırım

·

Köşe Yazısı

Güncelleme: May 23, 2007

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde son bir ayda çok önemli yasal değişiklikler, çalışmalar yapıldı. Cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. Fakat Cumhurbaşkanı seçilemedi. Erken seçim kararı alındı. Anayasa paketi ile Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi kabul edildi. Bu paket  Çankaya’da.
TBMM’de adeta anayasal düzeni değiştirecek bu köklü değişiklikler arasında bir düzenleme daha yapıldı. AKP Bursa Milletvekili Faruk Çelik tarafından hazırlanan 80 Sayılı Hal  Kanunu  ve  552 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi kabul edildi.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın uzun süreden beri üzerinde çalıştığı, kapsamlı bir Hal Yasası Tasarısı olduğu biliniyor. Fakat, AKP  bu tasarıyı bir yana bırakarak seçim öncesinde sadece birkaç maddelik değişiklik teklifini meclisten geçirdi.
Cumhurbaşkanlığı seçimi,anayasa paketi,erken seçim kararlarının yoğun olarak tartışıldığı siyasi ortamda, Hal Yasası ile ilgili değişikliklerle ilgilenen olmadı. Oysa, yapılan değişiklikler milyonlarca üreticiyi ve tüketici olarak toplumun tamamını yakından ilgilendiriyor.
Ülke genelinde faaliyet gösteren 120’ye yakın toptancı hali var. Yılda 40 milyon tonun üzerinde yaş meyve, sebze üreten Türkiye için, toptancı hallerinin çok büyük önemi var. Yapılan yasal değişiklikle mevcut haller özelleştiriliyor. Ayrıca özel sektörün toptancı hal açmasına olanak sağlanıyor.
Yapılan yasal değişikliklere üretici,sanayici karşı çıkıyor. Tüketici henüz konunun farkında değil. Değişimden yarar sağlayacak kesimler ise , bazı belediyeler ve az sayıdaki rantçı olacak.
 Belediye sınırları içerisinde çok değerli araziler üzerinde kurulu toptancı halleri yapılan bu yasal düzenleme ile satılması, devredilmesi olanağı getiriliyor.
Bir başka önemli düzenleme ise, üretilen yaş meyve sebzenin satışa sunulduğu ilin toptancı halinden geçmesi zorunluluğu.
Üreticiler ve komisyoncuları en çok endişelendiren değişiklik bu.
Antalya Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Ali Rıza Akıncı,  sektörün bu konudaki endişelerini ve tüketiciye yansımasını şu sözlerle ifade ediyor:
“Yapılan yasal değişiklikle; ‘mallar, üretildiği il veya ilçeden, satışa sunulacağı yerin haline girecek ve o yerin belediyesi malın satışından pay alacaktır’ hükmü getiriliyor.
Burada ifade edilen yeni uygulama aslında üzeri örtülerek, tüketici hallerinde (büyük kent halleri) faaliyet gösteren komisyonculara ve Büyükşehir Belediyeleri’ne hak etmedikleri bir rant sağlama faaliyetidir. Şu anda uygulamada olan 552 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ ye göre düzenlenen hallerin ve yaş meyve – sebze ticaretinin düzenlenmesine göre malların herhangi bir halden geçmiş olması şartı yeterli idi.  Şu anda ilave edilen bu madde ile yaş meyve ve sebzeler birde tüketildikleri illerin haline girmek mecburiyetindedir.  Bu ise ikinci kez aynı mallardan  yüzde 8 komisyon bedeli, yüzde 2 belediye rüsumu ve yüzde 8 komisyon bedelinin KDV’si olan yüzde 1.44’ün toplamı olan  yüzde 11.44’lük bir bedelin alınması demektir. Buda tüketicilerin ürünleri üretici bölgelerindeki fiyata nazaran çok daha pahalı tükettikleri anlamına gelmektedir.”
Antalya’da üreticiden kilosu 200 kuruşa alınan domates, İstanbul, İzmir’de 1 YTL’ nin üzerinde tüketiciye satılmasından şikayet edilirken, yapılan yasal değişiklikle bu fiyat farkı daha da açılacak. Üretici ucuza satacak, tüketici daha pahalıya satın alacak.
Ali Rıza Akıncı’nın dikkat çektiği çok önemli bir nokta daha var. Akıncı’ ya göre, yapılan değişiklik sebze meyve işleme,paketleme tesisi kuranlar ve modern seracılık yapanlar da bu yasal değişiklikten olumsuz etkilenecek.
Çoğunlukla, Antalya, Mersin, Adana, Bursa, İzmir, Muğla  gibi üretici bölgelerinde kurulu olan üretici ya da paketleme tesisleri, bölge halinden satın aldıkları ürünleri kendi tesislerinde işleyip, paketleyip, mevzuata uygun etiketleyip Gıda Sicil Numarası ile tüketici bölgelerindeki müşterilerine sevk ediyorlar. Bu mallar halden alındığı için, bir kez o bölgenin halinden geçmiş olmaktadır. Dolayısıyla  ürünü alan, yüzde 8 komisyon + KDV,  yüzde 2 belediye rüsumu, ayrıca gerçek usulde vergiye tabi olmayan üreticiler için yüzde 2 stopaj ve  yüzde 1 Bağ-kur kesintisi olmak üzere toplamı yüzde 14.44 oranında ödeme yapıyor. Yapılan yeni düzenleme aynı ürünlerin birde tüketileceği ildeki halle sokulmasını zorunlu kıldığı için  yüzde 14.44 oranında bir ödeme de oraya yapılacak. Dolayısıyla ürün tüketiciye en az yüzde 30 daha pahalıya ulaşacak.
Bunu ödemek istemeyen tüccar veya aracı ürünü hale sokmadan satmaya çalışacak. Dolayısıyla bu yasal düzenleme sektörde kaçağı önlemek bir yana daha da artıracak.
AKP’nin giderayak yaptığı düzenleme Milyonlarca üretici ve tüketicinin haklarını sadece tüketim bölgelerindeki komisyoncuların çıkarlarına ve yerel yönetimlere kaynak sağlama yöntemlerine kurban ediyor.
Yaş meyve ve sebze üreticileri,sanayicilerinin umudu Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’ de. AKP’ nin giderayak yaptığı bu düzenlemeyi, Sezer’ in veto etmesini istiyorlar.
—————
İlk kitap
 “Kitabınız var mı?” veya “Kitap yazmayı düşünmüyor musunuz?” sorularınıza nihayet yanıt verebildiğim için mutluyum. İlk kitabım, “RTE’nin Öfkesi/ Ananı da al git” , Güncel Yayıncılık’ tan çıktı. Tarım yazarı olmamı sağlayan Rahmetli Nezih Demirkent’ in bu kitabı görmesini, okumasını çok isterdim.

Bu makale ile ilgili yapılan yorumlar

Yaş Meyve ve Sebze: İlişkili Diğer Makaleler

En Son Yayınlanan Makaleler